DEEL I: RELATIEVERMOGENSRECHT
“relatie”-vermogensrecht maakt een onderscheid tussen:
- Huwelijksvermogensrecht
- Samenwoningsvermogensrecht
Huwelijk
HUWELIJKVERMOGENSRECHT (HVR)
= vermogensrechtelijke aanspraken tussen gehuwden
Samenwonen
-> HVR = niet van toepassing hier
WETTELIJK FEITELIJK
= enkele specifieke regels + = gemeen recht
gemeenrecht
- HVR biedt bescherming terwijl het samenwoningsrecht nauwelijks enige
bescherming biedt voor partners, zeker na de ontbinding van de relatie
(Vb. op kot zitten met vrienden is NIET samenwonen)
,TITEL I: HUWELIJKSVERMOGENSRECHT
Definitie:
= regelt de vermogensrechtelijk aanspraken tussen gehuwden, zowel tussen
de echtgenoten als tegenover derden, zowel tijdens het huwelijk als bij de
ontbinding ervan
Het huwelijksvermogensrecht is de lex specialis: (Vb. huurovereenkomst,
handelshuurrecht,…)
- Voor andere wetgeving toepassen -> ze primeert
- Pas wanneer HVR niet voorziet, is het gemeenrecht van toepassing ->
verbintenissen‐ en contractenrecht
- Het HVR wijkt voor vele aspecten af van het gemeenrecht
! DUS: het HVR primeert boven het gemeen verbintenissen ‐ en contractenrecht
- Als je het niet terug vindt in het HVR, dan val je terug op het gemeen recht
Bronnen van het HVR:
BURGERLIJK WETBOEK BIJZONDERE WETGEVING
Primair stelsel - Eerder uitzonderlijk van
toepassing
- Art 212-224 oud BW
- Boek I: personen
Secundair stelsel
- Boek 2, titel 3 BW
,Hoofdstuk 1. Het primair stelsel
Inleiding
Definitie:
= regelt de rechten en verplichtingen tussen de echtgenoten onderling, alsmede
in hun verhouding ten aanzien van derden
- Regels terug te vinden in artikelen 212-224 oud BW
Kenmerken:
- Minimum minimorum
Primaire rechten en verplichtingen zijn fundamenteel -> m’n kan zich niet
onttrekken
Voor ALLE gehuwden van toepassing
Het is van toepassing op alle echtgenoten door het enkele feit van het
huwelijk -> kan je niet van afwijken
- Eenvormig en dwingend
Echtgenoten kunnen niet afwijken van de bepalingen in het primair stelsel
Het is NIET van openbare orde
- Wederkerige verplichtingen op de grond van de wet
Wederkerig -> voor beide echtgenoten
Niet-uitvoering door één van de echtgenoten verleent de andere niet het
recht de eigen verplichtingen op te schorten
Afdeling 1. Toepassingsgebied ratione personae en ratione temporis
Primair stelsel is van toepassing:
- Op alle gehuwden door het enkele feit van het huwelijk
- Gedurende de hele duur van het huwelijk
Vanaf het ogenblik van het sluiten van het huwelijk + van kracht blijft
zolang het huwelijk duurt
Ook tijdens feitelijke scheiding en tijdens echtscheidingsprocedure
-> bepaalde verplichtingen kunnen in die periode andere vorm aannemen
(Vb. hulp- en bijdrageverplichting wordt omgevormd van een verplichting in
natura naar een verplichting in geld)
,Afdeling 2. Krachtlijnen van het primair huwelijksvermogensstelsel
Het primair huwelijksvermogensstelsels is opgebouwd rond 3 krachtlijnen:
G Gelijkheid van de echtgenoten (1)
A Behoud van autonomie van iedere van de echtgenoten (2)
S Minimale solidariteit tussen de echtgenoten en bescherming van het
gezinsbelang (3)
(1) Krachtlijn 1. Gelijkheid van de echtgenoten
- Gelijkheid
= elk van de echtgenoten beschikt over identiek dezelfde rechten en
plichten
Tot in 1976 had een vrouw niet dezelfde rechten als een man
Celibaatsclausule in ‘vroegere’ arbeidscontracten
- Handelingsbekwaamheid
het huwelijk beïnvloedt de handelingsbekwaamheid van de echtgenoten
niet (art 212 Oud BW)
Vb. elke echtgenoot is bekwaam om een bankrekening te openen
MAAR: gehuwden kunnen niet alles alleen doen -> wet bepaalt soms dat één iets
niet kan doen zonder de andere (art. 215, §1 oud BW)
(Vb. Bart en Mieke zijn gehuwd, Bart is enige eigenaar van de gezinswoning. Hij
mag tijdens het huwelijk deze woning niet meer verkopen, ook al is de woning
volledig in zijn eigendom)
(2) Krachtlijn 2. Autonomie van elk der echtgenoten = behoud van de
