Medische Psychologie
HOOFDSTUK 1: informatieverwerking
Cognities De verzameling van mentale processen en activiteiten die gebruikt worden bij
waarnemen, interpreteren, onthouden, begrijpen
= informatieverwerking
Informatieverwerking Processen die een rol spelen bij de verwerving, de opslag en de reproductie van
kennis/info.
- 3 mentale processen binnen infoverwerking; waarneming, verwerking,
geheugen
Cognitieve psychologie Bestudeert invloed van informatieverwerking op emoties, gedrag én omgekeerd.
= Niet de situatie op zich bepaalt wat we voelen, maar de wijze waarop we deze
interpreteren.
Schema’s Geheugenstructuren waarin relatief stabiele kennisrepresentaties zijn
opgeslagen het geheel van kennis over een bepaald onderwerp
- Onbewust gevormd door eerdere ervaringen van het leven
- Zorgen voor verband tussen herinneringen en gedachten
- Bv. schema hond; omvat alle kennis en ervaringen over dat woord.
(positief/negatief beeld)
- Naast taal, ook handelingen, smaken, ritme in je schema door je
herinnering
- Ene schema groter (belangrijker) dan andere
- Opvoeding bepaalt ook groot stuk eigen schema
- Maken deel uit van G-ketting
Werking schema’s Schema’s getriggerd op 2 manieren
1) Van buitenaf: reactie automatisch
2) Vanbinnen: door jezelf (terugdenken aan …)
G-ketting Via mentale processen: Een
Perceptie, Interpretatie, geheugen
gebeurtenis of gewaarwording zorgt voor gedachten en gevoelens die het
gedrag veroorzaken. Dat gedrag heeft gevolgen.
Bewust gepland gedrag Is cognitief, je weet wat gaat komen en wat je gaat doen
Onbewust automatisch Er komen gevoelens emoties waardoor je plots reageert.
gedrag
Psychopathologie Gekenmerkt door fouten in het G-schema. Invloed op emoties en gedrag.
Focust op deze onderstaande denkfouten als ze extreem worden.
Voorbeelden van systematische vertekening/denkfouten.
Zwart-wit-denken Men denkt in uitersten (‘allen met goeie punten, heb ik een goede toekomst’)
Toekomst rampzalig Met weet 100% zeker dat … (‘op dat feestje gaat niemand me leuk vinden)
voorspellen
Generaliseren Men trekt grote conclusies uit 1 gebeurtenis (mij lukt nooit iets)
Gedachten lezen Men denkt te weten wat anderen denken zonder daar voldoende bewijs voor te
hebben (iemand geeuwt die vind me saai)
Personaliseren Gebeurtenissen of gedrag van anderen sterk op zichzelf betrekken (snel denken
dat het onze eigen fout is)
Emotioneel redeneren Wat men voelt is dus waar (ik voel dat hij me niet mag)
Selectief waarnemen Men let vooral op het negatieve (wat een rotdag)
Negatief denken Het neutrale of positieve omdraaien naar het negatieve (goede prestatie was
1
, slechts puur geluk)
Geheugen Het vermogen om informatie te onthouden
Leren Proces waardoor nieuwe kennis en vaardigheden in de hersenen worden
opgeslagen
Waarneming/perceptie
- Waarneembare zaken uit buitenwereld via zintuigen
- Waarnemingen van interne toestanden door gedachten, gevoelens, neigingen, stemmingen
Niet altijd van bewust
- = niet objectief en passief
o Selectie, onbewust, aanvulling tot logische gehelen
- = begin van interpretatie
- Pareidolie = het aangeboren vermogen om in onduidelijke beelden toch iets te herkennen (vaak gezicht)
Waarneming als 2 aanvullende processen
- Bottom-up
o Een stimulus gedreven proces (vanuit de werkelijkheid)
o Ruwe gegevens via zintuigen tot ons
- Top-down
o Gestuurd door reeds bestaande kennis (vanuit schema’s)
o Soort interpretatief raster over waargenomen gegevens
o Bestaat uit individuele variaties, persoonlijke voorkeuren en kenmerken
Hoe sterker het bottom-up proces, des te minder invloed er uitgaat van het top-down proces en andersom
Geheugen
- = vermogen om info te onthouden bevat 3 belangrijke aspecten
o Het opslaan
o Het bewaren
o Het terugzoeken van info
Verschillende soorten kennis/info/vaardigheden beelden, gedachten, persoonlijke herinneringen, muziek,
verwachtingen, …
Soorten geheugen
- Zintuiglijk of sensorisch geheugen
- Korte termijn/werkgeheugen
- Langetermijn geheugen
2
, Sensorisch geheugen = 1e stadium
- 1e stadium vindt plaats in zintuigen en sensorische zenuwbanen naar hersenen
- Bestaat uit snel vervagende sporen van de zintuigen
