Sociologie
HF 1. WAT IS SOCIOLOGIE?
Hebben mensen een vrije wil?
De hersenwetenschappen:
Beslissen hersenen doen dat vr u (onbewust)
Genotcentrum vs pijncentrum
Impulsen, de sterkste (meeste energie opwekt) wordt het, degene die werd
geactiveerd
- Opleiding
- Opleiding 80% kans wnr vader hoogopgeleid is
- Werkloosheid land waarin je geboren bent heeft invloed of je kan
werken, positie binnen het land (migratieachtergrond) beïnvloedt je kans
op werk
- Hoe kijk je op de wereld? hangt samen af met het land waarin je leeft
- Man-vrouwrelaties klasse bepaalt wat de man of vrouw moet doen
- Wat moeten vrouwen doen? hangt af van land
- Levensverwachting naar opleidingsniveau hoe lager diploma, hoe lager
levensverwachting
DUS X geboren in middenklasse familie in Vlaanderen
- Hoog opgeleid
- Werk, hoog inkomen, weinig risico
- Niet al te openminded
- Respect voor vrouwenrechten
- Hoge levensverwachting
Vrije wil / hersencentra van x?
Vrienden, familie, buren, bedrijven, regeringen –die context waarin wij
functioneren heeft impact op ons leven
Sociologie = naast wat er in onze hersenen gebeurd ook de impact van onze
omgeving, sociale klasse, de positie die we innemen, de cultuur onderzoeken
Onze omgeving
1
,Vrije wil = fictie
Hoe heeft onze omgeving impact op ons leven?
De sociologische verbeelding
Voorbeeld 1: chiro
Stap 1: de biografie
- Levensloop van een individu
o Bv. wrm naar de chiro? omdat ouders u er gebracht hebben
Stap 2: levensloop gelinkt aan sociale omgeving
- Bv. Ouders willen van u af dus bouwen en betalen zelf chirolokaal
Stap 3: sociale omgeving = resultaat van historische ontwikkeling
- Ouders zijn kind van de tijd
o Vroeger industrialisatie niet evident maar nu is dat veranderd, we
worden rijker, meer vrije tijd
Voorbeeld 2: kiezen voor universiteit
1. Biografie
o Vroeger deden mensen dat niet, nu wel daarom doen wij het ook
2. Sociale omgeving
o Bedrijven vragen veel hooggeschoolden
3. Historisch proces
o Kennissamenleving, meer belang voor kennis dus mensen moeten
opgeleid zijn
Voorbeeld 3: de huisman
1. Biografie
o Huishoudelijke taakverdeling, verandering in tijd
2. Sociale omgeving
o Gender-egalitaire samenleving, vroeger was daar geen spraken van
maar nu wel omdat dat nu de norm is geworden
3. Historisch proces
o Modernisatie
Voorbeeld 4: gsm
1. Biografie
o Kopen telefoon
2. Sociale omgeving
2
, o Bedrijven bieden het aan
o Ouders geven zakgeld
3. Historisch proces
o Ontwikkeling technologie
o Toename levensstandaard
Vrije wil = het vermogen om zelf oorzaakloos te beslissen wat en hoe je het doet
Maar dat klopt niet ! we handelen niet oorzaakloos sociale en politieke
oorzaken die in ons brein gestoken worden en een uitkomst genereren
Bv. verboden toegang maar je kan toch beslissen om door te gaan = vrije wil
1.3 Van gedrag tot samenleving
Gedrag
= elke reactie/actie van een individu
- Objectief waarneembare dimensie = door min. 2 individuen waargenomen
(ego en alter)
- Subjectief waarneembare dimensie = 1 waarnemer (ego)
o Motivationele component drijfveren die aanzetten/motiveren tot
gedrag
Bv. winstmaximalisatie, self-esteem (sociale erkenning),
mastery (controle), seksuele lust
o Emotionele component innerlijke gevoelens (angst, schaamte,..)