zelfstandigheid
Bestaat uit 3 facetten:
- Vrijheid van beroepsuitoefening (art. 216 oud BW)
- Inning en besteding van de inkomsten (art. 217 oud BW)
- Opening bankrekening of kluis huren (art 218 oud BW)
,Facet 1: vrijheid van beroepsuitoefening (art. 216 oud BW)
- Iedere echtgenoot heeft het recht een beroep uit te oefenen zonder de
instemming van de andere echtgenoot
- Tweeledig recht: kan kiezen voor wel een beroep maar kan ook kiezen voor
geen beroep uit te oefenen
- Verzet: De andere echtgenoot kan zich wel wenden tot de familierechtbank en
verzet aan tekenen -> indien de echtgenoot meent dat er een ernstig nadeel
is verbonden voor de belangen van het gezin in de kinderen
(Vb. Mieke meent dat de kippenboerderij een véél te groot financieel risico
inhoud. Zij kan naar de familierechtbank gaan en de rechter zal oordelen)
- Art 216: voorziet hier geen sancties, beslissing van de rechter is hier niet
afdwingbaar
- Gebruik van de naam: Je kan slechts de naam van je echtgenoot gebruiken in
de beroepsuitvoering als die hiermee instemt -> instemming is verplicht
(Vb. Stel Bart wil kippenboerderij noemen : “Bij Bart en Mieke”; Mieke weigert.
Gevolg : “Bij Bart”)
Facet 2: inning en besteding van de inkomsten (art. 217 oud BW)
- Iedereen mag zijn inkomsten innen
- Vrij besteden van de inkomsten = niet toe gestaan -> wet legt volgorde op
Eerst bijdragen in de lasten van het huwelijk
Dan voor aankoop van goederen verantwoord voor de uitoefening van het
beroep
Wat men overhoudt-> hangt af van het huwelijksstelsel
(Vb. casus 11)
Facet 3: opening van een bankrekening of kluis (art. 218 oud BW)
- Elke echtgenoot kan, krachtens art. 218, een rekening openen of een kluis
huren op eigen naam en zonder instemming van de echtgenoot
- Bank: heeft wel een postfactum meldingsplicht aan de echtgenoot -> enkel
het bestaan van de rekening melden, niet de inhoud
- Tegenover de Bank heeft deze echtgenoot het exclusieve bestuur van deze
goederen (en dus alle gebruikelijke bankverrichtingen doen)
! Geen kredietverrichtingen
, (3) Krachtlijn 3. Solidariteit tussen de echtgenoten – bescherming van het
gezinsleven
Bestaat uit 3 facetten:
- Hulp en bijdrage verplichting (art. 213, 217, 220, 221 oud BW)
- Bescherming van de gezinswoning (art. 215 en 224 oud BW)
- Hoofdelijkheid en huishoudelijke schulden (art. 222 oud BW)
Facet 1: hulp en bijdrage verplichting (art. 213, 217, 220, 221 oud BW)
- Hulpplicht: echtgenote zijn hulp aan elkaar verschuldigd en moeten elkaar het
nodige verschaffen
Moeten hun levensstandaard met elkaar delen zodat eenzelfde
levensstandaard ontstaat
- Bijdragen in de lasten van het huwelijk : beide echtgenoten moeten elkaar het
nodige verschaffen om de kosten van het dagelijkse gezinsleven te dragen
= een evenredige verplichting: echtgenoten moeten bijdragen naar hun
mogelijkheden
- “lasten van het huwelijk”: alle kosten van het gezin -> niet enkel
levensnoodzakelijke kosten, maar ook kosten tot vrijetijdsbesteding of
vakantie
- Handhaving: de echtgenoten zijn wettelijk verplicht bij te dragen
- Duur van de bijdrageplicht: hele duur van het huwelijk, ook tijdens feitelijke
scheiding of echtscheiding
In geval van scheiding is uitvoering in natura niet meer mogelijk -> wordt
omgevormd tot geldelijke verplichting: betaling van onderhoudsbijdragen
Facet 2: bescherming van de gezinswoning (art. 215 en 224 oud BW)
= iedereen echtgenoot handelsonbevoegd is om rechtshandelingen te stellen die
bestemming van de woning als gezinswoning in het gedrang brengen of kunnen
brengen zonder de instemming van de andere echtgenoot
- Gezinswoning: moet aan 3 criteria worden voldaan
Beschermende woning moet de voornaamste gezinswoning zijn ->
woning waar het gezin de meeste tijd spendeert (= feitenkwestie)
De beschermende woning moet daadwerkelijk dienstdoen als
gezinswoning
Het beschermende goed moet onroerend zijn (ook de tuin, garage,
tuinhuis,…)
Doel van de bescherming?
