Celine Van Horenbeeck
Duurzame rechtvaardigheid: samenvatting
POLARISATIE
Alle thema’s zijn gelinkt met polarisatie. Hoe vergroot het thema de polarisatie in
de wereld?
Migratie
Media en digitalisering
Politiek
Klimaat
Industrialisering
Body positivity vs healthy life
Woke
Israel VS Palestina
Racisme
Seksuele opvoeding lessen in Wallonië
Polarisatie op school verminderen.
Checken of ze de juiste informatie hebben
Open gesprekken voeren
Focussen op gemeenschappelijk doel
Dit gaat niet werken binnen de hitte van de polarisatie (bij escalatie fase gaat
dit niet lukken)
WEL: luisteren en praten met de groep apart
1. Polarisatie
Brandsma: aan de slag met dynamiek van wij/zij-denken
2 soorten:
Ideologische polarisatie
bv. AI
o Polarisatie als een tegenstelling tussen opvattingen of conflicterende
wereldbeelden
o Hoe kijk je naar de wereld?
Affectieve polarisatie
bv. identiteit
o Kloof die ontstaat door hoe we over elkaar denken of
identiteitsissues
o Raakt ons vaak harder, emoties zijn hoger
2. Conflict VS polarisatie
Polarisatie is NIET hetzelfde als een conflict
Conflict
Duidelijke probleemeigenaren
bv. ruzie met zus, scheiding, klas: 2 groepen tegenover elkaar bij een
discussie
Gedwongen of gekozen
1
,Celine Van Horenbeeck
Betrokkenen gemakkelijk herkenbaar
Gemakkelijker om te bemiddelen
Polarisatie
Je kan kiezen of je een probleem eigenaar wordt
o Keuze: ga ik er mee instappen of niet?
o Als je een standpunt inneemt, dan kom je in een dynamiek terecht
waar je als individu geen invloed op hebt.
o Kan gedwongen voelen om een standpunt in te nemen
bv. Palestina: als je geen standpunt inneemt, dan ben je
medeplichtig
Niet zo duidelijk wie je kan aanspreken of wie polarisatie versterkt
Kan een conflict heftiger maken
2.1. Wisselwerking
Conflict heeft 4 fases:
1. Preventie
2. Interventie
3. Bemiddeling
4. Verzoening
Conflict kan opgelost geraken,
ook al is de polarisatie niet
opgelost
-> staat niet meer met elkaar
in verband
Balkan-effect
= conflict is opgelost, maar
onderhuids is de polarisatie
niet opgelost. Om de zoveel
tijd flakkert dit terug op.
2
,Celine Van Horenbeeck
3. Polarisatie in de wereld
Blauw: gebaseerd op identiteit
Oranje: gebaseerd op wereldbeelden
4. Voedingsbodem
Oorzaken van polarisatie:
Soort democratie
o Consensusdemocratieën met proportionele kiesstelsels
België: als je naar consensus (coalitie) moet zoeken.
Polarisatie wordt genuanceerder – minder zwart-wit, maar
grijze zone
En Nederland, Oostenrijk, Denemarken…
o Meerderheidsdemocratieën met meerderheidsstelsel
US: 2 blokken – democraten en republikeinen
En VS en Frankrijk
Vertrouwen in instellingen (regering)
o Hoe minder vertrouwen, hoe vatbaarder we zijn voor polarisatie
Publieke debat en sociale media
o 2015-2020: toename Nederlandstalige berichten op sociale media
met een beledigend, racistisch, seksistisch of bedreigend karakter +
verhoogde toxiciteit
De polarisering tussen extremistische ideologieën neemt toe
Verharding en verscherping van het taalgebruik op sociale
media
(nieuws)media als katalysator
o Laten twee tegenovergestelde partijen gelijktijdig aan het woord –
ook al bevat beide partijen niet evenveel voorstanders
bv. 80% weet dat de aarde opwarmt en maakt zich daar zorgen
over, maar de media zet beide kanten, waarvan één persoon dat
vertegenwoordigd, tegenover elkaar. Hierdoor krijgen beide groepen
evenveel, waardoor de polarisatie wordt versterkt.
