Gedragswetenschappen
H1: Sociale beïnvloeding
1. Tussen psychologie en sociologie
Sociale psychologie= wetenschappelijke studie van de manier waarop gedachten, gevoelens,
handelingen van mensen beïnvloed worden door de feitelijke, voorgestelde/ impliciete
aanwezigheid van andere mensen.
- Psychologie: gedachten, gevoelens, handelingen
- Sociologie: invloed van anderen
Niet alleen de feitelijke invloed, ook invloed door onze voorstelling van wat anderen zouden
doen/ zeggen
2. Sociale beïnvloeding
1. Continuüm
Hoe reageren mensen op sociale beïnvloeding?
Automatische beïnvloeding= snel, zonder bewuste aandacht, moeilijk te onderbreken
Bv. kameleoneffect= gedrag imiteren zonder ons bewustzijn, (spiegelneuronen)
2. Conformiteit
We passen onze gedachten, gevoelens, gedrag aan aan de groepsnormen.
(overlevingsinstinct)
+ theorie van (Maslow)= de behoefte aan sociale verbinding, mensen willen ergens bij horen
omdat dit een gevoel van acceptatie en steun geeft, wat belangrijk is voor emotionele
gezondheid en persoonlijke groei.
Sherif= robbers cave experiment, visuele illusie (lichtje)
Informationele beïnvloeding= gedrag van anderen is een informatiebron + persoonlijke
norm veranderd in groepsnorm + geloof in correctheid van deze groepsnorm
Vb: Needle spiking verbanden leggen die er niet zijn= complottheorieën= fake news
Vb: Boekaanbeveling boek= goed, je neemt hun mening over en gaat daardoor ook echt
het boek lezen
Ash= experiment met lijnstukken, proefpersonen gaven foute antwoord uit schrik om zich
belachelijk te maken, of om niet bij de groep te horen, 75% gaf minstens 1 fout antwoord
VRT heeft het experiment opnieuw gedaan+ kwam dezelfde resultaten uit= betrouwbaar
Verschil met Sherif= proefpersonen beschikken over duidelijke aanwijzingen + ze zien wat
ze zien, dus ook al hebben ze de info van de groep niet nodig, volgen ze toch de mening van
de groep + bewustzijn van fout
Verklaring= proefpersonen ervaren groepsoordeel als dwingende norm= normatieve norm
Publieke conformiteit= je gaat niet akkoord met standpunt van publiek, maar past je
gedrag toch aan
, 3. Inwilliging
We stemmen in met verzoeken van anderen, reactie op expliciete vraag (niet bij
conformisme) Maar nog steeds een vraag, geen bevel!
Beïnvloedingstechnieken (sociale manipulatie):
1. Voet-tussen-de-deur-techniek: ingaan van een grote gunst na een klein verzoek
(consistentie)
2. Deur-in-het-gezicht-techniek: ingaan kleine gunst na onredelijk grote gunst
(wederkerigheid)
3. Zodra-de-bal-aan-het-rollen-is-techniek: eerst goed aanbod, later slecht aanbod
(consistentie)
4. Dat-is-nog-niet-alles-techniek: eerst matig aanbod, dan beter bod (wederkerigheid)
Enkel doeltreffend als ze niet doorzien worden
Je kunt er aan weerstaan door je bewust te zijn van deze technieken, aandachtig +
assertief zijn,…
4. Gehoorzaamheid
Gehoorzamen aan autoriteit, het volgen van een bevel, lastig om er niet om in te gaan.
Milgram= bestudeerde Eichmann (SS’er verantwoordelijk deportatie joden)
Arendt= omschreef Eichmann niet als psychopaat/ monster, maar als man zonder motieven,
naïef
Milgram= schokexperiment blinde gehoorzaamheid door sociale omstandigheden (agentic
shift)
Proefpersonen gaven de verantwoordelijkheid voor eigen acties af en werden uitvoerders
van de proefleider
+ Demand compliance= voldoen aan verwachting van het onderzoek
5. Weerstand bieden aan beïnvloeding
Bewust zijn van invloed van heel snel aangeboden boodschappen: 2 stappen model
We ondergaan prikkels passief, zonder bewuste verwerking, vertrouwde omgeving,
+ Injectienaaldtheorie + behaviorisme
positieve sfeer
Info die tegen onze attitude ingaat neiging om weerstand te bieden
Argumenten zoeken die onze attitude ondersteunen
Bron in vraag stellen
(Freedman + Sears)= attitudevaccinatie= leerlingen konden zich beschermen door
tegenargumenten te zoeken
Door op voorhand kleine ziektekiemen toe te dienen, bouwt lichaam weerstand op
Vb; Een keer overslaan is niet erg juist regelmatig sporten zorgt voor de beste resultaten +
een gezond ritme
Psychologische reactantie= emotionele reactie die samenhangt met het gevoel dat je vrijheid
bedreigt word
Gevolg tegenreactie omgekeerde doen, denken, voelen
1. Onafhankelijkheid
H1: Sociale beïnvloeding
1. Tussen psychologie en sociologie
Sociale psychologie= wetenschappelijke studie van de manier waarop gedachten, gevoelens,
handelingen van mensen beïnvloed worden door de feitelijke, voorgestelde/ impliciete
aanwezigheid van andere mensen.