“relatie”-vermogensrecht maakt een onderscheid tussen:
- Huwelijksvermogensrecht
- Samenwoningsvermogensrecht
Huwelijk
HUWELIJKVERMOGENSRECHT (HVR)
= vermogensrechtelijke aanspraken tussen gehuwden
Samenwonen
-> HVR = niet van toepassing hier
WETTELIJK FEITELIJK
= enkele specifieke regels + = gemeen recht
gemeenrecht
- HVR biedt bescherming terwijl het samenwoningsrecht nauwelijks enige
bescherming biedt voor partners, zeker na de ontbinding van de relatie
(Vb. op kot zitten met vrienden is NIET samenwonen)
,TITEL I: HUWELIJKSVERMOGENSRECHT
Definitie:
= regelt de vermogensrechtelijk aanspraken tussen gehuwden, zowel tussen
de echtgenoten als tegenover derden, zowel tijdens het huwelijk als bij de
ontbinding ervan
Het huwelijksvermogensrecht is de lex specialis: (Vb. huurovereenkomst,
handelshuurrecht,…)
- Voor andere wetgeving toepassen -> ze primeert
- Pas wanneer HVR niet voorziet, is het gemeenrecht van toepassing ->
verbintenissen‐ en contractenrecht
- Het HVR wijkt voor vele aspecten af van het gemeenrecht
! DUS: het HVR primeert boven het gemeen verbintenissen ‐ en contractenrecht
- Als je het niet terug vindt in het HVR, dan val je terug op het gemeen recht
Bronnen van het HVR:
BURGERLIJK WETBOEK BIJZONDERE WETGEVING
Primair stelsel - Eerder uitzonderlijk van
toepassing
- Art 212-224 oud BW
- Boek I: personen
Secundair stelsel
- Boek 2, titel 3 BW
,Hoofdstuk 1. Het primair stelsel
Inleiding
Definitie:
= regelt de rechten en verplichtingen tussen de echtgenoten onderling, alsmede
in hun verhouding ten aanzien van derden
- Regels terug te vinden in artikelen 212-224 oud BW
Kenmerken:
- Minimum minimorum
Primaire rechten en verplichtingen zijn fundamenteel -> m’n kan zich niet
onttrekken
Voor ALLE gehuwden van toepassing
Het is van toepassing op alle echtgenoten door het enkele feit van het
huwelijk -> kan je niet van afwijken
- Eenvormig en dwingend
Echtgenoten kunnen niet afwijken van de bepalingen in het primair stelsel
Het is NIET van openbare orde
- Wederkerige verplichtingen op de grond van de wet
Wederkerig -> voor beide echtgenoten
Niet-uitvoering door één van de echtgenoten verleent de andere niet het
recht de eigen verplichtingen op te schorten
Afdeling 1. Toepassingsgebied ratione personae en ratione temporis
Primair stelsel is van toepassing:
- Op alle gehuwden door het enkele feit van het huwelijk
- Gedurende de hele duur van het huwelijk
Vanaf het ogenblik van het sluiten van het huwelijk + van kracht blijft
zolang het huwelijk duurt
Ook tijdens feitelijke scheiding en tijdens echtscheidingsprocedure
-> bepaalde verplichtingen kunnen in die periode andere vorm aannemen
(Vb. hulp- en bijdrageverplichting wordt omgevormd van een verplichting in
natura naar een verplichting in geld)
,Afdeling 2. Krachtlijnen van het primair huwelijksvermogensstelsel
Het primair huwelijksvermogensstelsels is opgebouwd rond 3 krachtlijnen:
G Gelijkheid van de echtgenoten (1)
A Behoud van autonomie van iedere van de echtgenoten (2)
S Minimale solidariteit tussen de echtgenoten en bescherming van het
gezinsbelang (3)
(1) Krachtlijn 1. Gelijkheid van de echtgenoten
- Gelijkheid
= elk van de echtgenoten beschikt over identiek dezelfde rechten en
plichten
Tot in 1976 had een vrouw niet dezelfde rechten als een man
Celibaatsclausule in ‘vroegere’ arbeidscontracten
- Handelingsbekwaamheid
het huwelijk beïnvloedt de handelingsbekwaamheid van de echtgenoten
niet (art 212 Oud BW)
Vb. elke echtgenoot is bekwaam om een bankrekening te openen
MAAR: gehuwden kunnen niet alles alleen doen -> wet bepaalt soms dat één iets
niet kan doen zonder de andere (art. 215, §1 oud BW)
(Vb. Bart en Mieke zijn gehuwd, Bart is enige eigenaar van de gezinswoning. Hij
mag tijdens het huwelijk deze woning niet meer verkopen, ook al is de woning
volledig in zijn eigendom)
(2) Krachtlijn 2. Autonomie van elk der echtgenoten = behoud van de
zelfstandigheid
