Biologie: examen 1ste trimester
1. De organisatieniveaus
Cellen
Weefsels
Organen
Stelsels
Organisme
2. Parameters
Dit zijn de factoren die het interne milieu van organisme in evenwicht
houden →
• Zuurstofgasgehalte (de evenwicht tussen zuurstofgas)
• Lichaamstemperatuur (37° C.)
• Koolstofdioxidegehalte (evenwicht tussen koolstofdioxide)
• Glucosegehalte
3. Van prikkel tot reactie bij dieren
signaal-impuls signaal
Prikkel Receptor Conductor Effector Reactie
, 4. Prikkels
Plaats prikkel →
• Inwendig – in het lichaam
o Pijn, dortst, honger, zuurstofgasgehalte…
• Uitwendig – in de omgeving
o Geluid, licht, geur …
Soort prikkels →
• Chemisch
o Geur, smaak, zuurstofgasgehalte…
• Fysisch
o Veranderingen in druk, temperatuur, kracht, licht, geluid…
5. Receptoren
Receptoren zijn zintuigcellen of receptorcellen in zintuigorganen. →
• Fotoreceptoren – lichtprikkels (oog)
• Fonoreceptoren – geluidsprikkels (oor)
• Evenwichtsreceptoren – evenwichtsprikkels (oor)
• Mechanoreceptoren – drukverschillen (huid, tong, organen…)
• Thermoreceptoren – temperatuursverschillen (huid, tong)
• Chemoreceptoren – geur, smaak, chemische stoffen (tong, neus …)
6. Conductoren
Conductoren geven ook impulsen of signalen door het lichaam. Er zijn 2
systemen →
• Snel systeem – zenuwstelsel
• Traag systeem – hormonaal stelsel
Op de toets, test, oefening… noteer je altijd BEIDE conductoren!
, 7. Effectoren
Beweging? = spieren | hormonen? = klieren
• Snel of traag
• Bewust of onbewust
• BEWEGING of KLIER-afscheiding
o Evenwicht in lichaam blijft behouden (=homeostase)
8. Van prikkel tot reactie: voorbeeld
Je hebt te kort aan zuurstofgas in je bloed. →
• Prikkel – te lage O2 - concentratie in bloed
• Receptoren – chemoreceptoren worden geprikkeld
• Conductoren – zenuwstelsel
• Effectoren – hartspier
• Reactie – Hartspier sneller slaan waardoor terug meer O2
9. Prikkels bij planten
Licht →
• Noodzakelijk om aan fotosynthese te doen
• Levert informatie over standplaats en ideale groeirichting
• Planten groeien naar licht
Inwendige veranderingen →
• Watertekort veroorzaakt bladverlies
10. Receptoren bij planten
Registreren prikkels →
• Geen zintuigcellen
• Specifieke receptormoleculen in plantencellen
1. De organisatieniveaus
Cellen
Weefsels
Organen
Stelsels
Organisme
2. Parameters
Dit zijn de factoren die het interne milieu van organisme in evenwicht
houden →
• Zuurstofgasgehalte (de evenwicht tussen zuurstofgas)
• Lichaamstemperatuur (37° C.)
• Koolstofdioxidegehalte (evenwicht tussen koolstofdioxide)
• Glucosegehalte
3. Van prikkel tot reactie bij dieren
signaal-impuls signaal
Prikkel Receptor Conductor Effector Reactie
, 4. Prikkels
Plaats prikkel →
• Inwendig – in het lichaam
o Pijn, dortst, honger, zuurstofgasgehalte…
• Uitwendig – in de omgeving
o Geluid, licht, geur …
Soort prikkels →
• Chemisch
o Geur, smaak, zuurstofgasgehalte…
• Fysisch
o Veranderingen in druk, temperatuur, kracht, licht, geluid…
5. Receptoren
Receptoren zijn zintuigcellen of receptorcellen in zintuigorganen. →
• Fotoreceptoren – lichtprikkels (oog)
• Fonoreceptoren – geluidsprikkels (oor)
• Evenwichtsreceptoren – evenwichtsprikkels (oor)
• Mechanoreceptoren – drukverschillen (huid, tong, organen…)
• Thermoreceptoren – temperatuursverschillen (huid, tong)
• Chemoreceptoren – geur, smaak, chemische stoffen (tong, neus …)
6. Conductoren
Conductoren geven ook impulsen of signalen door het lichaam. Er zijn 2
systemen →
• Snel systeem – zenuwstelsel
• Traag systeem – hormonaal stelsel
Op de toets, test, oefening… noteer je altijd BEIDE conductoren!
, 7. Effectoren
Beweging? = spieren | hormonen? = klieren
• Snel of traag
• Bewust of onbewust
• BEWEGING of KLIER-afscheiding
o Evenwicht in lichaam blijft behouden (=homeostase)
8. Van prikkel tot reactie: voorbeeld
Je hebt te kort aan zuurstofgas in je bloed. →
• Prikkel – te lage O2 - concentratie in bloed
• Receptoren – chemoreceptoren worden geprikkeld
• Conductoren – zenuwstelsel
• Effectoren – hartspier
• Reactie – Hartspier sneller slaan waardoor terug meer O2
9. Prikkels bij planten
Licht →
• Noodzakelijk om aan fotosynthese te doen
• Levert informatie over standplaats en ideale groeirichting
• Planten groeien naar licht
Inwendige veranderingen →
• Watertekort veroorzaakt bladverlies
10. Receptoren bij planten
Registreren prikkels →
• Geen zintuigcellen
• Specifieke receptormoleculen in plantencellen
