Begrippenlijst deel 2 Filosofie en AI
Bewustzijnsfilosofie
Dualisme (argumenten voor en tegen)
Volgens Dualisme zijn er twee substanties waar de wereld uit bestaat: materieel (fysiek) en mentaal
(geest). De geest is een losse, niet fysieke substantie die niet gereduceerd worden tot, of verklaard
worden in termen van fysieke dingen als een brein. Er zijn drie verschillende dualist posities om de
relatie tussen materieel en mentaal te verklaren: Parallelisme, Epifenomenalisme en Interactionisme.
• Argumenten voor
o Door introspectie zouden we al kunnen concluderen dat de geest iets is wat heel
verschillend is van de fysieke wereld
o Dualisme vertelt ons wat de geest niet is
o Veel dingen die niet fysieke objecten zijn kunnen zich hierdoor wel anders gedragen
• Argumenten tegen
o Dualisme vertelt ons niet duidelijk wat de geest dan wel precies zou moeten zijn
o Hoe kunnen twee zulke verschillende items (lichaam en geest) onderdeel zijn van een
enkel causaal netwerk? Hoe kan het niet fysieke invloed hebben op het fysieke?
o Problem of other minds (mind-body problem)
▪ Hoe kan het zo zijn dat je lichaam een aparte entiteit, de geest, in zich heeft
wat het bestuurt maar ook wat het kan besturen?
▪ Je kunt alleen je eigen geest observeren
• Waarom zou dit alleen bij mensen kunnen?
• Descartes zegt dat we dieren als machines zonder bewustzijn moeten
voorstellen
o Dieren laten echter hetzelfde gedrag als mensen zien; ze
dromen en leren ook
• Waar ligt de scheiding tussen lichaam en geest?
• Er is geen verklaring voor hoe de interactie tussen lichaam en geest
precies werkt
• De geest als substantie is nooit geobserveerd
o Belangrijkste
▪ Het is duidelijk dat het mentale afhankelijk is van het fysieke (vb. drugs)
▪ De argumenten voor Dualisme zijn niet overtuigend (How could…? en het
argument vanuit introspectie)
• Argumenten voor Dualisme met bijbehorende vraagtekens
o Religie: bijv. geestelijk leven na de dood. Kan dat wel?
o Introspectie: kennis van jezelf is niet toegankelijk voor anderen. Dit is onbetrouwbaar
en niet verifieerbaar
o Intentionaliteit: ik kan iets geloven dat niet waar is, maar hersenen kunnen dat niet.
Maar wat is intentionaliteit?
o Geestestoestanden zijn niet hetzelfde als hersentoestanden: ik heb pijn, ik heb een
overtuiging; hersenen hebben dat niet. Is dat wel zo?
o Identiteit: blijft permanent ondanks lichamelijke veranderingen? Boot van Theseus
waarbij materialen vervangen worden of de boot uit elkaar gehaald wordt en weer in
elkaar gezet wordt. Is het dan nog steeds dezelfde boot? Wat is identiteit?
o Vrije wil: materiële is alleen onderhavig aan causale wetten. Vrije wil op basis van
redeneren, dus waarom is het niet fysicalistisch?
Monisme
Volgens Monisme is er slechts één substantie. Er zijn twee varianten:
, • Variant 1: Idealisme (subjectief en objectief)
o De wereld van ervaring is geconstrueerd door de geest (Kant)
o Alles wordt bepaald door de geest (Berkeley)
▪ Realiteit is afhankelijk van de geest
• Variant 2: Materialisme/Fysicalisme/Naturalisme
o Mentale staten, processen en events zijn fysieke aspecten van fysieke systemen. Al
het mentale kan gereduceerd worden tot iets fysieks. (Julien La Mettrie)
o Volgens deze visie is de wereld slechts gemaakt uit fysieke dingen, net als ons. Alles
over jezelf kan verklaard worden in termen van je lichaam, je brein, hormonen en
neurotransmitters.
o Door structuur wordt betekenis gegeven
o Deze variant wordt tegenwoordig als het meest correct gezien
• Dualisme vs. Monisme
o Bij Dualisme zijn 2x zoveel entiteiten nodig als bij monisme, omdat alle mentale
entiteiten aan fysieke dingen gekoppeld moeten worden (Ockham’s Razor)
▪ Hier zijn hele goede argumenten voor nodig
Behaviorisme (mbt bewustzijn)
Behaviorisme is tegen Dualisme en is ontstaan vanuit de linguistic turn. Mentale gesprekken laten
aanleg voor bepaalt gedrag zien. Behaviorisme zegt dat we het mentale kunnen negeren (black box).
