Straf(proces)recht
Jurisprudentieoverzicht
Hoorcolleges
2024-2025
,Inhoudsopgave
1.1 Poging en voorbereiding................................................................................... 3
1.2 Verdenkings- en opsporingsbegrip: criminal charge en nemo tenetur-beginsel
............................................................................................................................... 6
2.1 Deelnemingsvormen...................................................................................... 10
2.2 Opsporingsmethoden..................................................................................... 13
3.1 Sanctionering van vormverzuimen.................................................................15
4.1 Verdedigingsrechten....................................................................................... 25
4.2 Opzet en schuld.............................................................................................. 29
5.1 Strafuitsluitingsgronden................................................................................. 35
5.2 Bewijs; verweren; motivering rechterlijke beslissing......................................42
6.1 Daderschap van de rechtspersoon; feitelijk leidinggeven..............................45
Jurisprudentie tijdens systeembijeenkomsten......................................................52
College 1 - Materiële aspecten............................................................................. 56
College 2 – Opsporing & nemo tenetur-beginsel..................................................65
College 3 – Straf- en strafprocesrecht: rechtsvisies..............................................75
College 4 – Verdachte, rechters, slachtoffers........................................................81
College 5 – Straf- en strafprocesrecht...................................................................92
College 6 – Strafrechtelijk sancties, strafrechtsgeschiedenis & -theorieën en
herstelrecht........................................................................................................ 106
,1.1 Poging en voorbereiding
HR 13 maart 2001, ECLI:NL:HR:2001:AB0494 (Inbeslaggenomen
heroïne)
De voorbereiding of bevordering van een misdrijf als bedoeld in het derde of
vierde lid van art. 10 van de Opiumwet is in art. 10a, eerste lid, van de Opiumwet
dus als zelfstandig delict strafbaar gesteld. Voor de verwezenlijking van dat delict
is niet vereist dat van de handelingen reeds bekend is ter voorbereiding of
bevordering van welk concreet misdrijf (als bedoeld in het derde of vierde lid van
art. 10) deze dienen. Indien de voorbereidings- of bevorderingshandelingen wèl
gericht zijn op een misdrijf dat in de voorstelling van de verdachte concrete
vormen heeft aangenomen, ontneemt het enkele feit dat de
voorbereidingshandelingen niet meer kunnen dienen om het begaan van juist dat
concrete misdrijf voor te bereiden of te bevorderen omdat inmiddels ingetreden
omstandigheden aan de verwezenlijking van dat misdrijf in de weg staan, aan die
handelingen niet hun zelfstandig strafbare karakter.
Dat geldt ook als met die voorbereidings- of bevorderingshandelingen een begin
is gemaakt nadat die verhinderende omstandigheid zich heeft
voorgedaan, zoals hier de inbeslagneming van de door het Hof bedoelde
heroïne.
HR 17 november 2009, ECLI:NL:HR:2009:BJ3566 (Poging
hennepteelt)
Politie valt een huis binnen dat volledig is ingericht voor de hennepteelt, maar er
zijn geen hennepplanten aangetroffen. Het Hof oordeelde dat er geen sprake was
van strafbare voorbereiding: ‘een ruimte die speciaal is ingericht voor
hennepteelt vomrt op zichzelf niet een gedraging die naar haar uiterlijke
verschijningsvorm gericht is op de voltooiing van een misdrijf’
Overweging: HR gaat hierin mee. Op het moment dat een ruimte enkel is
ingericht voor kweek, is er enkel sprake van voorbereiding. Er is pas sprake van
een strafbar poging als een (samenstel van) gedraging(en) naar zijn(/hun)
uiterlijke verschijningsvorm moet worden beschouwd als te zijn gericht op de
voltooiing van het misdrijf.
Pas op het moment dat er een eerste activiteit plaatsvindt
Bijvoorbeeld:
- het planten van de zaadjes
- het aftappen van stroom
HR 13 maart 2018, ECLI:NL:HR:2018:328 (Bestemd tot)
Voorwaarden voorbereiding van misdrijf
1. Er moet sprake zijn van een misdrijf 8+ jaren gevangenisstraf
2. Er moet sprake zijn van dubbele opzet
3. Voorbereidingshandeling en voorbereidingsmiddel
4. Bestemd zijn tot het begaan van (middel)
, Bestemd tot-arrest
Blijkens de hiervoor weergegeven wetsgeschiedenis is voor een
bewezenverklaring van de bestemming als bedoeld in art. 11a Opiumwet vereist
dat de gedragingen strekken tot voorbereiding of vergemakkelijking
van hennepteelt, waarbij het uiteindelijke doel ten behoeve waarvan de
handeling wordt verricht van belang is.
