Socrates:
Leermeester Plato
Overtuigd dat inzicht nodig was voor een juiste goede samenleving
Rationeel inzicht toegang biedt tot de vaste, onveranderlijke essentie van bv
‘rechtvaardigheid’, ‘goedheid’ en ‘schoonheid’
Plato:
Eerste die poging deed om ruimtelijkheid te vatten
Plato’s leer is opgebouwd uit de stelling ‘naast zintuigelijk waarneembare wereld
nog een andere dimensie bestaat
Voorbeeld allegorie van de grot
Mens is ontstaan uit het samenkomen van een ziel met een materieel lichaam
De ziel is het vermogen tot inzicht en elk mens heeft dit in zich
De ideeënleer:
1. Twee Werelden:
o Plato onderscheidt twee werelden: de zintuiglijke wereld en de wereld van
de Vormen (of Ideeën).
o De zintuiglijke wereld is de fysieke wereld die we met onze zintuigen
waarnemen, waarin alles veranderlijk en vergankelijk is.
o De wereld van de Vormen is een onzichtbare, eeuwige en onveranderlijke
wereld, waar de perfecte concepten of ideale versies van alle dingen
bestaan.
2. Vormen of Ideeën:
o Vormen zijn de perfecte, abstracte concepten van dingen zoals
rechtvaardigheid, schoonheid, gelijkheid, en ook materiële objecten zoals
een stoel of een boom.
o Elk object of concept in de zintuiglijke wereld is een onvolmaakte kopie van
zijn perfecte Vorm in de wereld van de Vormen.
3. Kennis en Waarneming:
o Volgens Plato kunnen we echte kennis (episteme) alleen bereiken door
begrip van de Vormen, aangezien de zintuiglijke wereld slechts een
schaduw of afspiegeling van de ware werkelijkheid is.
o De zintuiglijke waarneming (doxa) biedt slechts meningen en geen ware
kennis, omdat deze afhankelijk is van de veranderlijke en onvolmaakte
fysieke wereld.
4. De Weg naar Kennis:
o Filosofische reflectie en rationele dialoog zijn nodig om de Vormen te
begrijpen en ware kennis te bereiken.
o Het proces van leren is volgens Plato een herinneren (anamnese) van de
Vormen die onze ziel kende voordat ze in het lichaam kwam.
5. Allegorie van de Grot:
o Plato illustreert zijn ideeënleer met de Allegorie van de Grot in "De
Republiek". Mensen in een grot zien slechts schaduwen van objecten, maar
door filosofische verlichting kunnen ze de echte objecten en uiteindelijk de
Vormen buiten de grot waarnemen.
Plato's ideeënleer heeft een diepgaande invloed gehad op de westerse filosofie, vooral op
het gebied van metafysica, epistemologie en ethiek.
1
, Chora:
"Chora" wordt vaak vertaald als "ruimte" of "plaats".
Materie zelf is verantwoordelijk voor de imperfecties in de wereld
De waarneembare wereld is volgens plato’s visie een soort samenkomen van
Nous, het ideële/geestelijke eb Anankè, het gebrekkig-stoffelijke
Het is een tussenruimte die de fysieke wereld en de wereld van de Vormen
scheidt en tegelijkertijd met elkaar verbindt. Chora is een soort middel of matrix
waarin de zintuiglijke dingen bestaan
Chora zelf heeft geen vaste vorm of eigenschappen. Het is vormloos en neemt de
vormen aan van de objecten die erin verschijnen
In "Timaeus" beschrijft Plato chora als de "receptacle" of "nurse" van alle worden
(γενέσεως), waarin alles in de fysieke wereld zijn bestaan vindt
Nietzsche:
Übermensch (Overmens):
Nietzsche introduceerde het concept van de Übermensch in zijn boek "Also sprach
Zarathustra" (Aldus sprak Zarathoestra). De Übermensch vertegenwoordigt een
ideaal menselijk type dat zijn eigen waarden creëert en zich boven de traditionele
moraal verheft.
De Übermensch streeft naar zelfverwezenlijking en leeft authentiek, onafhankelijk
van conventionele morele normen.
Wille zur Macht (Wil tot Macht):
Een centraal thema in Nietzsche's filosofie is de "Wil tot Macht," die hij beschouwt
als de fundamentele drijfveer van al het menselijk handelen. Het is niet enkel een
verlangen naar politieke macht, maar een innerlijke kracht die de creatie en
transformatie van de wereld aandrijft.
Deze wil is een uitdrukking van vitale energie en creativiteit.
God is Dood:
In "De Vrolijke Wetenschap" (Die fröhliche Wissenschaft) en "Aldus sprak
Zarathoestra" verklaart Nietzsche dat "God is dood." Hiermee bedoelt hij dat de
traditionele christelijke waarden en het geloof in een objectieve, universele
waarheid hun betekenis hebben verloren in de moderne samenleving.
Deze verklaring roept op tot het heroverwegen van waarden en het creëren van
een nieuwe moraal die niet afhankelijk is van religieuze dogma's.
Eternal Recurrence (Eeuwige Wederkeer):
Het idee van de eeuwige wederkeer stelt dat alle gebeurtenissen in het universum
oneindig vaak zullen herhalen. Dit concept daagt individuen uit om hun leven te
leven alsof elke handeling oneindig vaak herhaald zal worden.
Het is een test van de persoonlijke integriteit en authenticiteit: zou je je leven precies
zo willen herhalen zoals je het nu leeft?