3
, Celine Van Horenbeeck
o Opstoten van racistisch taalgebruik gelinkt aan nieuwsberichten of
ophefmakende opiniestukken
Woord en wederwoordprincipe
5. Drie wetmatigheden bij polarisatie
Wetmatigheid 1: gedachteconstructie
Het wordt gevorm, het is geen feit
Wij VS Zij beeld wordt gecreëerd
Alles wat er wordt gezegd (positief, negatief, feiten) over een groep dat de
identiteit versterkt, versterkt polarisatie
Beeld kan veranderen
bv. beeld over vrouwen
bv. vluchtelingen dragen bij aan de samenleving -> versterkt polarisatie
Wetmatigheid 2: brandstof
Als iets niet wordt aangewakkerd, dan gaat het vuur uit
Iedereen kan brandstof geven
bv. voorstanders, tegenstanders, sociale media
Wetmatigheid 3: gevoelsdynamiek
Hoe meer polarisatie:
o Hoe feller het gevoel en de hitte
o Hoe kleiner de redelijkheid
o Hoe minder mensen openstaan voor informatie
6. Vijf rollen
Vijf verschillende rollen hebben een andere functie in de polarisatie:
Pusher
o Levert brandstop voor het wij/zij-denken
o Verhoogt polarisatiedruk
o Eigen morele gelijk
o Energie, extremen
o Ze zijn 100% zeker van hun gelijk
bv. campagne voeren, opiniestukken schrijven
Joiner
o Kiest partij binnen spanningsveld
o Minder extreem
o Kamp medestanders
o Niet 100% overtuigd, maar sluit aan bij hun waardenkader
Silent
o Groep mensen die geen kant kiezen
o Onverschilligen of juist heel betrokken
o Neutraliteit
4
Duurzame rechtvaardigheid: samenvatting
POLARISATIE
Alle thema’s zijn gelinkt met polarisatie. Hoe vergroot het thema de polarisatie in
de wereld?
Migratie
Media en digitalisering
Politiek
Klimaat
Industrialisering
Body positivity vs healthy life
Woke
Israel VS Palestina
Racisme
Seksuele opvoeding lessen in Wallonië
Polarisatie op school verminderen.
Checken of ze de juiste informatie hebben
Open gesprekken voeren
Focussen op gemeenschappelijk doel
Dit gaat niet werken binnen de hitte van de polarisatie (bij escalatie fase gaat
dit niet lukken)
WEL: luisteren en praten met de groep apart
1. Polarisatie
Brandsma: aan de slag met dynamiek van wij/zij-denken
2 soorten:
Ideologische polarisatie
bv. AI
o Polarisatie als een tegenstelling tussen opvattingen of conflicterende
wereldbeelden
o Hoe kijk je naar de wereld?
Affectieve polarisatie
bv. identiteit
o Kloof die ontstaat door hoe we over elkaar denken of
identiteitsissues
o Raakt ons vaak harder, emoties zijn hoger
2. Conflict VS polarisatie
Polarisatie is NIET hetzelfde als een conflict
Conflict
Duidelijke probleemeigenaren
bv. ruzie met zus, scheiding, klas: 2 groepen tegenover elkaar bij een
discussie
Gedwongen of gekozen
1
,Celine Van Horenbeeck
Betrokkenen gemakkelijk herkenbaar
Gemakkelijker om te bemiddelen
Polarisatie
Je kan kiezen of je een probleem eigenaar wordt
o Keuze: ga ik er mee instappen of niet?
o Als je een standpunt inneemt, dan kom je in een dynamiek terecht
waar je als individu geen invloed op hebt.
