Hoofdstuk 1.2
Materieel strafrecht: welke menselijke gedragingen zijn strafbaar en welke sancties dienen
te gevolgen.
Formeel strafrecht: voorschriften die omschrijven hoe de strafrechtelijke procedure dient
plaats te vinden, ook wel strafprocesrecht genoemd.
Het Wetboek van Strafrecht en Het Wetboek van Strafvordering vormen samen het
commuun strafrecht. Ook wel het algemene straf- en procesrecht.
Daarnaast heb je ook bijzonder strafrecht zoals de Opiumwet.
Hoofdstuk 1.3
Het doel van strafrecht is het door middel van sancties handhaven van normen die uit
strafrechtelijke bepalingen voortvloeien.
Een gedragsnorm wordt een rechtsvorm wanneer hij wordt opgeschreven.
Er zijn verschillende theorieën over de rechtvaardigingsgronden van strafrecht.
1. De vergeldingstheorie
De overheid moet wraak nemen op degene die onrecht pleegt. De staat handelt
namens het slachtoffer. Dit is een absolute strafrechtstheorie, dit is dat de straf zijn
grondslag vindt in het misdrijf.
2. De preventietheorie
Het straffen voorkomt dat anderen strafbare feiten zullen plegen.
Dit is een relatieve strafrechtstheorie, de straf beoogt een bepaald doel in plaats van
enkel vergelding.
- Generale preventie: de straf schrikt andere personen af.
- Speciale preventie: de straf weerhoudt de misdadiger zelf in de toekomst
misdaden te plegen. Dit werkt op drie wijzen: afschrikking voor de dader,
verbetering in het gedrag van de dader, de samenleving gaat erop uit nu de dader
uit de samenleving is.
-
Een van de belangrijkste functies van het strafrecht is het voorkomen van ongecontroleerde
wraak, burgers mogen zelf geen wraak nemen. Dit staat in art 113 Gw. De overheid heeft
een geweldsmonopolie.
Ultimum remedium-beginsel: het strafrecht wordt pas toegepast wanneer er geen redelijke
alternatieve oplossingen zijn. Als er eerst een ander rechtsgebied gebruikt kan worden, dan
gebeurt dat.
Het legaliteitsbeginsel staat in artikel 1 Sr. Het heet vijf nadere betekenissen:
1. Geen strafbaar feit zonder wet.
2. Geen straf zonder wet.
3. Geen terugwerkende kracht.
4. Geen analogische redenering
Wanneer een gedraging niet onder de strafbepaling valt, mag deze niet op een
‘creatieve’ manier toch toegepast worden.
5. Wetten moeten duidelijk genoeg zijn (lex certa).
,2.2 Voorwaarden strafbaarheid
Er zijn vier voorwaarden voor een strafbaarheid:
1. Menselijke gedraging
Het handelen of nalaten van een mens of rechtspersoon.
2. Delictsomschrijving
Delictsomschrijving wijst gedrag aan dat strafbaar is.
3. Wederrechtelijkheid
Het gedrag is in strijd met het objectieve recht, er is geen rechtvaardiging voor de
gedraging.
4. Aan schuld te wijten
Degene die de gedraging verricht moet daarvan een verwijt kunnen worden
gemaakt, er zijn geen schulduitsluitingsgronden.
2.3 Bestanddelen en elementen
Bestanddelen zijn voorwaarden voor de strafbaarheid die in de wettelijke
delictsomschrijving zijn terug te vinden.
Elementen zijn de voorwaarden voor de strafbaarheid die niet zijn opgenomen in de
wettelijke delictsomschrijving. Dit zijn wederrechtelijkheid en schuld.
De aanwezigheid van de elementen wordt in beginsel door de wetgever bij een strafbaar feit
voorondersteld. Deze hoeven niet bewezen te worden tenzij de rechter het aannemelijk
vindt dat deze niet aanwezig zijn.
2.4 Delictsvormen
1. formele delicten
De actieve handeling is strafbaar gesteld, er wordt niet gekeken naar de gevolgen van de
gedraging.
3. Materiële delicten
Het laten intreden van een bepaald gevolg is strafbaar.
4. Commissiedelicten
Het handelen is strafbaar.
5. Omissiedelicten
Het nalaten is strafbaar.
6. Gekwalificeerd delict
Hier gaat het om een ernstigere vorm van een gronddelict
Bijvoorbeeld gronddelict is diefstal en het gekwalificeerd delict is diefstal met
geweldpleging.