- Zintuigen nemen veel meer info op dan we kunnen gebruiken indrukken blijven maar kort
- Taak: info net lang genoeg vasthouden om te beslissen welke info aandacht verdient en belangrijk is voor
het werkgeheugen soort poortwachter: filtert de onbelangrijke stimuli van de belangrijke
- = volledig automatisch en onbewust
- heeft grote capaciteit maar is van korte duur
- Is nauw verbonden met zintuigreceptoren voor visuele en geluidsprikkels
o Iconisch geheugen = opslagruimte voor beelden
o Echoïsch geheugen = oplsagruimte voor auditieve stimuli
Het werkgeheugen/ korte termijn geheugen = 2 e stadium
- 2e stadium haalt info uit sensorisch geheugen en verbindt deze met items die al in langetermijngeheugen
zitten
- = Centraal regulerend systeem dat de aandacht verdeelt en zorgt voor bewuste planning en beheersing
van acties
- Auditieve en visuele info worden verwerkt
- Episodische buffer voor overgang naar langetermijn OF vergeten
- Duur: tijdelijk vasthouden van info maar langer dan sensorisch
- Kleinste capaciteit (kan 5 tot 9 items) bevatten, kan verschillen pp, verschillende capaciteiten voor
verschillende soorten onderwerpen
- Als werkgeheugen overladen wordt, verdwijnen oude items
- ! werkgeheugen gevuld met info die onze aandacht vraagt nieuwe/belangrijke info niet op te merken
Lange termijn geheugen
- Opslaan:
o Info uit kortetermijngeheugen & vaak genoeg herhaald wordt overgebracht naar permanent
geheugen
- Vasthouden:
o Info zeer lang bewaard assumptie: eens in LT-geheugen, blijft het daar permanent (kan wel
vervagen als het minder gebruikt wordt, waardoor het minder toegankelijk wordt)
o Ook kan oude kennis overschreven worden met nieuwe kennis
o Geen limiet op de capaciteit
- Terugzoeken:
o Kennis in het gehuegen is opgeslagen en moet ook weer worden teruggeroepen/herkend/ zich
herinnerd
o ‘ het gevoel van vergeten is vaak fout, is vaak omdat we niet de juiste herinneringsques gebruiken’
Declaratief (expliciet) geheugen: bewust toegankelijk
Kennis is expliciet (bewust) aanwezig
o Kunnen we oproepen met ons bewustzijn (beelden, feiten, een gevoel); we herinneren
het ons
Soorten geheugen
o Episodisch geheugen: persoonlijke gebeurtenissen autobiografisch geheugen
(herinneringen)
o Semantisch geheugen: bevat ‘betekenissen en feiten’
3
HOOFDSTUK 1: informatieverwerking
Cognities De verzameling van mentale processen en activiteiten die gebruikt worden bij
waarnemen, interpreteren, onthouden, begrijpen
= informatieverwerking
Informatieverwerking Processen die een rol spelen bij de verwerving, de opslag en de reproductie van
kennis/info.
- 3 mentale processen binnen infoverwerking; waarneming, verwerking,
geheugen
Cognitieve psychologie Bestudeert invloed van informatieverwerking op emoties, gedrag én omgekeerd.
= Niet de situatie op zich bepaalt wat we voelen, maar de wijze waarop we deze
interpreteren.
Schema’s Geheugenstructuren waarin relatief stabiele kennisrepresentaties zijn
opgeslagen het geheel van kennis over een bepaald onderwerp
- Onbewust gevormd door eerdere ervaringen van het leven
- Zorgen voor verband tussen herinneringen en gedachten
- Bv. schema hond; omvat alle kennis en ervaringen over dat woord.
(positief/negatief beeld)
- Naast taal, ook handelingen, smaken, ritme in je schema door je
herinnering
- Ene schema groter (belangrijker) dan andere
- Opvoeding bepaalt ook groot stuk eigen schema
- Maken deel uit van G-ketting
Werking schema’s Schema’s getriggerd op 2 manieren
1) Van buitenaf: reactie automatisch
2) Vanbinnen: door jezelf (terugdenken aan …)
G-ketting Via mentale processen: Een
Perceptie, Interpretatie, geheugen
gebeurtenis of gewaarwording zorgt voor gedachten en gevoelens die het
gedrag veroorzaken. Dat gedrag heeft gevolgen.
Bewust gepland gedrag Is cognitief, je weet wat gaat komen en wat je gaat doen
Onbewust automatisch Er komen gevoelens emoties waardoor je plots reageert.
gedrag
Psychopathologie Gekenmerkt door fouten in het G-schema. Invloed op emoties en gedrag.
Focust op deze onderstaande denkfouten als ze extreem worden.
Voorbeelden van systematische vertekening/denkfouten.