Het enige wat we kunnen observeren en verifiëren is gedrag. Daarom vinden Behavioristen dat al het
mentale verklaard kan worden door actueel/potentieel gedrag. Ook visies en overtuigingen uiten zich
in gedrag. Er zijn bepaalde input-output gedragspatronen. Problemen met Behaviorisme:
• Bepaald gedrag kan gecamoufleerd of gesimuleerd worden
• Interne toestanden zijn niet direct observeerbaar, maar dat betekent niet dat ze niet bestaan.
Misschien zijn ze wel indirect observeerbaar
• Input-output patronen zijn niet altijd goed. Verschillende intenties kunnen namelijk hetzelfde
gedrag verklaren
• Disposities vragen om oneindig veel condities. Condities kunnen mentale toestanden bevatten
Reductief materialisme/identity theory
Reductief materialisme zegt dat de sociale leefwereld gereduceerd kan worden naar een lager
fundamenteel level. Tegen Dualisme. We moeten de mens begrijpen als een materieel systeem. Het
mentale is slechts een bijproduct van het onderliggende fysieke. Identity theory: mentale toestanden
zijn identiek aan hersenprocessen. Vertaalt taal van redenen, intenties en rationele operaties naar
materiële processen.
Multiple realizability probleem
De geest kan gerealiseerd worden tot een fysiek niveau, maar dat kan op meerdere manieren. Dit
vormt dus een probleem voor Reductief materialisme wat vindt dat het brein de enige manier is.
Eliminatief materialisme
Materialisme: de geest is niks anders dan de materie in onze hersenpan. Eliminatief: fysische uitleg
van dingen die met de geest te maken hebben. Elimineren van taalgebruik. Churchland gaf dit als
antwoord op Fodor. Dus het is een tegenhanger van Functionalisme. Wil een ander soort begrip dan
reductief materialisme vestigen. Het wil namelijk bestaande common sense begripscategorieën niet
vertalen, maar elimineren. Tegen Dualisme, want alles is te verklaren in fysieke termen. Common
sense wordt geëlimineerd; intentie gaat weg. Problemen:
• De nieuwe wetenschap is nog niet ver genoeg om het te kunnen begrijpen
• Kan het werkelijk zo zijn dat ervaringen een soort illusie of schijnwereld is?
Bewustzijnsfilosofie
Dualisme (argumenten voor en tegen)
Volgens Dualisme zijn er twee substanties waar de wereld uit bestaat: materieel (fysiek) en mentaal
(geest). De geest is een losse, niet fysieke substantie die niet gereduceerd worden tot, of verklaard
worden in termen van fysieke dingen als een brein. Er zijn drie verschillende dualist posities om de
relatie tussen materieel en mentaal te verklaren: Parallelisme, Epifenomenalisme en Interactionisme.
• Argumenten voor
o Door introspectie zouden we al kunnen concluderen dat de geest iets is wat heel
verschillend is van de fysieke wereld
o Dualisme vertelt ons wat de geest niet is
o Veel dingen die niet fysieke objecten zijn kunnen zich hierdoor wel anders gedragen
• Argumenten tegen
o Dualisme vertelt ons niet duidelijk wat de geest dan wel precies zou moeten zijn
o Hoe kunnen twee zulke verschillende items (lichaam en geest) onderdeel zijn van een
enkel causaal netwerk? Hoe kan het niet fysieke invloed hebben op het fysieke?
o Problem of other minds (mind-body problem)
▪ Hoe kan het zo zijn dat je lichaam een aparte entiteit, de geest, in zich heeft
wat het bestuurt maar ook wat het kan besturen?
▪ Je kunt alleen je eigen geest observeren
• Waarom zou dit alleen bij mensen kunnen?
• Descartes zegt dat we dieren als machines zonder bewustzijn moeten
voorstellen
o Dieren laten echter hetzelfde gedrag als mensen zien; ze
dromen en leren ook
• Waar ligt de scheiding tussen lichaam en geest?
• Er is geen verklaring voor hoe de interactie tussen lichaam en geest
precies werkt
• De geest als substantie is nooit geobserveerd
o Belangrijkste
▪ Het is duidelijk dat het mentale afhankelijk is van het fysieke (vb. drugs)
▪ De argumenten voor Dualisme zijn niet overtuigend (How could…? en het
argument vanuit introspectie)
• Argumenten voor Dualisme met bijbehorende vraagtekens
o Religie: bijv. geestelijk leven na de dood. Kan dat wel?
o Introspectie: kennis van jezelf is niet toegankelijk voor anderen. Dit is onbetrouwbaar
en niet verifieerbaar
o Intentionaliteit: ik kan iets geloven dat niet waar is, maar hersenen kunnen dat niet.
