Personenrecht & familierecht
Vooral oud BW
Handboek van 2023 (kleine teksten niet kennen)
Ex: open vragen en meerkeuzevragen (hogere censuur)! Zie
oefenmodules canvas!
1. Personenrecht (tem les 7)
H1 wat is personen- en familierecht
De vier kwadranten: seks, paarvorming, voortplanting en ouderschap.
Deze zijn in elkaar geklit in het instituut vh huwelijk. Dat was in het BW
lang het uitgangspunt. De kwadranten zijn echter geschoven. De seksuele
revolutie maakte het voor de vrouw mogelijk om seks te hebben zonder
voortplanting dus deze twee komen uit elkaar te staan. Paula Marckx
kreeg in de j70 een buitenechtelijk kind dat niet dezelfde rechten kregen
als de kinderen in het huwelijk. Ze is nh EHRM gegaan die zeiden dat het
discriminatie was. Paarvorming en ouderschap gaan daardoor uit elkaar.
Vervolgens zijn we in de j90 en gaan de kwadranten nog meer uit elkaar.
Voorplanting en ouderschap gaan niet per se met elkaar samen; je kan bv
biologisch voortplanten zonder juridisch de ouder te zijn (donorzaad).
Hetzelfde geld voor seks en paarvorming: je kan vandaag easy en one
night stand hebben zonder scheef bekeken te worden.
Er zijn personen die zeggen dat paarvorming en ouderschap toch iets
meer naar elkaar toe moeten in de vorm van nieuw samengestelde
gezinnen. Volgens sommige moeten we een stukje juridische erkenning
geven waardoor ze dichter komen.
Tendensen/evoluties:
-Emancipatie van groepen die vroeger paternalistisch behandeld werden:
dat zijn vrouwen, kinderen en personen met een handicap. Er reizen
vragen of de onbekwaamheid van kinderen wel juist is.
-Individualisering: waarbij er niet meer gewerkt wordt mh
standaardpakket. Dit kan niet losgekoppeld worden van een dalende
invloed vd kerk die bv het huwelijk als norm hadden. Vandaag kan je zelfs
mh zelfde geslacht trouwen. Dit gaat gepaard met een toename van de
autonomie en de contractualisering van een persoon.
-Grondrechten: deze nemen toe. Het maakt bv niet meer uit of je gehuwd
bent als je kinderen hebt en dat komt van de mensenrechten.
1
,-Verfeitelijking: het recht houdt ervan om categorieën te maken die aan
rechtsgevolgen gekoppeld zijn, denk aan minderjarigen die toestemming
nodig hebben. Er bestaat een tendens om van de hokjes af te stappen. We
gaan feitelijk kijken naar wat jij kan als persoon.
H2 Personen
Waarover gaat het personenrecht? We gaan het hebben over de
natuurlijke personen, niet over rechtspersonen (dat vindt men in het
venootschpsrecht). Ons BW definieerd np niet, maar er zijn wel
aanwijzingen over hoe we het moeten interpreteren. Deze vinden we (raar
genoeg) in het goederenrecht (BW 3). Er is een opdeling: voorwerpen
(lichamelijke en niet lichamelijke voorwerpen), personen en dieren. We
zijn in de personen geïnteresseerd. We hebben np zoals ik en
rechtspersonen zoals de overheid/vzw. Dit zijn rechtssubjecten
(=rechtspersonen) met rechtspersoonlijkheid, dus dragers van rechten en
plichten. Als ik met u problemen heb kan ik u (rechtssubject) voor de
rechter dagen, coca cola (rechtspersoon) kan ik ook voor de rechter
dagen. Als een hond me bijt kan ik deze niet voor de rechter draaien. Er
was een tijd waar voorwerpen en dieren ook rechtssubjecten waren en
veroordeeld konden worden (podcast). Als het milieu enz rechten hebben
dan hebben deze objecten het door de mensen gekregen. We hebben een
egocentrisch systeem waar de mens centraal staat (=antropocentrisme).
De laatste tijd krijgt de ecocentrische kijk meer invloed.
Dieren als derde?
In het oud BW was er enkel een onderscheid tussen voorwerpen en
personen. Over dieren was geen spraken, vandaag zijn ze een extra
categorie. Vroeger waren dieren gewoonweg voorwerpen. Wie oefent de
rechten uit als ze geschonden worden? De mens, want een dier kan dat
niet. Dus dieren bij gratie van mensen. Mensen bepalen dierenrechten,
maar daardoor worden ze geen rechtssubjecten.