7. Geprivilegieerd delict.
Een afgezwakte vorm van een gronddelict.
2.5 Misdrijven en overtredingen
Misdrijven staan in boek 2 van het Wetboek van Strafrecht en overtredingen staan in boek 3.
Een overtreding mag nooit gesanctioneerd worden met een gevangenisstraf.
Daarnaast hebben opsporingsambtenaren meer bevoegdheden bij het opsporen van een
misdrijf.
Verder is een poging tot een overtreding niet strafbaar.
,3.2 Opzet (dolus)
Hiermee wordt bedoeld dat de dader zich bewust was van zijn handeling en dit ook heeft
gewild. Dit wordt vaak verwoord in ‘opzettelijk’, ‘wetende dat’, ‘kennis dragende dat’.
Er zijn verschillende gradaties van opzet:
1. Oogmerk
Dit is de zwaarste schuldvorm in het Nederlandse strafrecht. Dit is het uitvoeren van
een bepaalde handeling omdat men ervan overtuigd is dat een beoogd gevolg
vervolgens ook daadwerkelijk zal intreden.
‘Oogmerk ziet op het naast gelegen doel’ oogmerk op het gevolg (tafelkleed-
arrest).
2. Opzet bij zekerheidsbewustzijn
Wanneer iemand weet dat zijn handeling naast de oorspronkelijke bedoeling, ook
andere gevolgen heeft en hij toch handelt.
3. Voorwaardelijke opzet
Wanneer je weet dat je handeling een bepaald gevolg kan hebben, maar je alsnog
handelt. De aanmerkelijk kans aanvaarden dat een bepaald gevolg intreedt.
- Willens en wetens
- Aanvaarden van de aanmerkelijke kans dat een bepaald gevolg intreedt
- Een onverschillige of cynische houding ten opzichte van het gevolg.
3.3 Schuld (culpa)
Bij schuld gaat het om een daadwerkelijk onvoorzichtigheid en onoplettend handelen dat
aan de dader wordt verweten. Als maatstaaf hiervoor nemen we de normale en gemiddelde
voorzichtige mens. Het gaat om de aanmerkelijke schuld, ook wel culpa lata.
Het is niet nodig dat je constant heel voorzichtig handelt, daarom is het niet zo dat je bij
lichte schuld (culpa levis), verwijtbaar handelt.
Garantenstellung een verhoogde verlangde norm van voorzichtigheid in bepaalde
omstandigheden.
Er zijn verschillende gradaties van schuld:
1. Bewuste schuld
De dader heeft wel stilgestaan bij de mogelijkheid dat zijn handeling tot een bepaald
gevolg kon leiden, maar heeft vervolgens te optimistisch gehandeld bij het inschatten
van de daadwerkelijke gevaren.
Het lijkt op voorwaardelijke opzet. Het verschil:
Voorwaardelijke opzet de gevolgen worden voor lief genomen.
Bewuste schuld de gevolgen worden te optimistisch ingeschat.
2. Onbewuste schuld
Situatie waarin er niet is stilgestaan bij de mogelijkheid dat een handeling tot
bepaalde gevolgen kan leiden, terwijl daar wel aan gedacht moest worden. Dit is de
lichtste vorm van schuld.
Typerend hiervoor is dat de gevolgen vermijdbaar waren als de dader beter had
nagedacht. Daarnaast had de dader ook anders kunnen handelen, in die zin is het
gedrag verwijtbaar.
, 3. Schuld in roekeloosheid
Zeer onvoorzichtig gedrag waarbij welbewust en met ernstige gevolgen
onaanvaardbare risico’s zijn aangenomen. Roekeloosheid vereist een zeer ernstig
gebrek aan zorgvuldigheid.
Culpoze delicten: delicten waarin schuld in de vorm van culpa is vereist voor strafbaarheid.
Culpa in causa is de term die wordt gebruikt wanneer iemand door eigen nalatig handelen
een situatie heeft veroorzaakt en vervolgens een beroep doet op een
schulduitsluitingsgrond. Hierbij moet voldaan zijn aan:
1. De dader moet verwijtbaar hebben gehandeld.
2. De handeling moet vermijdbaar zijn geweest.
Wanneer iemand door eigen toedoen in een situatie terecht komt waarbij hij normaal
gesproken beroep kon doen op een schulduitsluitingsgrond, terwijl hij dit had kunnen
vermijden, wordt hem toch een mate van schuld aangerekend.