- Psychologie: gedachten, gevoelens, handelingen
- Sociologie: invloed van anderen
Niet alleen de feitelijke invloed, ook invloed door onze voorstelling van wat anderen zouden
doen/ zeggen
2. Sociale beïnvloeding
1. Continuüm
Hoe reageren mensen op sociale beïnvloeding?
Automatische beïnvloeding= snel, zonder bewuste aandacht, moeilijk te onderbreken
Bv. kameleoneffect= gedrag imiteren zonder ons bewustzijn, (spiegelneuronen)
2. Conformiteit
We passen onze gedachten, gevoelens, gedrag aan aan de groepsnormen.
(overlevingsinstinct)
+ theorie van (Maslow)= de behoefte aan sociale verbinding, mensen willen ergens bij horen
omdat dit een gevoel van acceptatie en steun geeft, wat belangrijk is voor emotionele
gezondheid en persoonlijke groei.
Sherif= robbers cave experiment, visuele illusie (lichtje)
Informationele beïnvloeding= gedrag van anderen is een informatiebron + persoonlijke
norm veranderd in groepsnorm + geloof in correctheid van deze groepsnorm
Vb: Needle spiking verbanden leggen die er niet zijn= complottheorieën= fake news
Vb: Boekaanbeveling boek= goed, je neemt hun mening over en gaat daardoor ook echt
het boek lezen
Ash= experiment met lijnstukken, proefpersonen gaven foute antwoord uit schrik om zich
belachelijk te maken, of om niet bij de groep te horen, 75% gaf minstens 1 fout antwoord
VRT heeft het experiment opnieuw gedaan+ kwam dezelfde resultaten uit= betrouwbaar
Verschil met Sherif= proefpersonen beschikken over duidelijke aanwijzingen + ze zien wat
ze zien, dus ook al hebben ze de info van de groep niet nodig, volgen ze toch de mening van
de groep + bewustzijn van fout
Verklaring= proefpersonen ervaren groepsoordeel als dwingende norm= normatieve norm
Publieke conformiteit= je gaat niet akkoord met standpunt van publiek, maar past je
gedrag toch aan
, 3. Inwilliging
We stemmen in met verzoeken van anderen, reactie op expliciete vraag (niet bij
conformisme) Maar nog steeds een vraag, geen bevel!
Beïnvloedingstechnieken (sociale manipulatie):
1. Voet-tussen-de-deur-techniek: ingaan van een grote gunst na een klein verzoek
(consistentie)
2. Deur-in-het-gezicht-techniek: ingaan kleine gunst na onredelijk grote gunst
(wederkerigheid)
3. Zodra-de-bal-aan-het-rollen-is-techniek: eerst goed aanbod, later slecht aanbod
(consistentie)
4. Dat-is-nog-niet-alles-techniek: eerst matig aanbod, dan beter bod (wederkerigheid)
Enkel doeltreffend als ze niet doorzien worden
Je kunt er aan weerstaan door je bewust te zijn van deze technieken, aandachtig +
assertief zijn,…
4. Gehoorzaamheid
Gehoorzamen aan autoriteit, het volgen van een bevel, lastig om er niet om in te gaan.
Milgram= bestudeerde Eichmann (SS’er verantwoordelijk deportatie joden)
Arendt= omschreef Eichmann niet als psychopaat/ monster, maar als man zonder motieven,
naïef
Milgram= schokexperiment blinde gehoorzaamheid door sociale omstandigheden (agentic
shift)
Proefpersonen gaven de verantwoordelijkheid voor eigen acties af en werden uitvoerders
van de proefleider
+ Demand compliance= voldoen aan verwachting van het onderzoek
5. Weerstand bieden aan beïnvloeding
Bewust zijn van invloed van heel snel aangeboden boodschappen: 2 stappen model
We ondergaan prikkels passief, zonder bewuste verwerking, vertrouwde omgeving,
+ Injectienaaldtheorie + behaviorisme
positieve sfeer
Info die tegen onze attitude ingaat neiging om weerstand te bieden
Argumenten zoeken die onze attitude ondersteunen
Bron in vraag stellen
(Freedman + Sears)= attitudevaccinatie= leerlingen konden zich beschermen door
tegenargumenten te zoeken
Door op voorhand kleine ziektekiemen toe te dienen, bouwt lichaam weerstand op
Vb; Een keer overslaan is niet erg juist regelmatig sporten zorgt voor de beste resultaten +
een gezond ritme
Psychologische reactantie= emotionele reactie die samenhangt met het gevoel dat je vrijheid
bedreigt word
Gevolg tegenreactie omgekeerde doen, denken, voelen
1. Onafhankelijkheid