o Cognitieve component beelden die we ons vormen v/d
werkelijkheid
o Reflexieve component beeld die je van jezelf vormt
Die verschillende dimensies doorkruisen elkaar (emoties ~
gelaatsuitdrukkingen)
Sociaal handelen
Doel handelen: realisatie van een doel (doelgericht gedrag)
Bv. kijken naar uitgang kijken = doel om zaal te verlaten
Zonder obstakels => onbewust
Met obstakels => bewust v/d mentale voorbereiding betekenis van handelen
3
, Max Weber (1864 -1920)
Het huidig of toekomstig handelen van anderen = sociaal handelen
Wnr je bij het plannen van handelingen rekening houdt met wat anderen
(kunnen) doen
Typologie sociaal handelen:
Instrumenteel rationeel handelen = doel bereiken binnen specifieke
handelingssituatie, die bestaat uit andere mensen/objecten
Sommigen gaan kiezen voor:
- Voorwaarden bepalen waaronder tot doelrealisatie overgegaan worden
condities v/h handelen, kunnen dus niet vrij gemanipuleerd worden
(conditionerend)
- Faciliterend werken middelen waarover ze beschikken voor
doelrealisatie
- Rationeel handelen: afwegen welke middelen best zijn voor doel te
bereiken
Waarderationeel handelen = bewust geloof in de waardevolheid v/d handeling
staat centraal
Handeling is op zich al waardevol en niet doelrealisatie
Actief handelen = gedreven door navolgen van gevoelens
Kan ongecontroleerde actie zijn op een bepaalde stimulus
Traditioneel handelen = gewoontehandelen
Traditie herhaling van een handeling en wordt gekenmerkt als verplicht
karakter verleden is bepalend voor toekomst
Er ontbreekt reflexiviteit, traditioneel handelen geeft zekerheid, reflexief
handelen gaat samen met onzekerheid
Waardetraditioneel = wnr mensen zich bewust zijn v/d traditie en die op zichzelf
gaan waarderen
Interactie
gevormd door handelingen van een pers. en de reactie daarop door een
andere pers.
Interactie = wnr 2 of meer mensen een gedeelde betekenis aan elkaars handelen
geven
4
HF 1. WAT IS SOCIOLOGIE?
Hebben mensen een vrije wil?
De hersenwetenschappen:
Beslissen hersenen doen dat vr u (onbewust)
Genotcentrum vs pijncentrum
Impulsen, de sterkste (meeste energie opwekt) wordt het, degene die werd
geactiveerd
- Opleiding
- Opleiding 80% kans wnr vader hoogopgeleid is
- Werkloosheid land waarin je geboren bent heeft invloed of je kan
werken, positie binnen het land (migratieachtergrond) beïnvloedt je kans
op werk
- Hoe kijk je op de wereld? hangt samen af met het land waarin je leeft
- Man-vrouwrelaties klasse bepaalt wat de man of vrouw moet doen
- Wat moeten vrouwen doen? hangt af van land
- Levensverwachting naar opleidingsniveau hoe lager diploma, hoe lager
levensverwachting
DUS X geboren in middenklasse familie in Vlaanderen
- Hoog opgeleid
- Werk, hoog inkomen, weinig risico
- Niet al te openminded
- Respect voor vrouwenrechten
- Hoge levensverwachting
Vrije wil / hersencentra van x?
Vrienden, familie, buren, bedrijven, regeringen –die context waarin wij
functioneren heeft impact op ons leven
Sociologie = naast wat er in onze hersenen gebeurd ook de impact van onze
omgeving, sociale klasse, de positie die we innemen, de cultuur onderzoeken
Onze omgeving
1
,Vrije wil = fictie
Hoe heeft onze omgeving impact op ons leven?