Maar wat is intentionaliteit?
o Geestestoestanden zijn niet hetzelfde als hersentoestanden: ik heb pijn, ik heb een
overtuiging; hersenen hebben dat niet. Is dat wel zo?
o Identiteit: blijft permanent ondanks lichamelijke veranderingen? Boot van Theseus
waarbij materialen vervangen worden of de boot uit elkaar gehaald wordt en weer in
elkaar gezet wordt. Is het dan nog steeds dezelfde boot? Wat is identiteit?
o Vrije wil: materiële is alleen onderhavig aan causale wetten. Vrije wil op basis van
redeneren, dus waarom is het niet fysicalistisch?
Monisme
Volgens Monisme is er slechts één substantie. Er zijn twee varianten:
, • Variant 1: Idealisme (subjectief en objectief)
o De wereld van ervaring is geconstrueerd door de geest (Kant)
o Alles wordt bepaald door de geest (Berkeley)
▪ Realiteit is afhankelijk van de geest
• Variant 2: Materialisme/Fysicalisme/Naturalisme
o Mentale staten, processen en events zijn fysieke aspecten van fysieke systemen. Al
het mentale kan gereduceerd worden tot iets fysieks. (Julien La Mettrie)
o Volgens deze visie is de wereld slechts gemaakt uit fysieke dingen, net als ons. Alles
over jezelf kan verklaard worden in termen van je lichaam, je brein, hormonen en
neurotransmitters.
o Door structuur wordt betekenis gegeven
o Deze variant wordt tegenwoordig als het meest correct gezien
• Dualisme vs. Monisme
o Bij Dualisme zijn 2x zoveel entiteiten nodig als bij monisme, omdat alle mentale
entiteiten aan fysieke dingen gekoppeld moeten worden (Ockham’s Razor)
▪ Hier zijn hele goede argumenten voor nodig
Behaviorisme (mbt bewustzijn)
Behaviorisme is tegen Dualisme en is ontstaan vanuit de linguistic turn. Mentale gesprekken laten
aanleg voor bepaalt gedrag zien. Behaviorisme zegt dat we het mentale kunnen negeren (black box).
Het enige wat we kunnen observeren en verifiëren is gedrag. Daarom vinden Behavioristen dat al het
mentale verklaard kan worden door actueel/potentieel gedrag. Ook visies en overtuigingen uiten zich
in gedrag. Er zijn bepaalde input-output gedragspatronen. Problemen met Behaviorisme:
• Bepaald gedrag kan gecamoufleerd of gesimuleerd worden
• Interne toestanden zijn niet direct observeerbaar, maar dat betekent niet dat ze niet bestaan.
Misschien zijn ze wel indirect observeerbaar
• Input-output patronen zijn niet altijd goed. Verschillende intenties kunnen namelijk hetzelfde
gedrag verklaren
• Disposities vragen om oneindig veel condities. Condities kunnen mentale toestanden bevatten
Reductief materialisme/identity theory
Reductief materialisme zegt dat de sociale leefwereld gereduceerd kan worden naar een lager
fundamenteel level. Tegen Dualisme. We moeten de mens begrijpen als een materieel systeem. Het
mentale is slechts een bijproduct van het onderliggende fysieke. Identity theory: mentale toestanden
zijn identiek aan hersenprocessen. Vertaalt taal van redenen, intenties en rationele operaties naar
materiële processen.
Multiple realizability probleem
De geest kan gerealiseerd worden tot een fysiek niveau, maar dat kan op meerdere manieren. Dit
vormt dus een probleem voor Reductief materialisme wat vindt dat het brein de enige manier is.
Eliminatief materialisme
Materialisme: de geest is niks anders dan de materie in onze hersenpan. Eliminatief: fysische uitleg
van dingen die met de geest te maken hebben. Elimineren van taalgebruik. Churchland gaf dit als
antwoord op Fodor. Dus het is een tegenhanger van Functionalisme. Wil een ander soort begrip dan
reductief materialisme vestigen. Het wil namelijk bestaande common sense begripscategorieën niet
vertalen, maar elimineren. Tegen Dualisme, want alles is te verklaren in fysieke termen. Common
sense wordt geëlimineerd; intentie gaat weg. Problemen:
• De nieuwe wetenschap is nog niet ver genoeg om het te kunnen begrijpen
• Kan het werkelijk zo zijn dat ervaringen een soort illusie of schijnwereld is?
