Samenvatting strafrecht (docent: Rebecca Decreus)

STRAFRECHT

1. Belangrijke begrippen
1.1 Wat is strafrecht?

Strafrecht = een tak van het publiek recht dat het geheel van
rechtsregels bevat die bepalen welke gedragingen, onder welke
voorwaarden en in welke omstandigheden, tegenover welke personen
misdrijven uitmaken, en dan onderhevig zijn aan straffen en/of
maatregelen.

 Het bepaalt ook waaruit de straffen of maatregelen kunnen
bestaan, welke publiekrechtelijke organen bevoegd zijn om de
straffen en maatregelen op te leggen en op welke wijze dat moet
gebeuren.

- Materieel strafrecht = het geheel aan rechtsvoorschriften, dat aangeeft
welke gedragingen strafbaar zijn en welke straf op welke strafbare
gedraging van toepassing is.

= strafrecht

- Formeel strafrecht = gaat over de regels en procedures die gevolgd
moeten worden als iemand verdacht wordt van een strafbaar feit.

= strafprocesrecht

 Het bepaalt bijvoorbeeld hoe een strafzaak verloopt, wat de
rechten zijn van verdachten en hoe bewijzen verzameld moeten
worden.

Beschermende functie:

Het strafrecht gaat de mensen en de samenleving beschermen
tegen schadelijk of gevaarlijk gedrag.

1.2 Belangrijke elementen in deze definitie

- Publiek recht = het recht dat van toepassing is op de relatie tussen de
overheid en de burgers.

(<-> Privaat recht = het recht dat van toepassing is op de relatie
tussen burgers onderling.)

,- Dwingend recht = recht waarvan niet van kan worden afgeweken:

 Van openbare orde (maatschappij)
 Van goede zeden
 Ter bescherming van de zwakken


- Legaal recht: legaliteitsbeginsel (Art. 1 Sw.)

‘Nullum crimen nulla poena sine lege’ = geen misdrijf, geen straf,
zonder wet

 Niemand kan worden gestraft voor een misdrijf waarvan de
bestanddelen niet in de wet worden omschreven.

 Niemand kan worden gestraft met een straf waarin de wet
niet voorziet.

- Sanctierecht  de straffen:

 Gevangenisstraf
 Geldboete ( x8 = opdeciemen)
 Werkstraf
 Elektronisch toezicht (enkelband)
 Voorwaarden
 …

 Sancties hebben een preventieve functie.



1.3 Drie kernbegrippen

Dader:

 Natuurlijke persoon = iemand van vlees en bloed
 Rechtspersoon = ondernemingen met rechten en verplichtingen
(vennootschap)

Strafrechtelijke sancties:

= maatregelen die kunnen worden opgelegd aan personen, groepen,
bedrijven of landen ter sanctionering van bepaald ongewenst
gedrag.

,Misdrijf:

 Overtredingen
 Wanbedrijven
 Misdaden


1.3 De bronnen van het strafrecht

(= vindplaats)

1.3.1 Wetgeving

Internationale bronnen:

 EVRM = het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens
 BUPO = het Internationaal verdrag inzake Burgerrechten en Politieke
Rechten

Nationale bronnen:

 De Grondwet
 Het strafwetboek
 Het wetboek van strafvordering
 De complementaire wetten (= wetten die het strafwetboek
aanvullen)
 De bijzondere strafwetten (= wetten die over specifieke materie
gaan)

1.3.2 Rechtspraak

= Uitspraken van rechtbanken en hoven:

 Rechtbanken = arresten
 Hoven = vonnissen

 Bindend voor de betrokken partijen, maar gezaghebbend in het
algemeen.

1.3.3 Rechtsleer

= Geheel van boeken en geschriften gewijd aan het recht door
gezaghebbende auteurs, meestal rechtsgeleerden. Geheel van juridische,
wetenschappelijke literatuur.

 Gezaghebbend (dus niet bindend)

,1.4 De strafgerechten




Strafwetbanken:

 Politierechtbank
 Strafuitvoeringsrechtbank
 Correctionele rechtbank
 Hof van Assisen
 Hof van Beroep


1.5 Werking in de tijd: de niet-retroactiviteit van de strafwet

Principe: verbod van retroactiviteit

 MAAR uitzondering: retroactiviteit mildere strafwetten:

Art. 2, 2e lid Sw.: “Indien de straf, ten tijde van het vonnis
bepaald, verschilt van die welke ten tijde van het misdrijf was
bepaald, wordt de minst zware straf toegepast.

,Is een gedraging strafbaar, en met welke straffen?

Men moet uitgaan van het tijdstip van de feiten:

 Was de bedoelde gedraging toen in de wet bepaald als misdrijf, dan
zijn de feiten strafbaar.
 Bestond er op dat ogenblik geen bepaling in de wet die deze
gedraging strafbaar stelde, dan zijn de feiten niet strafbaar.
 Als ze wel strafbaar zijn, maar er bestaat een verschil tussen de
straf die gold op het moment van de feiten en het moment van de
berechting, dan kiest men de minst zware straf.

, 2. Toepassingen van het algemeen strafrecht op het
bijzonder strafrecht
2.1 Algemeen strafrecht

 Art. 1 – 100 Sw.
 Op alle misdrijven toepasselijke regels
 Boek I Strafwetboek
 Complementaire wetten


2.2 Bijzonder strafrecht

 Art. 101 – 566 Sw.
 Verschillende misdrijven afzonderlijk beschouwd
 Boek II Strafwetboek
 Bijzondere wetten `



2.3 Art 100 Sw.

 Omrent de toepassing van het algemeen strafrecht op de bijzondere
strafwetten.

 Het principe van Art. 100 Sw.
 Uitzonderingen op de toepassing van het principe Art. 100 Sw.
 Andersluidende bepalingen
 Strafbare deelneming
 Verzachtende omstandigheden