Zwart-wit-denken Men denkt in uitersten (‘allen met goeie punten, heb ik een goede toekomst’)
Toekomst rampzalig Met weet 100% zeker dat … (‘op dat feestje gaat niemand me leuk vinden)
voorspellen
Generaliseren Men trekt grote conclusies uit 1 gebeurtenis (mij lukt nooit iets)
Gedachten lezen Men denkt te weten wat anderen denken zonder daar voldoende bewijs voor te
hebben (iemand geeuwt die vind me saai)
Personaliseren Gebeurtenissen of gedrag van anderen sterk op zichzelf betrekken (snel denken
dat het onze eigen fout is)
Emotioneel redeneren Wat men voelt is dus waar (ik voel dat hij me niet mag)
Selectief waarnemen Men let vooral op het negatieve (wat een rotdag)
Negatief denken Het neutrale of positieve omdraaien naar het negatieve (goede prestatie was
1
, slechts puur geluk)
Geheugen Het vermogen om informatie te onthouden
Leren Proces waardoor nieuwe kennis en vaardigheden in de hersenen worden
opgeslagen
Waarneming/perceptie
- Waarneembare zaken uit buitenwereld via zintuigen
- Waarnemingen van interne toestanden door gedachten, gevoelens, neigingen, stemmingen
Niet altijd van bewust
- = niet objectief en passief
o Selectie, onbewust, aanvulling tot logische gehelen
- = begin van interpretatie
- Pareidolie = het aangeboren vermogen om in onduidelijke beelden toch iets te herkennen (vaak gezicht)
Waarneming als 2 aanvullende processen
- Bottom-up
o Een stimulus gedreven proces (vanuit de werkelijkheid)
o Ruwe gegevens via zintuigen tot ons
- Top-down
o Gestuurd door reeds bestaande kennis (vanuit schema’s)
o Soort interpretatief raster over waargenomen gegevens
o Bestaat uit individuele variaties, persoonlijke voorkeuren en kenmerken
Hoe sterker het bottom-up proces, des te minder invloed er uitgaat van het top-down proces en andersom
Geheugen
- = vermogen om info te onthouden bevat 3 belangrijke aspecten
o Het opslaan
o Het bewaren
o Het terugzoeken van info
Verschillende soorten kennis/info/vaardigheden beelden, gedachten, persoonlijke herinneringen, muziek,
verwachtingen, …
Soorten geheugen
- Zintuiglijk of sensorisch geheugen
- Korte termijn/werkgeheugen
- Langetermijn geheugen
2
, Sensorisch geheugen = 1e stadium
- 1e stadium vindt plaats in zintuigen en sensorische zenuwbanen naar hersenen
- Bestaat uit snel vervagende sporen van de zintuigen
- Zintuigen nemen veel meer info op dan we kunnen gebruiken indrukken blijven maar kort
- Taak: info net lang genoeg vasthouden om te beslissen welke info aandacht verdient en belangrijk is voor
het werkgeheugen soort poortwachter: filtert de onbelangrijke stimuli van de belangrijke
- = volledig automatisch en onbewust
- heeft grote capaciteit maar is van korte duur
- Is nauw verbonden met zintuigreceptoren voor visuele en geluidsprikkels
o Iconisch geheugen = opslagruimte voor beelden
o Echoïsch geheugen = oplsagruimte voor auditieve stimuli
Het werkgeheugen/ korte termijn geheugen = 2 e stadium
- 2e stadium haalt info uit sensorisch geheugen en verbindt deze met items die al in langetermijngeheugen
zitten
- = Centraal regulerend systeem dat de aandacht verdeelt en zorgt voor bewuste planning en beheersing
van acties
- Auditieve en visuele info worden verwerkt
- Episodische buffer voor overgang naar langetermijn OF vergeten
- Duur: tijdelijk vasthouden van info maar langer dan sensorisch
- Kleinste capaciteit (kan 5 tot 9 items) bevatten, kan verschillen pp, verschillende capaciteiten voor
verschillende soorten onderwerpen
- Als werkgeheugen overladen wordt, verdwijnen oude items
- ! werkgeheugen gevuld met info die onze aandacht vraagt nieuwe/belangrijke info niet op te merken
Lange termijn geheugen
- Opslaan:
o Info uit kortetermijngeheugen & vaak genoeg herhaald wordt overgebracht naar permanent
geheugen
- Vasthouden:
o Info zeer lang bewaard assumptie: eens in LT-geheugen, blijft het daar permanent (kan wel
vervagen als het minder gebruikt wordt, waardoor het minder toegankelijk wordt)
o Ook kan oude kennis overschreven worden met nieuwe kennis
o Geen limiet op de capaciteit
- Terugzoeken:
o Kennis in het gehuegen is opgeslagen en moet ook weer worden teruggeroepen/herkend/ zich
herinnerd
o ‘ het gevoel van vergeten is vaak fout, is vaak omdat we niet de juiste herinneringsques gebruiken’
Declaratief (expliciet) geheugen: bewust toegankelijk
Kennis is expliciet (bewust) aanwezig
o Kunnen we oproepen met ons bewustzijn (beelden, feiten, een gevoel); we herinneren
het ons
Soorten geheugen
o Episodisch geheugen: persoonlijke gebeurtenissen autobiografisch geheugen
(herinneringen)
o Semantisch geheugen: bevat ‘betekenissen en feiten’
3