Bestaat uit 3 facetten:
- Vrijheid van beroepsuitoefening (art. 216 oud BW)
- Inning en besteding van de inkomsten (art. 217 oud BW)
- Opening bankrekening of kluis huren (art 218 oud BW)
,Facet 1: vrijheid van beroepsuitoefening (art. 216 oud BW)
- Iedere echtgenoot heeft het recht een beroep uit te oefenen zonder de
instemming van de andere echtgenoot
- Tweeledig recht: kan kiezen voor wel een beroep maar kan ook kiezen voor
geen beroep uit te oefenen
- Verzet: De andere echtgenoot kan zich wel wenden tot de familierechtbank en
verzet aan tekenen -> indien de echtgenoot meent dat er een ernstig nadeel
is verbonden voor de belangen van het gezin in de kinderen
(Vb. Mieke meent dat de kippenboerderij een véél te groot financieel risico
inhoud. Zij kan naar de familierechtbank gaan en de rechter zal oordelen)
- Art 216: voorziet hier geen sancties, beslissing van de rechter is hier niet
afdwingbaar
- Gebruik van de naam: Je kan slechts de naam van je echtgenoot gebruiken in
de beroepsuitvoering als die hiermee instemt -> instemming is verplicht
(Vb. Stel Bart wil kippenboerderij noemen : “Bij Bart en Mieke”; Mieke weigert.
Gevolg : “Bij Bart”)
Facet 2: inning en besteding van de inkomsten (art. 217 oud BW)
- Iedereen mag zijn inkomsten innen
- Vrij besteden van de inkomsten = niet toe gestaan -> wet legt volgorde op
Eerst bijdragen in de lasten van het huwelijk
Dan voor aankoop van goederen verantwoord voor de uitoefening van het
beroep
Wat men overhoudt-> hangt af van het huwelijksstelsel
(Vb. casus 11)
Facet 3: opening van een bankrekening of kluis (art. 218 oud BW)
- Elke echtgenoot kan, krachtens art. 218, een rekening openen of een kluis
huren op eigen naam en zonder instemming van de echtgenoot
- Bank: heeft wel een postfactum meldingsplicht aan de echtgenoot -> enkel
het bestaan van de rekening melden, niet de inhoud
- Tegenover de Bank heeft deze echtgenoot het exclusieve bestuur van deze
goederen (en dus alle gebruikelijke bankverrichtingen doen)
! Geen kredietverrichtingen
, (3) Krachtlijn 3. Solidariteit tussen de echtgenoten – bescherming van het
gezinsleven
Bestaat uit 3 facetten:
- Hulp en bijdrage verplichting (art. 213, 217, 220, 221 oud BW)
- Bescherming van de gezinswoning (art. 215 en 224 oud BW)
- Hoofdelijkheid en huishoudelijke schulden (art. 222 oud BW)
Facet 1: hulp en bijdrage verplichting (art. 213, 217, 220, 221 oud BW)
- Hulpplicht: echtgenote zijn hulp aan elkaar verschuldigd en moeten elkaar het
nodige verschaffen
Moeten hun levensstandaard met elkaar delen zodat eenzelfde
levensstandaard ontstaat
- Bijdragen in de lasten van het huwelijk : beide echtgenoten moeten elkaar het
nodige verschaffen om de kosten van het dagelijkse gezinsleven te dragen
= een evenredige verplichting: echtgenoten moeten bijdragen naar hun
mogelijkheden
- “lasten van het huwelijk”: alle kosten van het gezin -> niet enkel
levensnoodzakelijke kosten, maar ook kosten tot vrijetijdsbesteding of
vakantie
- Handhaving: de echtgenoten zijn wettelijk verplicht bij te dragen
- Duur van de bijdrageplicht: hele duur van het huwelijk, ook tijdens feitelijke
scheiding of echtscheiding
In geval van scheiding is uitvoering in natura niet meer mogelijk -> wordt
omgevormd tot geldelijke verplichting: betaling van onderhoudsbijdragen
Facet 2: bescherming van de gezinswoning (art. 215 en 224 oud BW)
= iedereen echtgenoot handelsonbevoegd is om rechtshandelingen te stellen die
bestemming van de woning als gezinswoning in het gedrang brengen of kunnen
brengen zonder de instemming van de andere echtgenoot
- Gezinswoning: moet aan 3 criteria worden voldaan
Beschermende woning moet de voornaamste gezinswoning zijn ->
woning waar het gezin de meeste tijd spendeert (= feitenkwestie)
De beschermende woning moet daadwerkelijk dienstdoen als
gezinswoning
Het beschermende goed moet onroerend zijn (ook de tuin, garage,
tuinhuis,…)
Doel van de bescherming?