Rechtsobjecten of subject? Zie art 3.39 BW (‘dieren hebben een
gevoelsvermogen’). De bepalingen mbt lichamelijke voorwerpen zijn van
toepassing op hen. Dus het recht dat we ook op voorwerpen toepassen,
dus het blijft voor een stuk een voorwerp (=symboolwetgeving). We
kunnen vandaag niet maken dat dieren een ‘ding’ zijn, we moeten er iets
mee doen maar we weten niet wat. De toekomst zal het uitwijzen wat hun
rechtspositie betreft.
Als we hen de mogelijkheid geven tot deze, wat doen we dan met planten
en milieu? Rechters in het personenrecht zijn creatief en durven met
dieren creatief aan de slag gaan. Bv in 2019 ging een koppel uit elkaar en
ze hadden twee chihuahua's maar ze gingen uit elkaar. Wat dan? Ons recht
2
,zei er weinig over. De rechter besloot om een week om week wisseling te
doen.
De natuurlijke persoon:
Wanneer is een persoon een natuurlijke persoon? Wanneer ben je iem
met rechten en plichten? Het startpunt is de geboorte. De eerste
voorwaarde is dat je levend en levensvatbaar (= meer dan 1x ademen)
geboren wordt. Op dat moment treedt ons juridisch apparaat in werking
en willen we dat ook noteren. De ambtenaar vd burgerlijke stand maakt
een geboorteakte. In het BW staat dat de naam, ouders enz erop moet
staan.
Praktisch; een kind wordt geboren en de verantwoordelijke van dat
ziekenhuis gaat na de eerste werkdag (ma-za) een kennisgeving doen aan
de ambtenaar. Deze kennisgeving (feit van geboorte en medisch attest) is
de eerstvolgende werkdag verplicht. Een werkdag is maandag tem
zaterdag. Anders krijgt de zorgverstrekker een boete/gevangenisstraf.
Vervolgens worden de ouders of één ouder verwacht het kind aan te
geven (=aangifte) op de plek waar ze zijn geboren binnen de 15 dagen na
bevalling. Als ik in Bx beval moet ik die daar aangeven ook al woon ik in
Antw. Als je dit niet doet krijg je een boete/gevangenisstraf.
Stel je bevalt op een cruiseschip. Wat dan? De gezagvoerder zal op dat
moment een PV opstellen en op de haven naar het dichtstbijzijnde
ambtenaar/consulaat gaan. Als het overlijdt binnen een paar uur moet je
ook een geboorteakte opstellen want het was wel levensvatbaar en
levend geboren. Vervolgens moet je een overlijdensakte maken. Dit
omdat het kind een rechtssubject was. Het had rechten en plichten. Twee
aktes, voor hoe kort het ook is.
Wat als een levenloos geboren wordt? Ons oud BW hanteert een hele set
regels van dingen die dan moeten gebeuren. Bovendien kan het ook altijd
begraven worden. In het BW staan termijnen die beginnen vanaf de
verwekking. Artsen rekenen niet vanaf de verwekking, maar vanaf de
laatste menstruatie. Hoe weet je dat het heeft plaatsgevonden? De dag.
Infans conceptus-regel: Vanaf dat het levend en levensvatbaar geboren
wordt heeft het rechten en plichten. Retroactief kan het rechten krijgen
van voor het geboren was. Stel uw vader verwekt u, maar je bent nog niet
geboren. Vier weken voor de bevalling sterft u vader. Als je zegt dat het
geen rechtssubject is voor de bevalling dan kan het geen erfenis krijgen.
Daarom passen we de infas conceptus-regel toe. Die wordt retroactief
erfgenaam. Het is niet dat die ervoor rechtssubject was, maar we kennen
3
, die retroactief rechten toe. Een kind is verwerkt tussen de 300e en 180e
dag voor de geboorte. Het is geen algemeen rechtsbeginsel.
Miskraam of doodgeboorte? Ons recht maakt een onderscheid in het
aantal dagen tussen de verwekking en dood geboorte. Is het doodgeboren
180 dagen na de verwekking dan heeft die de wettelijke
levensvatbaarheidsgrens bereikt. Het had op dat moment kunnen leven
(26 weken). Medisch gezien is het vroeger. Begrafenis/crematie en akte
van een levenloos kind is verplicht. Dit vanwege onderschuiving, dat is het
laten verdwijnen van kinderen. Daarom willen we weten wie dood of
levend geboren is.
