Samenvatting Colleges Methoden en technieken van onderzoek in de sociale wetenschappen

SPO pre-master Orthopedagogiek – Neuropsychologie
Rijksuniversiteit Groningen

Methoden en technieken van onderzoek in de sociale wetenschappen
Colleges

College 1
Ontologie vs. Epistemologie
- Hoe onderzoek wordt gedaan hangt af van het beeld van de werkelijkheid
- Ontologie: hoe zit de wereld in elkaar? Wat zijn de verbanden tussen sociale
structureren? Wat is de rol van de mens?  Hoe is het?
- Epistemologie: hoe kunnen kennis vergaren om meer te komen te weten over de
wereld  wat kunnen we ermee? Mensen die denken door logisch
nadenken/interpreteren (rationalisme) en mensen die denken dat onderzoek nodig
is/experimenteren/waarnemen (empiriscisme)

Boom ontologie en epistemologie en plaatje erna, pijlen)!! Beide kwantitatief en kwalitatief
meetniveau




1

, SPO pre-master Orthopedagogiek – Neuropsychologie
Rijksuniversiteit Groningen

Empirisch-analytische benadering
- (Neo)Logisch Positivisme
 Wetenschap moet ‘waardenvrij’ zijn
 Nadruk op checkbare feiten en objectiviteit.
 Empiricisme: waarneembare feiten als basis voor alle kennis
o Inductie: van waarnemingen naar theorieën.
o Deductie: van theorieën naar testbare hypothes.
 Herhaalbaarheid (moet zelfde resultaten hebben, hoe meer onderzoeken
naar een onderwerp hoe beter) en controleerbaarheid (rapportage).
 Karl Popper: niet ‘verificatie’ maar ‘falsificatie’ bepaalt de waarde van een
theorie of empirische vondst. Feitje wat theorie kan weerleggen.
 Focust op positivisme.

Falsificatie
- Je ziet 4 kaarten:
 Aan de ene kant een vierkant of een driehoek
 Aan de andere kant een A of B
- Hypothese: Als er een driehoek op kant 1 staat, dan bevat kant 2 een B.
- Hoeveel kaarten moet je omdraaien om deze hypothese te testen?
 2 kaarten
 En welke?
 De driehoek kaart: om te testen of inderdaad een B op de andere kant
staat. Zo niet? Dan weerleg je de hypothese.
 De A kaart: want als daar een driehoek op staat, dan weerleg je de
hypothese.

Empirisch-analytische benadering
- Nomothetische kennis: algemene wetten genereren, regelmatigheden vinden,
samenvattende theorieën opstellen.
- Theorieën zijn generaliseerbaar;
- Causaliteit van relaties. Wat is het verband? Bv. opvoeding/schoolloopbaan.
 if I have seen further, it is by standing on the shoulders of giants. Dit wordt
bedoeld als dat onderzoek uitvoerbaar is omdat er al andere onderzoeken geweest
zijn. Er bestaat iets en daar borduur je op verder (bv. Een app, dankzij internet omdat
dat al bestond).

Empirisch-analytische benadering
- Kenmerken van onderzoek:
 Kwantitatief: op basis van cijfers kennis bepalen
 Reductionistisch: complex iets reductioneren, versimpelde werkelijkheid
 Standaardisatie: metingen voor iedereen hetzelfde (bv. zelfde vragenlijst voor
iedereen hetzelfde)
 Consensus(intersubjectiviteit) vergroten door replicatie: repliceren van
onderzoek. Hoe meer een onderzoek gerepliceerd wordt, hoe groter de
zekerheid/sterkte van theorie. En hoe groter de theorie onderdeel zal zijn van
onderzoek.


2

, SPO pre-master Orthopedagogiek – Neuropsychologie
Rijksuniversiteit Groningen

- Kritiek:
 Zegt niks over het individu. Gaat over gemiddelde persoon.
 Verliest ‘contextuele’ waarde: zo vacuüm, dat we niet meer weten welke
contexten iemand beïnvloeden. Je verliest altijd iets van de werkelijkheid
wanneer je gericht onderzoek doet.
 Meerdere invalshoeken bekijken is beter/nodig.

Empirisch-interpretatieve benadering
- Doel: begrijpen van de sociale werkelijkheid.
 Bijvoorbeeld; Hoe verandert oorlog iemands belevingswereld.
- Focus op kwalitatief in plaats van kwantitatief.
- Bekijk de wereld door de ogen van het studie-object. Kijken vanuit individu.
- Hermeneutiek: duiden van mensen en gemeenschappen en hen vanuit hun context te
begrijpen.
- Fenomenologie: onderzoeken hoe gebeurtenissen beleefd worden. Gegeven deze
situatie, hoe gaan mensen om met een bepaalde situatie.

Empirisch-interpretatieve benadering
- Kenmerken van onderzoek:
 Kwalitatief
 Idiografisch en holistisch
 Variatie tussen personen in plaats van wetmatigheden
 Combinatie van eigen (etic) perspectief en dat (emic) van het subject.
 Ongestandaardiseerd. Niet van tevoren een lijst/categoriseren. Gesprek heeft
vrije vorm. Manier van onderzoek geleid door subject en onderzoeker zelf.
Aansluiten.
 Gaat meer over belevingswereld van elke individu in plaats van grotere
groepen.
- Kritiek:
 Te subjectief?
 Eigen beïnvloeding.

Analytisch + interpretatief
- Complementariteit
- Analytisch (kwantitatief)  interpretatief (kwalitatief)
 Data laat zien dat studenten lijden onder bezuinigingen.
 Kwalitatieve data kan onderzoeken hoe dit het toekomstbeeld van studenten
aanpast.
- Interpretatief (kwalitatief)  analytisch (kwantitatief)
 Werkloze immigranten uit Moldavië geven in interviews aan moeite te
hebben met de Nederlandse directheid in sollicitatieprocedures.
 Kwantitatief onderzoek in hoeverre dit speelt onder meerdere
bevolkingsgroepen en wat beschermende factoren zijn.




3

, SPO pre-master Orthopedagogiek – Neuropsychologie
Rijksuniversiteit Groningen

Empirische cyclus (De Groot)




Van probleem – analyse – verklaren etc – rapportage (vervolgens weer nieuwe vragen)
Wanneer vindt wat plaats, wanneer hypothese, wanneer generalisatie? Tentamen!
Dataverzameling: voor empirisch is dit kwantitatieve data.
 Onderzoek continue cyclus. Probleem – rapportage en vervolgens ontstaan er nieuwe
vragen.

Ethische verantwoording:
- Vrijwillige deelname
- Geen valse voorstelling van zaken (doel van onderzoek vertellen bv)
- Anonimiteit gewaarborgd
- Uitkomsten geen nadelig effect hebben
- Controleerbaar en objectief uitgevoerd

Fundamenteel vs. Praktijkgericht onderzoek
- Fundamenteel (de basis) uni’s en onderzoeksbureau. Beter begrip krijgen van
wereld. Kennis opdoen om kennis op te doen. Hoe de wereld echt in elkaar zit.
Ontwikkelen van theorieën. Voortstuwen van onderzoek.
 Beter begrip van de wereld krijgen
 Kennis verbreden
 Verklarings-gericht
 Sterk gecontroleerde omgeving (labonderzoek)
 Theoretische ontwikkeling



4