samenvatting TAB 4.1 farmacologie

TAB 4.1 FARMACOLOGIE
1. PEDIATRISCHE PATIËNT (PRESENT)
 Op examen komen ook rekeningoefeningen van zowel pediatrie las volwassene
 Bekijk de leerdoelen in de cursus p 65, 102, 133

1.1 PIJN BIJ DE PEDIATRISCHE PATIËNT


1.1.1 INLEIDING
 Er zijn 3 mijlpalen in het pijnbeleid voor kinderen waar er groter veranderingen
waren
o 1990  pas een werkgroep opgericht om te zien hoe we gaan werken rond
pijn
o 2014  we moeten een tak in het pijnbeleid maken speciaal voor kinderen,
maar dit gaat enkel nog maar over acute pijn
o 2016  nu werd er een pijngroep gemaakt voor chronische pijn bij
kinderen
 Succesvolle ‘pijnvrije’ zorg  rol van de VPK + ouders + pijnteam
o Stap 1  pijn actief gaan bevragen en steeds opnieuw gaan evalueren
o Stap 2  probeer de omgeving zo kindvriendelijk te maken
o Stap 3  protocollen en procedures
o Stap 4  toegang tot verschillende therapeutische middelen
 Minimale handling maakt deel uit van het voorkomen en minimaliseren van pijn


1.1.2 WAT IS PIJN?
 Stellingen
o Kleine kinderen vergeten sneller pijn  fout
o Door pijn te behandelen maskeer je de symptomen en dat staat een goede
diagnosestelling in de weg  fout
 Op examen kreeg een kind fentanyl hoe schat je de
pijnwaarwording in  fentanyl = sterk opioïden  je kan kijken naar
parameters zoals BD omhoog, hartslag omhoog en dan kan je zien
of er toch nog pijn is
o Kinderen met autisme hebben een hogere pijngrens  fout
 Een kind met autisme toont zijn pijn anders waardoor het vaak
onderschat wordt


1.1.3 DIAGNOSTIEK: PIJNHERKENNING EN PIJNMETING
 Pijn maakt deel uit van het dagelijks leerproces van een kind
 Kinderen beleven pijn op een andere manier
 Bij aanhoudende pijn = reactie in 2 fasen
o Sterk emotionele (‘luidruchtige’) reactie
o Gebrek aan expressie/ interesse  psychomotorische atonie (niks
interesseert nog en is apathisch)




1

, Pijn in de sensorimotorische fase
o Baby/peuterleeftijd (0-2jaar)
o Ze denken vooral in het hier en nu en kunnen nog niet praten, ze weten de
gevolgen vaak nog niet van wat ze aan het doen zijn
 Pijn in de preoperationele fase
o Kleuterleeftijd (2-7jaar)
o Kind gebruikt om te denken
o Denken nog heel concreet en is vooral in het nu gelokaliseerd
o Ze leren pijn onderscheiden van oorzaken
 Pijn in de concreet-operationele fase
o Lagere schoollijftijd (7-11jaar)
o Logisch nadenken
o Taal gebruiken
 Pijn in de formeel-operationele fase
o Adolescenten/pubers (vanaf 11 jaar)
o Abstract denken
o Realiseren wat chronische pijn betekend
o Realiseren ‘de consequenties van pijn)


1.1.4 PIJNHERKENNING




 Observatie van metabole parameters
o Pijn/stress = hormonale en metabole veranderingen in lichaam
o Stressrespons  hyperglycemie en lactaatacidose
o Bepaling via bloedspiegels (kind onvriendelijk, relatief duur)
 Observatie van fysiologische parameters
o Pijnervaring  brengt lichaam on opperste paraatheid
o Fysiologische veranderingen waarnemen  goede observatie,
monitorbewaking
o Mogelijke symptomen zijn
 BD en hartslag omhoog, slechte wondgenezing, misselijkheid en
braken, verandering in AH-patroon




2

, o Als de pijn stijgt dan heb een autonome respons die zich snel aanpast aan
nieuwe evenwichtssituaties