Materieel strafrecht: welke menselijke gedragingen zijn strafbaar en welke sancties dienen
te gevolgen.
Formeel strafrecht: voorschriften die omschrijven hoe de strafrechtelijke procedure dient
plaats te vinden, ook wel strafprocesrecht genoemd.
Het Wetboek van Strafrecht en Het Wetboek van Strafvordering vormen samen het
commuun strafrecht. Ook wel het algemene straf- en procesrecht.
Daarnaast heb je ook bijzonder strafrecht zoals de Opiumwet.
Hoofdstuk 1.3
Het doel van strafrecht is het door middel van sancties handhaven van normen die uit
strafrechtelijke bepalingen voortvloeien.
Een gedragsnorm wordt een rechtsvorm wanneer hij wordt opgeschreven.
Er zijn verschillende theorieën over de rechtvaardigingsgronden van strafrecht.
1. De vergeldingstheorie
De overheid moet wraak nemen op degene die onrecht pleegt. De staat handelt
namens het slachtoffer. Dit is een absolute strafrechtstheorie, dit is dat de straf zijn
grondslag vindt in het misdrijf.
2. De preventietheorie
Het straffen voorkomt dat anderen strafbare feiten zullen plegen.
Dit is een relatieve strafrechtstheorie, de straf beoogt een bepaald doel in plaats van
enkel vergelding.
- Generale preventie: de straf schrikt andere personen af.
- Speciale preventie: de straf weerhoudt de misdadiger zelf in de toekomst
misdaden te plegen. Dit werkt op drie wijzen: afschrikking voor de dader,
verbetering in het gedrag van de dader, de samenleving gaat erop uit nu de dader
uit de samenleving is.
-
Een van de belangrijkste functies van het strafrecht is het voorkomen van ongecontroleerde
wraak, burgers mogen zelf geen wraak nemen. Dit staat in art 113 Gw. De overheid heeft
een geweldsmonopolie.
Ultimum remedium-beginsel: het strafrecht wordt pas toegepast wanneer er geen redelijke
alternatieve oplossingen zijn. Als er eerst een ander rechtsgebied gebruikt kan worden, dan
gebeurt dat.
Het legaliteitsbeginsel staat in artikel 1 Sr. Het heet vijf nadere betekenissen:
1. Geen strafbaar feit zonder wet.
2. Geen straf zonder wet.
3. Geen terugwerkende kracht.
4. Geen analogische redenering
Wanneer een gedraging niet onder de strafbepaling valt, mag deze niet op een
‘creatieve’ manier toch toegepast worden.
5. Wetten moeten duidelijk genoeg zijn (lex certa).
,2.2 Voorwaarden strafbaarheid
Er zijn vier voorwaarden voor een strafbaarheid:
1. Menselijke gedraging
Het handelen of nalaten van een mens of rechtspersoon.
2. Delictsomschrijving
Delictsomschrijving wijst gedrag aan dat strafbaar is.
3. Wederrechtelijkheid
Het gedrag is in strijd met het objectieve recht, er is geen rechtvaardiging voor de
gedraging.
4. Aan schuld te wijten
Degene die de gedraging verricht moet daarvan een verwijt kunnen worden
gemaakt, er zijn geen schulduitsluitingsgronden.
2.3 Bestanddelen en elementen
Bestanddelen zijn voorwaarden voor de strafbaarheid die in de wettelijke
delictsomschrijving zijn terug te vinden.
Elementen zijn de voorwaarden voor de strafbaarheid die niet zijn opgenomen in de
wettelijke delictsomschrijving. Dit zijn wederrechtelijkheid en schuld.
De aanwezigheid van de elementen wordt in beginsel door de wetgever bij een strafbaar feit
voorondersteld. Deze hoeven niet bewezen te worden tenzij de rechter het aannemelijk
vindt dat deze niet aanwezig zijn.
2.4 Delictsvormen
1. formele delicten
De actieve handeling is strafbaar gesteld, er wordt niet gekeken naar de gevolgen van de
gedraging.
3. Materiële delicten
Het laten intreden van een bepaald gevolg is strafbaar.
4. Commissiedelicten
Het handelen is strafbaar.
5. Omissiedelicten
Het nalaten is strafbaar.
6. Gekwalificeerd delict
Hier gaat het om een ernstigere vorm van een gronddelict
Bijvoorbeeld gronddelict is diefstal en het gekwalificeerd delict is diefstal met
geweldpleging.