HR 28 maart 2023, ECLI:NL:HR:2023:479 (Poging invoer cocaïne)
4.2.1 Artikel 45 lid 1 van het Wetboek van Strafrecht luidt:
“Poging tot misdrijf is strafbaar, wanneer het voornemen van de dader zich door
een begin van uitvoering heeft geopenbaard.”
4.2.2 Voor een strafbare poging is vereist dat er gedragingen zijn verricht die
kunnen worden beschouwd als een begin van uitvoering van het
voorgenomen misdrijf. Dat is het geval bij gedragingen die naar hun
uiterlijke verschijningsvorm zijn gericht op de voltooiing van het
voorgenomen misdrijf (vgl. HR 24 oktober 1978, ECLI:NL:HR:1978:AC6373).
De vraag of sprake is van zulke gedragingen, laat zich niet in algemene zin
beantwoorden. Het komt aan op een beoordeling van de concrete
omstandigheden van het geval.
Algemene regels kunnen daarvoor niet worden gegeven.
Een belangrijke beoordelingsfactor is daarbij hoe dicht de vastgestelde
gedragingen bij de voltooiing van het voorgenomen misdrijf lagen,
bijvoorbeeld:
- in tijd en/of plaats, en
- hoe concreet deze daarop waren gericht.
Daarmee wordt ook afbakening van de poging ten opzichte van de strafbare
voorbereiding bevorderd. Verder kan het bij poging gaan om een samenstel van
gedragingen, met inbegrip van die van eventuele deelnemers. De aard van het
misdrijf kan van belang zijn, maar niet noodzakelijk is dat al een bestanddeel van
het misdrijf is vervuld.
Tijdens bijeenkomst 1.1 aanbod gekomen:
Fort transit-arrest belangrijk met betrekking tot voorbereiding misdrijf
Niet alleen naar de uiterlijke verschijningsvorm
Het voorwerp
Het misdadig doel
Wat geldt als criterium voor begin van uitvoering?
Cito-criterium
De Hoge Raad formuleerde een nieuw criterium, namelijk dat er sprake is
van een begin van uitvoering “indien de gedragingen naar haar uiterlijke
verschijningsvorm moeten worden beschouwd als te zijn gericht op de
voltooiing van het misdrijf”.
Jurisprudentieoverzicht
Hoorcolleges
2024-2025
,Inhoudsopgave
1.1 Poging en voorbereiding................................................................................... 3
1.2 Verdenkings- en opsporingsbegrip: criminal charge en nemo tenetur-beginsel
............................................................................................................................... 6
2.1 Deelnemingsvormen...................................................................................... 10
2.2 Opsporingsmethoden..................................................................................... 13
3.1 Sanctionering van vormverzuimen.................................................................15
4.1 Verdedigingsrechten....................................................................................... 25
4.2 Opzet en schuld.............................................................................................. 29
5.1 Strafuitsluitingsgronden................................................................................. 35
5.2 Bewijs; verweren; motivering rechterlijke beslissing......................................42
6.1 Daderschap van de rechtspersoon; feitelijk leidinggeven..............................45
Jurisprudentie tijdens systeembijeenkomsten......................................................52
College 1 - Materiële aspecten............................................................................. 56
College 2 – Opsporing & nemo tenetur-beginsel..................................................65
College 3 – Straf- en strafprocesrecht: rechtsvisies..............................................75
College 4 – Verdachte, rechters, slachtoffers........................................................81
College 5 – Straf- en strafprocesrecht...................................................................92
College 6 – Strafrechtelijk sancties, strafrechtsgeschiedenis & -theorieën en
herstelrecht........................................................................................................ 106
,1.1 Poging en voorbereiding
HR 13 maart 2001, ECLI:NL:HR:2001:AB0494 (Inbeslaggenomen
heroïne)
De voorbereiding of bevordering van een misdrijf als bedoeld in het derde of
vierde lid van art. 10 van de Opiumwet is in art. 10a, eerste lid, van de Opiumwet
dus als zelfstandig delict strafbaar gesteld. Voor de verwezenlijking van dat delict
is niet vereist dat van de handelingen reeds bekend is ter voorbereiding of
bevordering van welk concreet misdrijf (als bedoeld in het derde of vierde lid van
art. 10) deze dienen. Indien de voorbereidings- of bevorderingshandelingen wèl
gericht zijn op een misdrijf dat in de voorstelling van de verdachte concrete
vormen heeft aangenomen, ontneemt het enkele feit dat de
voorbereidingshandelingen niet meer kunnen dienen om het begaan van juist dat
concrete misdrijf voor te bereiden of te bevorderen omdat inmiddels ingetreden
omstandigheden aan de verwezenlijking van dat misdrijf in de weg staan, aan die
handelingen niet hun zelfstandig strafbare karakter.