 Observatie van gedragsmatige aspecten
o Gezichtsuitdrukking, huilen of andere vocalisaties, slaappatroon en BWZ-
toestand
o Deze observatie is moeilijk bij kinderen die op de PICU of NICU gesedeerd
zijn of vanwege beademings- of andere apparatuur niet in staat zijn te
bewegen


1.1.5 PIJNMETING
 Bepalen van: pijnintensiteit + effectiviteit van behandeling
 Goed pijnbeleid = pijn regelmatig meten




 Hetero-evaluaties (objectieve methode)
o Wie?  preverbale patiënten (pasgeborenen, jonge kinderen en kinderen
met een beperking)
o Wat?  gedragsobservatie, soms combinatie van fysiologische parameters
o Hoe?  geschikte pijnmeetinstrumenten (leeftijd, situatie, aard van pijn)
o Voorbeelden van observatieschalen voor pasgeborene
Op examen  Acute en postop pijn: NIPS, PIPP
mogelijks casus  Langdurige pijn: Edin, Comfort neo
en moet je o Voorbeelden observatieschalen voor jonge kinderen
zeggen welke  Acute en postop pijn tot +- 4j: comfort gedrag, CHIPPS
pijnschaal je zou  Op spoeddiensten (tot 6j): Evendol
gebruiken  Acute en postop pijn tot 7j: Flacc, Cheops
 Auto-evaluatie (subjectieve methode)
o Wie?  vanaf 4j en kinderen met helder BWZ
o Hoe?  vanaf 4j met foto’s en vanaf 7j met numerieke schaal
o Voorbeelden van zelfrapportage vanaf kleuterleeftijd
 face Pain scale revised
 Oucher
o Voorbeelden van zelfrapportageschalen vanaf lagere schoolleeftijd
 VAS (visueel analoge schaal)




3

,  NRS (numerieke rating scores)
 Voorbeeldvragen
o Welke methode gebruiken voor pijnbeoordeling bij kinderen 0-3 jaar?
 Gedragsobservatie = van primair belang
 Fysiologisch = van secundair belang
 Subjectief is niet mogelijk
o Welke methode gebruiken voor pijnbeoordeling bij kinderen 3-6jaar?
 Gedragsobservatie = van primair belang bij afwezigheid van
zelfrapportage
 Fysiologisch van secundair belang
 Projectieve methode mogelijks mogelijk
o Welke methode gebruiken voor pijnbeoordeling vanaf 6jaar?
 Primair belang is zelfrapportage
 Secundair belang = gedrag en fysiologische observatie
 Bij de beoordeling van pijn is ook de context van belang (leeftijd, anamnese,
omgeving)
 Ouders kunnen een actieve rol spelen bij de pijnmeting van hun kind
 Pijn meting kind met chronische pijn :
o Gedurende een langere periode pijn scoren
o Pijndagboek  aantal VAS scores per dag
 Pijnmetingen
o Contextuele factoren
 Relevante contextuele factoren  ouders, situatie (voor of na het
eten), omgeving
 Ouders
 Actieve rol bij pijnmeting van hun kind
o Ouders kunnen postop zeggen of de pijn erger is of
niet maar niet bij acute pijn
 Postop pijn  PPPM (parents postoperative pain measure
 Ouders aanwezig bij (pijnlijke) procedures  een afweging
dat je moet maken of dit positief of negatief is
 Cultuur
 Cultuurspecifiek aangeleerd gedrag


1.1.6 PIJNBEHANDELING
 Farmacologische methoden
o Analgetica
 Licht tot matige pijn  paracetamol
 Matige pijn  paracetamol + NSAID
 Contra-indicatie voor NSAID  zwak werkende opiaat (bv.
tramadol)
 Ernstige pijn  sterkwerkend opiaat bv morfine
 Paracetamol + NSAID + sterk opiaat
o Patient-controlled analgesia
  het kind heeft de mogelijkheid om zijn eigen pijnstilling binnen
bepaalde veiligheidsmarges te regelen bv. een morfinepomp




4