7. Geprivilegieerd delict.
Een afgezwakte vorm van een gronddelict.
2.5 Misdrijven en overtredingen
Misdrijven staan in boek 2 van het Wetboek van Strafrecht en overtredingen staan in boek 3.
Een overtreding mag nooit gesanctioneerd worden met een gevangenisstraf.
Daarnaast hebben opsporingsambtenaren meer bevoegdheden bij het opsporen van een
misdrijf.
Verder is een poging tot een overtreding niet strafbaar.
,3.2 Opzet (dolus)
Hiermee wordt bedoeld dat de dader zich bewust was van zijn handeling en dit ook heeft
gewild. Dit wordt vaak verwoord in ‘opzettelijk’, ‘wetende dat’, ‘kennis dragende dat’.
Er zijn verschillende gradaties van opzet:
1. Oogmerk
Dit is de zwaarste schuldvorm in het Nederlandse strafrecht. Dit is het uitvoeren van
een bepaalde handeling omdat men ervan overtuigd is dat een beoogd gevolg
vervolgens ook daadwerkelijk zal intreden.
‘Oogmerk ziet op het naast gelegen doel’ oogmerk op het gevolg (tafelkleed-
arrest).
2. Opzet bij zekerheidsbewustzijn
Wanneer iemand weet dat zijn handeling naast de oorspronkelijke bedoeling, ook
andere gevolgen heeft en hij toch handelt.
3. Voorwaardelijke opzet
Wanneer je weet dat je handeling een bepaald gevolg kan hebben, maar je alsnog
handelt. De aanmerkelijk kans aanvaarden dat een bepaald gevolg intreedt.
- Willens en wetens
- Aanvaarden van de aanmerkelijke kans dat een bepaald gevolg intreedt
- Een onverschillige of cynische houding ten opzichte van het gevolg.
3.3 Schuld (culpa)
Bij schuld gaat het om een daadwerkelijk onvoorzichtigheid en onoplettend handelen dat
aan de dader wordt verweten. Als maatstaaf hiervoor nemen we de normale en gemiddelde
voorzichtige mens. Het gaat om de aanmerkelijke schuld, ook wel culpa lata.
Het is niet nodig dat je constant heel voorzichtig handelt, daarom is het niet zo dat je bij
lichte schuld (culpa levis), verwijtbaar handelt.
Garantenstellung een verhoogde verlangde norm van voorzichtigheid in bepaalde
omstandigheden.
Er zijn verschillende gradaties van schuld:
1. Bewuste schuld
De dader heeft wel stilgestaan bij de mogelijkheid dat zijn handeling tot een bepaald
gevolg kon leiden, maar heeft vervolgens te optimistisch gehandeld bij het inschatten
van de daadwerkelijke gevaren.
Het lijkt op voorwaardelijke opzet. Het verschil:
Voorwaardelijke opzet de gevolgen worden voor lief genomen.
Bewuste schuld de gevolgen worden te optimistisch ingeschat.
2. Onbewuste schuld
Situatie waarin er niet is stilgestaan bij de mogelijkheid dat een handeling tot
bepaalde gevolgen kan leiden, terwijl daar wel aan gedacht moest worden. Dit is de
lichtste vorm van schuld.
Typerend hiervoor is dat de gevolgen vermijdbaar waren als de dader beter had
nagedacht. Daarnaast had de dader ook anders kunnen handelen, in die zin is het
gedrag verwijtbaar.
, 3. Schuld in roekeloosheid
Zeer onvoorzichtig gedrag waarbij welbewust en met ernstige gevolgen
onaanvaardbare risico’s zijn aangenomen. Roekeloosheid vereist een zeer ernstig
gebrek aan zorgvuldigheid.
Culpoze delicten: delicten waarin schuld in de vorm van culpa is vereist voor strafbaarheid.
Culpa in causa is de term die wordt gebruikt wanneer iemand door eigen nalatig handelen
een situatie heeft veroorzaakt en vervolgens een beroep doet op een
schulduitsluitingsgrond. Hierbij moet voldaan zijn aan:
1. De dader moet verwijtbaar hebben gehandeld.
2. De handeling moet vermijdbaar zijn geweest.
Wanneer iemand door eigen toedoen in een situatie terecht komt waarbij hij normaal
gesproken beroep kon doen op een schulduitsluitingsgrond, terwijl hij dit had kunnen
vermijden, wordt hem toch een mate van schuld aangerekend.