Wat als je eerder een miskraam hebt? Tussen de 140 en 179 dagen heb
je de mogelijkheid om deze te begraven, maar moet niet en je MAG die
akte dan ook opstellen. De moeder, vader of meemoeder mag dit
aanvragen. De vader of meemoeder is niet per se gekend. Als de ouders
gehuwd waren dan geld er wel een Anders is er discussie. Stel de vader,
die dan niet juridisch erkend is, een akte wil dan kan die dat niet krijgen.
Als je juridisch wel de vader bent dan kan die dat wel alleen aanvragen.
Wat voor 139 dagen? Dan kan je deze laten begraven, maar daar stopt
het ook.
Het acteren van de dood heeft geen juridische functie omdat het nooit
rechten en plichten had. Het is louter symbolisch, het is vh rouwproces.
De wetgever is niet geneigd om deze termijn op te schuiven als
tegelijkertijd daar de limiet van abortus zit. Het zou vreemd zijn als je u
kind kan laten wegnemen en tegelijk een akte van levenloos kind neemt.
Hierover kan je discuteren. Het recht vindt het te gevoelig.
Wat staat er in z’n akte levenloos kind? In uw wetboek art 59 oud BW. Er
KAN een voornaam in, een familienaam kan ook als het min 180 dagen na
verwekking overlijdt.
Examen!
Het overlijden
Wanneer stopt u met rechtssubject te zijn?
Ook dit is een tweetrapsraket. Een arts zal dit vaststellen en dan heeft die
daar een attest voor. Met dat attest kan er een akte van overlijden
opgemaakt worden. Een arts kan het alleen maar vaststellen als er een
lijk is. Het lichaam moet identificeerbaar zijn. Anders kan het geen attest
maken. Er zijn gevallen waarin er geen lijk is of het niet identificeerbaar is.
Bv je bent na vakantie nooit meer teruggekomen. Wat doe je er dan mee?
Het lichaam is dan nooit gevonden, maar blijf je dan eeuwig in leven?
4
Vooral oud BW
Handboek van 2023 (kleine teksten niet kennen)
Ex: open vragen en meerkeuzevragen (hogere censuur)! Zie
oefenmodules canvas!
1. Personenrecht (tem les 7)
H1 wat is personen- en familierecht
De vier kwadranten: seks, paarvorming, voortplanting en ouderschap.
Deze zijn in elkaar geklit in het instituut vh huwelijk. Dat was in het BW
lang het uitgangspunt. De kwadranten zijn echter geschoven. De seksuele
revolutie maakte het voor de vrouw mogelijk om seks te hebben zonder
voortplanting dus deze twee komen uit elkaar te staan. Paula Marckx
kreeg in de j70 een buitenechtelijk kind dat niet dezelfde rechten kregen
als de kinderen in het huwelijk. Ze is nh EHRM gegaan die zeiden dat het
discriminatie was. Paarvorming en ouderschap gaan daardoor uit elkaar.
Vervolgens zijn we in de j90 en gaan de kwadranten nog meer uit elkaar.
Voorplanting en ouderschap gaan niet per se met elkaar samen; je kan bv
biologisch voortplanten zonder juridisch de ouder te zijn (donorzaad).
Hetzelfde geld voor seks en paarvorming: je kan vandaag easy en one
night stand hebben zonder scheef bekeken te worden.
Er zijn personen die zeggen dat paarvorming en ouderschap toch iets
meer naar elkaar toe moeten in de vorm van nieuw samengestelde
gezinnen. Volgens sommige moeten we een stukje juridische erkenning
geven waardoor ze dichter komen.
Tendensen/evoluties:
-Emancipatie van groepen die vroeger paternalistisch behandeld werden:
dat zijn vrouwen, kinderen en personen met een handicap. Er reizen
vragen of de onbekwaamheid van kinderen wel juist is.
-Individualisering: waarbij er niet meer gewerkt wordt mh
standaardpakket. Dit kan niet losgekoppeld worden van een dalende
invloed vd kerk die bv het huwelijk als norm hadden. Vandaag kan je zelfs
mh zelfde geslacht trouwen. Dit gaat gepaard met een toename van de
autonomie en de contractualisering van een persoon.
