Samenvatting Leidinggeven: Ethiek

Ethiek
“Ethiek bestudeert de verschillende waarden en normen in de samenleving en stelt zich daarbij de
vraag: Wat is goed om te doen en wat is slecht om te doen.”

‘Mag je alles doen om een bedrijfsdoel (winst) te halen?’

Regels die beperken en sturen in dit doel:
 Wetten en voorschriften vanuit de overheid
 Branchecodes en regels, ‘missie en waarden’
 Individuele waarden en normen

Het doel van bovenstaande regels is om ethisch te handelen. Dit betekent:
 Het goede doen,
 Eerlijk en open economisch verkeer
 Stabiliteit, rechtvaardigheid
 Bescherming rechten van betrokkenen

Morele waarden: opvattingen van wat goed is om na te streven voor mijzelf en voor anderen.
Moreel handelen staat altijd in relatie tot de omgeving en andere mensen.

Morele waarden zijn het nastreven van bijvoorbeeld:
 Vrijheid
 Gelijkwaardigheid
 Trouw
 Eerlijkheid
 Gezondheid
 Integriteit

Morele waarden worden nagestreefd om een goed leven te leiden en een goede maatschappij te
realiseren. Bijvoorbeeld: Rechtvaardigheid, solidariteit, duurzaamheid, loyaliteit, hulpvaardigheid.

1 Waarden
Een overtuiging of toestand in de wereld die nastrevenswaardig is. Bijvoorbeeld: gezondheid,
respect, trouw, vrijheid, schoonheid, bescheidenheid.
• Het zijn duurzame overtuigingen die niet snel veranderen

Waarde = een opvatting
Norm = het gedrag dat daarbij hoort
Uit een waarde volgen normen:
 De norm bij de waarde gezondheid kan zijn: gezond eten, niet roken, regelmatig bewegen of
sporten.
 De norm bij de waarde welvaart kan zijn: geld verdienen, i-phone, auto, eigen huis, op
vakantie gaan,

Morele normen: Het zijn aanwijzingen tot handelen, spelregels die duidelijk maken wel gedrag wel
en niet behoorlijk is voor mij en binnen de groep die deze normen onderschrijft.

2 Normen
Normen zijn afgeleid uit waarden en schrijven voor welke concrete handelingen geboden, toegestaan
of verboden zijn.
• Bijvoorbeeld: waarde gezondheid, norm; sporten, gezond eten, niet drinken en roken.
Waarde trouw, norm: eerlijk zijn, grenzen stellen, verleiding herkennen en weerstaan
1

, • Normen zijn talrijker en kunnen veranderen
• Morele waarden worden nagestreefd om een goed leven te leiden en een goede
maatschappij te realiseren. Bijvoorbeeld: waarde Rechtvaardigheid, norm iedereen gelijk
behandelen, vasthoudend zijn, je mening geven.

3 Gedrag
Het specifieke gedrag dat voortvloeit uit een norm, wordt zichtbaar door wat je bewust doet en laat.
Voorbeeld:

 Waarde: respect
 Norm: andere mensen voorkomend en vriendelijk tegemoet treden iemands eigendom
respecteren, je niet opdringen, interesse.
 Gedragsregel: iemand begroeten, een hand geven, aankijken, jezelf voorstellen, vragen hoe
het ermee gaat.

 Waarde: klantgerichtheid
 Norm: adviseren, inleven, over kennis beschikken
 Gedragsregel: aandachtig luisteren, vragen, glimlachen, uitleggen.


Morele normen en de wet




Leven volgens waarden betekent normatieve keuzes maken. Wat doe je bewust wel en wat niet op
basis van je waarden. Echter is ethisch redeneren en handelen is niet voor iedereen gelijk

- mensen hebben verschillende waarden
- ze zijn niet voor iedereen gelijk van gewicht
- afgeleide normen zijn voor iedereen anders
- de situatie beïnvloedt ook het uiteindelijk handelend gedrag

Strijdigheid van waarden leidt tot een ethisch dilemma: een situatie waarbij iemand tussen
verschillende waarden en dus keuzes tot handelen heeft die volgens het gezond verstand zouden
uitmonden in ethisch onwenselijke situaties
 Mag je een weg aanleggen door een natuurgebied om files te bekorten?
 Mag je mensen ontslaan om de winst te vergroten?

Om een ethisch dilemma te benaderen is een systematiek ontwikkeld die zorgvuldig het vraagstuk
analyseert. Het doel van deze systematiek is om een gerechtvaardigde keuze te maken.



2