Kritiek op de Moraal:
2
Leermeester Plato
Overtuigd dat inzicht nodig was voor een juiste goede samenleving
Rationeel inzicht toegang biedt tot de vaste, onveranderlijke essentie van bv
‘rechtvaardigheid’, ‘goedheid’ en ‘schoonheid’
Plato:
Eerste die poging deed om ruimtelijkheid te vatten
Plato’s leer is opgebouwd uit de stelling ‘naast zintuigelijk waarneembare wereld
nog een andere dimensie bestaat
Voorbeeld allegorie van de grot
Mens is ontstaan uit het samenkomen van een ziel met een materieel lichaam
De ziel is het vermogen tot inzicht en elk mens heeft dit in zich
De ideeënleer:
1. Twee Werelden:
o Plato onderscheidt twee werelden: de zintuiglijke wereld en de wereld van
de Vormen (of Ideeën).
o De zintuiglijke wereld is de fysieke wereld die we met onze zintuigen
waarnemen, waarin alles veranderlijk en vergankelijk is.
o De wereld van de Vormen is een onzichtbare, eeuwige en onveranderlijke
wereld, waar de perfecte concepten of ideale versies van alle dingen
bestaan.
2. Vormen of Ideeën:
o Vormen zijn de perfecte, abstracte concepten van dingen zoals
rechtvaardigheid, schoonheid, gelijkheid, en ook materiële objecten zoals
een stoel of een boom.
o Elk object of concept in de zintuiglijke wereld is een onvolmaakte kopie van
zijn perfecte Vorm in de wereld van de Vormen.
3. Kennis en Waarneming:
o Volgens Plato kunnen we echte kennis (episteme) alleen bereiken door
begrip van de Vormen, aangezien de zintuiglijke wereld slechts een
schaduw of afspiegeling van de ware werkelijkheid is.
o De zintuiglijke waarneming (doxa) biedt slechts meningen en geen ware
kennis, omdat deze afhankelijk is van de veranderlijke en onvolmaakte
fysieke wereld.
4. De Weg naar Kennis:
o Filosofische reflectie en rationele dialoog zijn nodig om de Vormen te
begrijpen en ware kennis te bereiken.
o Het proces van leren is volgens Plato een herinneren (anamnese) van de
Vormen die onze ziel kende voordat ze in het lichaam kwam.
5. Allegorie van de Grot:
o Plato illustreert zijn ideeënleer met de Allegorie van de Grot in "De
Republiek". Mensen in een grot zien slechts schaduwen van objecten, maar
door filosofische verlichting kunnen ze de echte objecten en uiteindelijk de
Vormen buiten de grot waarnemen.
Plato's ideeënleer heeft een diepgaande invloed gehad op de westerse filosofie, vooral op
het gebied van metafysica, epistemologie en ethiek.
1
, Chora:
"Chora" wordt vaak vertaald als "ruimte" of "plaats".
Materie zelf is verantwoordelijk voor de imperfecties in de wereld
De waarneembare wereld is volgens plato’s visie een soort samenkomen van
Nous, het ideële/geestelijke eb Anankè, het gebrekkig-stoffelijke
Het is een tussenruimte die de fysieke wereld en de wereld van de Vormen
scheidt en tegelijkertijd met elkaar verbindt. Chora is een soort middel of matrix
waarin de zintuiglijke dingen bestaan
Chora zelf heeft geen vaste vorm of eigenschappen. Het is vormloos en neemt de
vormen aan van de objecten die erin verschijnen
In "Timaeus" beschrijft Plato chora als de "receptacle" of "nurse" van alle worden
(γενέσεως), waarin alles in de fysieke wereld zijn bestaan vindt
Nietzsche:
Übermensch (Overmens):
Nietzsche introduceerde het concept van de Übermensch in zijn boek "Also sprach
Zarathustra" (Aldus sprak Zarathoestra). De Übermensch vertegenwoordigt een
ideaal menselijk type dat zijn eigen waarden creëert en zich boven de traditionele
moraal verheft.
De Übermensch streeft naar zelfverwezenlijking en leeft authentiek, onafhankelijk
van conventionele morele normen.
Wille zur Macht (Wil tot Macht):
Een centraal thema in Nietzsche's filosofie is de "Wil tot Macht," die hij beschouwt
als de fundamentele drijfveer van al het menselijk handelen. Het is niet enkel een
verlangen naar politieke macht, maar een innerlijke kracht die de creatie en
transformatie van de wereld aandrijft.
Deze wil is een uitdrukking van vitale energie en creativiteit.
God is Dood:
In "De Vrolijke Wetenschap" (Die fröhliche Wissenschaft) en "Aldus sprak
Zarathoestra" verklaart Nietzsche dat "God is dood." Hiermee bedoelt hij dat de
traditionele christelijke waarden en het geloof in een objectieve, universele
waarheid hun betekenis hebben verloren in de moderne samenleving.
Deze verklaring roept op tot het heroverwegen van waarden en het creëren van
een nieuwe moraal die niet afhankelijk is van religieuze dogma's.
Eternal Recurrence (Eeuwige Wederkeer):
Het idee van de eeuwige wederkeer stelt dat alle gebeurtenissen in het universum
oneindig vaak zullen herhalen. Dit concept daagt individuen uit om hun leven te
leven alsof elke handeling oneindig vaak herhaald zal worden.
Het is een test van de persoonlijke integriteit en authenticiteit: zou je je leven precies
zo willen herhalen zoals je het nu leeft?
Kritiek op de Moraal:
2