-Grondrechten: deze nemen toe. Het maakt bv niet meer uit of je gehuwd
bent als je kinderen hebt en dat komt van de mensenrechten.
1
,-Verfeitelijking: het recht houdt ervan om categorieën te maken die aan
rechtsgevolgen gekoppeld zijn, denk aan minderjarigen die toestemming
nodig hebben. Er bestaat een tendens om van de hokjes af te stappen. We
gaan feitelijk kijken naar wat jij kan als persoon.
H2 Personen
Waarover gaat het personenrecht? We gaan het hebben over de
natuurlijke personen, niet over rechtspersonen (dat vindt men in het
venootschpsrecht). Ons BW definieerd np niet, maar er zijn wel
aanwijzingen over hoe we het moeten interpreteren. Deze vinden we (raar
genoeg) in het goederenrecht (BW 3). Er is een opdeling: voorwerpen
(lichamelijke en niet lichamelijke voorwerpen), personen en dieren. We
zijn in de personen geïnteresseerd. We hebben np zoals ik en
rechtspersonen zoals de overheid/vzw. Dit zijn rechtssubjecten
(=rechtspersonen) met rechtspersoonlijkheid, dus dragers van rechten en
plichten. Als ik met u problemen heb kan ik u (rechtssubject) voor de
rechter dagen, coca cola (rechtspersoon) kan ik ook voor de rechter
dagen. Als een hond me bijt kan ik deze niet voor de rechter draaien. Er
was een tijd waar voorwerpen en dieren ook rechtssubjecten waren en
veroordeeld konden worden (podcast). Als het milieu enz rechten hebben
dan hebben deze objecten het door de mensen gekregen. We hebben een
egocentrisch systeem waar de mens centraal staat (=antropocentrisme).
De laatste tijd krijgt de ecocentrische kijk meer invloed.
Dieren als derde?
In het oud BW was er enkel een onderscheid tussen voorwerpen en
personen. Over dieren was geen spraken, vandaag zijn ze een extra
categorie. Vroeger waren dieren gewoonweg voorwerpen. Wie oefent de
rechten uit als ze geschonden worden? De mens, want een dier kan dat
niet. Dus dieren bij gratie van mensen. Mensen bepalen dierenrechten,
maar daardoor worden ze geen rechtssubjecten.
Rechtsobjecten of subject? Zie art 3.39 BW (‘dieren hebben een
gevoelsvermogen’). De bepalingen mbt lichamelijke voorwerpen zijn van
toepassing op hen. Dus het recht dat we ook op voorwerpen toepassen,
dus het blijft voor een stuk een voorwerp (=symboolwetgeving). We
kunnen vandaag niet maken dat dieren een ‘ding’ zijn, we moeten er iets
mee doen maar we weten niet wat. De toekomst zal het uitwijzen wat hun
rechtspositie betreft.
Als we hen de mogelijkheid geven tot deze, wat doen we dan met planten
en milieu? Rechters in het personenrecht zijn creatief en durven met
dieren creatief aan de slag gaan. Bv in 2019 ging een koppel uit elkaar en
ze hadden twee chihuahua's maar ze gingen uit elkaar. Wat dan? Ons recht
2
,zei er weinig over. De rechter besloot om een week om week wisseling te
doen.
De natuurlijke persoon:
Wanneer is een persoon een natuurlijke persoon? Wanneer ben je iem
met rechten en plichten? Het startpunt is de geboorte. De eerste
voorwaarde is dat je levend en levensvatbaar (= meer dan 1x ademen)
geboren wordt. Op dat moment treedt ons juridisch apparaat in werking
en willen we dat ook noteren. De ambtenaar vd burgerlijke stand maakt
een geboorteakte. In het BW staat dat de naam, ouders enz erop moet
staan.
Praktisch; een kind wordt geboren en de verantwoordelijke van dat
ziekenhuis gaat na de eerste werkdag (ma-za) een kennisgeving doen aan
de ambtenaar. Deze kennisgeving (feit van geboorte en medisch attest) is
de eerstvolgende werkdag verplicht. Een werkdag is maandag tem
zaterdag. Anders krijgt de zorgverstrekker een boete/gevangenisstraf.
Vervolgens worden de ouders of één ouder verwacht het kind aan te
geven (=aangifte) op de plek waar ze zijn geboren binnen de 15 dagen na
bevalling. Als ik in Bx beval moet ik die daar aangeven ook al woon ik in
Antw. Als je dit niet doet krijg je een boete/gevangenisstraf.