De sociologische verbeelding
Voorbeeld 1: chiro
Stap 1: de biografie
- Levensloop van een individu
o Bv. wrm naar de chiro? omdat ouders u er gebracht hebben
Stap 2: levensloop gelinkt aan sociale omgeving
- Bv. Ouders willen van u af dus bouwen en betalen zelf chirolokaal
Stap 3: sociale omgeving = resultaat van historische ontwikkeling
- Ouders zijn kind van de tijd
o Vroeger industrialisatie niet evident maar nu is dat veranderd, we
worden rijker, meer vrije tijd
Voorbeeld 2: kiezen voor universiteit
1. Biografie
o Vroeger deden mensen dat niet, nu wel daarom doen wij het ook
2. Sociale omgeving
o Bedrijven vragen veel hooggeschoolden
3. Historisch proces
o Kennissamenleving, meer belang voor kennis dus mensen moeten
opgeleid zijn
Voorbeeld 3: de huisman
1. Biografie
o Huishoudelijke taakverdeling, verandering in tijd
2. Sociale omgeving
o Gender-egalitaire samenleving, vroeger was daar geen spraken van
maar nu wel omdat dat nu de norm is geworden
3. Historisch proces
o Modernisatie
Voorbeeld 4: gsm
1. Biografie
o Kopen telefoon
2. Sociale omgeving
2
, o Bedrijven bieden het aan
o Ouders geven zakgeld
3. Historisch proces
o Ontwikkeling technologie
o Toename levensstandaard
Vrije wil = het vermogen om zelf oorzaakloos te beslissen wat en hoe je het doet
Maar dat klopt niet ! we handelen niet oorzaakloos sociale en politieke
oorzaken die in ons brein gestoken worden en een uitkomst genereren
Bv. verboden toegang maar je kan toch beslissen om door te gaan = vrije wil
1.3 Van gedrag tot samenleving
Gedrag
= elke reactie/actie van een individu
- Objectief waarneembare dimensie = door min. 2 individuen waargenomen
(ego en alter)
- Subjectief waarneembare dimensie = 1 waarnemer (ego)
o Motivationele component drijfveren die aanzetten/motiveren tot
gedrag
Bv. winstmaximalisatie, self-esteem (sociale erkenning),
mastery (controle), seksuele lust
o Emotionele component innerlijke gevoelens (angst, schaamte,..)
o Cognitieve component beelden die we ons vormen v/d
werkelijkheid
o Reflexieve component beeld die je van jezelf vormt
Die verschillende dimensies doorkruisen elkaar (emoties ~
gelaatsuitdrukkingen)
Sociaal handelen
Doel handelen: realisatie van een doel (doelgericht gedrag)
Bv. kijken naar uitgang kijken = doel om zaal te verlaten
Zonder obstakels => onbewust
Met obstakels => bewust v/d mentale voorbereiding betekenis van handelen
3
, Max Weber (1864 -1920)
Het huidig of toekomstig handelen van anderen = sociaal handelen
Wnr je bij het plannen van handelingen rekening houdt met wat anderen
(kunnen) doen
Typologie sociaal handelen:
Instrumenteel rationeel handelen = doel bereiken binnen specifieke
handelingssituatie, die bestaat uit andere mensen/objecten
Sommigen gaan kiezen voor:
- Voorwaarden bepalen waaronder tot doelrealisatie overgegaan worden
condities v/h handelen, kunnen dus niet vrij gemanipuleerd worden
(conditionerend)
- Faciliterend werken middelen waarover ze beschikken voor
doelrealisatie
- Rationeel handelen: afwegen welke middelen best zijn voor doel te
bereiken
Waarderationeel handelen = bewust geloof in de waardevolheid v/d handeling
staat centraal
Handeling is op zich al waardevol en niet doelrealisatie
Actief handelen = gedreven door navolgen van gevoelens
Kan ongecontroleerde actie zijn op een bepaalde stimulus
Traditioneel handelen = gewoontehandelen
Traditie herhaling van een handeling en wordt gekenmerkt als verplicht
karakter verleden is bepalend voor toekomst
Er ontbreekt reflexiviteit, traditioneel handelen geeft zekerheid, reflexief
handelen gaat samen met onzekerheid
Waardetraditioneel = wnr mensen zich bewust zijn v/d traditie en die op zichzelf
gaan waarderen
Interactie
gevormd door handelingen van een pers. en de reactie daarop door een
andere pers.
Interactie = wnr 2 of meer mensen een gedeelde betekenis aan elkaars handelen
geven
4