Dat geldt ook als met die voorbereidings- of bevorderingshandelingen een begin
is gemaakt nadat die verhinderende omstandigheid zich heeft
voorgedaan, zoals hier de inbeslagneming van de door het Hof bedoelde
heroïne.
HR 17 november 2009, ECLI:NL:HR:2009:BJ3566 (Poging
hennepteelt)
Politie valt een huis binnen dat volledig is ingericht voor de hennepteelt, maar er
zijn geen hennepplanten aangetroffen. Het Hof oordeelde dat er geen sprake was
van strafbare voorbereiding: ‘een ruimte die speciaal is ingericht voor
hennepteelt vomrt op zichzelf niet een gedraging die naar haar uiterlijke
verschijningsvorm gericht is op de voltooiing van een misdrijf’
Overweging: HR gaat hierin mee. Op het moment dat een ruimte enkel is
ingericht voor kweek, is er enkel sprake van voorbereiding. Er is pas sprake van
een strafbar poging als een (samenstel van) gedraging(en) naar zijn(/hun)
uiterlijke verschijningsvorm moet worden beschouwd als te zijn gericht op de
voltooiing van het misdrijf.
Pas op het moment dat er een eerste activiteit plaatsvindt
Bijvoorbeeld:
- het planten van de zaadjes
- het aftappen van stroom
HR 13 maart 2018, ECLI:NL:HR:2018:328 (Bestemd tot)
Voorwaarden voorbereiding van misdrijf
1. Er moet sprake zijn van een misdrijf 8+ jaren gevangenisstraf
2. Er moet sprake zijn van dubbele opzet
3. Voorbereidingshandeling en voorbereidingsmiddel
4. Bestemd zijn tot het begaan van (middel)
, Bestemd tot-arrest
Blijkens de hiervoor weergegeven wetsgeschiedenis is voor een
bewezenverklaring van de bestemming als bedoeld in art. 11a Opiumwet vereist
dat de gedragingen strekken tot voorbereiding of vergemakkelijking
van hennepteelt, waarbij het uiteindelijke doel ten behoeve waarvan de
handeling wordt verricht van belang is.
HR 28 maart 2023, ECLI:NL:HR:2023:479 (Poging invoer cocaïne)
4.2.1 Artikel 45 lid 1 van het Wetboek van Strafrecht luidt:
“Poging tot misdrijf is strafbaar, wanneer het voornemen van de dader zich door
een begin van uitvoering heeft geopenbaard.”
4.2.2 Voor een strafbare poging is vereist dat er gedragingen zijn verricht die
kunnen worden beschouwd als een begin van uitvoering van het
voorgenomen misdrijf. Dat is het geval bij gedragingen die naar hun
uiterlijke verschijningsvorm zijn gericht op de voltooiing van het
voorgenomen misdrijf (vgl. HR 24 oktober 1978, ECLI:NL:HR:1978:AC6373).
De vraag of sprake is van zulke gedragingen, laat zich niet in algemene zin
beantwoorden. Het komt aan op een beoordeling van de concrete
omstandigheden van het geval.
Algemene regels kunnen daarvoor niet worden gegeven.
Een belangrijke beoordelingsfactor is daarbij hoe dicht de vastgestelde
gedragingen bij de voltooiing van het voorgenomen misdrijf lagen,
bijvoorbeeld:
- in tijd en/of plaats, en
- hoe concreet deze daarop waren gericht.
Daarmee wordt ook afbakening van de poging ten opzichte van de strafbare
voorbereiding bevorderd. Verder kan het bij poging gaan om een samenstel van
gedragingen, met inbegrip van die van eventuele deelnemers. De aard van het
misdrijf kan van belang zijn, maar niet noodzakelijk is dat al een bestanddeel van
het misdrijf is vervuld.
Tijdens bijeenkomst 1.1 aanbod gekomen:
Fort transit-arrest belangrijk met betrekking tot voorbereiding misdrijf
Niet alleen naar de uiterlijke verschijningsvorm
Het voorwerp
Het misdadig doel
Wat geldt als criterium voor begin van uitvoering?
Cito-criterium
De Hoge Raad formuleerde een nieuw criterium, namelijk dat er sprake is
van een begin van uitvoering “indien de gedragingen naar haar uiterlijke
verschijningsvorm moeten worden beschouwd als te zijn gericht op de
voltooiing van het misdrijf”.