Stel je bevalt op een cruiseschip. Wat dan? De gezagvoerder zal op dat
moment een PV opstellen en op de haven naar het dichtstbijzijnde
ambtenaar/consulaat gaan. Als het overlijdt binnen een paar uur moet je
ook een geboorteakte opstellen want het was wel levensvatbaar en
levend geboren. Vervolgens moet je een overlijdensakte maken. Dit
omdat het kind een rechtssubject was. Het had rechten en plichten. Twee
aktes, voor hoe kort het ook is.
Wat als een levenloos geboren wordt? Ons oud BW hanteert een hele set
regels van dingen die dan moeten gebeuren. Bovendien kan het ook altijd
begraven worden. In het BW staan termijnen die beginnen vanaf de
verwekking. Artsen rekenen niet vanaf de verwekking, maar vanaf de
laatste menstruatie. Hoe weet je dat het heeft plaatsgevonden? De dag.
Infans conceptus-regel: Vanaf dat het levend en levensvatbaar geboren
wordt heeft het rechten en plichten. Retroactief kan het rechten krijgen
van voor het geboren was. Stel uw vader verwekt u, maar je bent nog niet
geboren. Vier weken voor de bevalling sterft u vader. Als je zegt dat het
geen rechtssubject is voor de bevalling dan kan het geen erfenis krijgen.
Daarom passen we de infas conceptus-regel toe. Die wordt retroactief
erfgenaam. Het is niet dat die ervoor rechtssubject was, maar we kennen
3
, die retroactief rechten toe. Een kind is verwerkt tussen de 300e en 180e
dag voor de geboorte. Het is geen algemeen rechtsbeginsel.
Miskraam of doodgeboorte? Ons recht maakt een onderscheid in het
aantal dagen tussen de verwekking en dood geboorte. Is het doodgeboren
180 dagen na de verwekking dan heeft die de wettelijke
levensvatbaarheidsgrens bereikt. Het had op dat moment kunnen leven
(26 weken). Medisch gezien is het vroeger. Begrafenis/crematie en akte
van een levenloos kind is verplicht. Dit vanwege onderschuiving, dat is het
laten verdwijnen van kinderen. Daarom willen we weten wie dood of
levend geboren is.
Wat als je eerder een miskraam hebt? Tussen de 140 en 179 dagen heb
je de mogelijkheid om deze te begraven, maar moet niet en je MAG die
akte dan ook opstellen. De moeder, vader of meemoeder mag dit
aanvragen. De vader of meemoeder is niet per se gekend. Als de ouders
gehuwd waren dan geld er wel een Anders is er discussie. Stel de vader,
die dan niet juridisch erkend is, een akte wil dan kan die dat niet krijgen.
Als je juridisch wel de vader bent dan kan die dat wel alleen aanvragen.
Wat voor 139 dagen? Dan kan je deze laten begraven, maar daar stopt
het ook.
Het acteren van de dood heeft geen juridische functie omdat het nooit
rechten en plichten had. Het is louter symbolisch, het is vh rouwproces.
De wetgever is niet geneigd om deze termijn op te schuiven als
tegelijkertijd daar de limiet van abortus zit. Het zou vreemd zijn als je u
kind kan laten wegnemen en tegelijk een akte van levenloos kind neemt.
Hierover kan je discuteren. Het recht vindt het te gevoelig.
Wat staat er in z’n akte levenloos kind? In uw wetboek art 59 oud BW. Er
KAN een voornaam in, een familienaam kan ook als het min 180 dagen na
verwekking overlijdt.
Examen!
Het overlijden
Wanneer stopt u met rechtssubject te zijn?
Ook dit is een tweetrapsraket. Een arts zal dit vaststellen en dan heeft die
daar een attest voor. Met dat attest kan er een akte van overlijden
opgemaakt worden. Een arts kan het alleen maar vaststellen als er een
lijk is. Het lichaam moet identificeerbaar zijn. Anders kan het geen attest
maken. Er zijn gevallen waarin er geen lijk is of het niet identificeerbaar is.
Bv je bent na vakantie nooit meer teruggekomen. Wat doe je er dan mee?
Het lichaam is dan nooit gevonden, maar blijf je dan eeuwig in leven?
4