o Kan gedwongen voelen om een standpunt in te nemen
bv. Palestina: als je geen standpunt inneemt, dan ben je
medeplichtig
Niet zo duidelijk wie je kan aanspreken of wie polarisatie versterkt
Kan een conflict heftiger maken
2.1. Wisselwerking
Conflict heeft 4 fases:
1. Preventie
2. Interventie
3. Bemiddeling
4. Verzoening
Conflict kan opgelost geraken,
ook al is de polarisatie niet
opgelost
-> staat niet meer met elkaar
in verband
Balkan-effect
= conflict is opgelost, maar
onderhuids is de polarisatie
niet opgelost. Om de zoveel
tijd flakkert dit terug op.
2
,Celine Van Horenbeeck
3. Polarisatie in de wereld
Blauw: gebaseerd op identiteit
Oranje: gebaseerd op wereldbeelden
4. Voedingsbodem
Oorzaken van polarisatie:
Soort democratie
o Consensusdemocratieën met proportionele kiesstelsels
België: als je naar consensus (coalitie) moet zoeken.
Polarisatie wordt genuanceerder – minder zwart-wit, maar
grijze zone
En Nederland, Oostenrijk, Denemarken…
o Meerderheidsdemocratieën met meerderheidsstelsel
US: 2 blokken – democraten en republikeinen
En VS en Frankrijk
Vertrouwen in instellingen (regering)
o Hoe minder vertrouwen, hoe vatbaarder we zijn voor polarisatie
Publieke debat en sociale media
o 2015-2020: toename Nederlandstalige berichten op sociale media
met een beledigend, racistisch, seksistisch of bedreigend karakter +
verhoogde toxiciteit
De polarisering tussen extremistische ideologieën neemt toe
Verharding en verscherping van het taalgebruik op sociale
media
(nieuws)media als katalysator
o Laten twee tegenovergestelde partijen gelijktijdig aan het woord –
ook al bevat beide partijen niet evenveel voorstanders
bv. 80% weet dat de aarde opwarmt en maakt zich daar zorgen
over, maar de media zet beide kanten, waarvan één persoon dat
vertegenwoordigd, tegenover elkaar. Hierdoor krijgen beide groepen
evenveel, waardoor de polarisatie wordt versterkt.
3
, Celine Van Horenbeeck
o Opstoten van racistisch taalgebruik gelinkt aan nieuwsberichten of
ophefmakende opiniestukken
Woord en wederwoordprincipe
5. Drie wetmatigheden bij polarisatie
Wetmatigheid 1: gedachteconstructie
Het wordt gevorm, het is geen feit
Wij VS Zij beeld wordt gecreëerd
Alles wat er wordt gezegd (positief, negatief, feiten) over een groep dat de
identiteit versterkt, versterkt polarisatie
Beeld kan veranderen
bv. beeld over vrouwen
bv. vluchtelingen dragen bij aan de samenleving -> versterkt polarisatie
Wetmatigheid 2: brandstof
Als iets niet wordt aangewakkerd, dan gaat het vuur uit
Iedereen kan brandstof geven
bv. voorstanders, tegenstanders, sociale media
Wetmatigheid 3: gevoelsdynamiek
Hoe meer polarisatie:
o Hoe feller het gevoel en de hitte
o Hoe kleiner de redelijkheid
o Hoe minder mensen openstaan voor informatie
6. Vijf rollen
Vijf verschillende rollen hebben een andere functie in de polarisatie:
Pusher
o Levert brandstop voor het wij/zij-denken
o Verhoogt polarisatiedruk
o Eigen morele gelijk
o Energie, extremen
o Ze zijn 100% zeker van hun gelijk
bv. campagne voeren, opiniestukken schrijven
Joiner
o Kiest partij binnen spanningsveld
o Minder extreem
o Kamp medestanders
o Niet 100% overtuigd, maar sluit aan bij hun waardenkader
Silent
o Groep mensen die geen kant kiezen
o Onverschilligen of juist heel betrokken
o Neutraliteit
4
