Psychologie 2.3 Samenvatting
Een eetstoornis overwinnen, kan dat?
Hoofdstuk 1 Kenmerken van eetstoornissen
Criteria voor anorexia nervosa volgens DSM-5
A – Het beperken van de energie-inname t.o.v. energiebehoefte, resulterend in een
significant te laag lichaamsgewicht voor leeftijd, de sekse, de groeicurve en de lichamelijke
gezondheid.
Een significant te laag gewicht wordt gedefinieerd als een gewicht dat lager is dan het
minimale normale gewicht of een lager gewicht dan wat minimaal wordt verwacht (bij
kinderen en adolescenten).
B – Een intense vrees om aan te komen of dik te worden, of persisterend gedrag dat
gewichtstoename verhindert, zelfs als heeft de betrokkene een significant te laag gewicht.
C – Een stoornis in de manier waarop de betrokkene zijn/haar lichaamsgewicht of
lichaamsvorm ervaart, een onevenredig grote invloed van het lichaamsgewicht of de
lichaamsvorm op het oordeel over zichzelf, of persisteren in het niet onderkennen van de
ernst van actuele lage gewicht.
Specificeren of:
Restrictieve type
o Gedurende de afgelopen 3 maanden is betrokkene niet gedurende
recidiverende episoden bezig geweest met eetbuien of purgeergedrag (zelf
opgewekt braken of misbruik van laxantia, diuretica of klysma’s).
Purgerende type (eetbuien)
o Gedurende de afgelopen 3 maanden is de betrokkende gedurende
recidiverende episoden bezig geweest met eetbuien of purgeergedrag (zelf
opgewekt braken of misbruik van laxantia, diuretica of klysma’s).
Specifieer indien:
Gedeeltelijk in remissie: de betrokkene heeft voorheen volledig aan de criteria voor AN
voldaan, maar voldoet inmiddels gedurende een langere periode niet meer aan criterium
A (laag lichaamsgewicht), maar nog wel aan of criterium B (intense angst om aan te
komen) of criterium C (verstoring van de zelfbeleving van lichaamsgewicht- en vorm).
Volledig in remissie: de betrokkene heeft voorheen volledig aan de criteria voor AN
voldaan, maar voldoet inmiddels gedurende een langere periode aan geen van de
criteria.
Specifieer actuele ernst:
Het minimumniveau van ernst is voor volwassenen gebaseerd op BMI, of voor kinderen en
adolescenten op het BMI-percentiel. De volgende waarden zijn afkomstig van de categorieën
van ondergewicht die WHO hanteert voor volwassenen. Voor kinderen en adolescenten
dienen corresponderende BMI-percentielen te worden gebruikt. De mate van ernst kan
worden verhoogd om aan te geven wat de klinische symptomen zijn, de mate van
functionele beperking, en de noodzaak van toezicht.
Licht BMI > 17 Ernstig BMI: 15-15,99
Matig BMI: 16-16,99 Extreem BMI < 15
Verschillen DSM4 en DSM5
,DSM-4 DSM-5
A – weigering om lichaamsgewicht te A – vermindering energie inname en 1 lichamelijk
handhaven dat minder is dan 85% van het gevolg (significant te laag lichaamsgewicht)
gewicht dat normaal is voor leeftijd en verminderen energie inname is niet perse
lengte. kenmerkend voor AN, kan ook meerder ziektes
bevatten.
A – weigeren van handhaven normaal A – geen psychische factor genoemd.
gewicht (psychische factor)
B- B – intense angst om aan te komen of dik te worden
verwijst naar psychische factoren.
C- C – blijvend gebrek aan inzicht van de ernst van lage
lichaamsgewicht.
D – het wegblijven van menstruatie DSM 5 heeft geen criterium D
dit is 1 van de vele lichamelijke gevolgen
van AN, maar sluit meisjes voor puberteit,
vrouwen die anticonceptie slikken en
vrouwen na overgang uit. Ook sluiten ze
hiermee mannen uit terwijl die ook AN
kunnen krijgen.
Zonder psychische achtergrond is er geen sprake van AN, dus dit is een belangrijk punt.
Bepalen ernst van AN, kijken naar (naast BMI):
o Factoren die niet meteen gelinkt zijn aan lage BMI.
Mate van depressiviteit
Comorbiditeit (naast AN een andere stoornis, zoals angststoornis)
Suïcidaliteit
o Sociaal-maatschappelijke factoren
Iemand die erg geïsoleerd is en niet meer naar studie/werk kan gaan -
ernstige beperking in sociaal functioneren.
o Thuissituatie
Trekken ouders het nog?
Stress?
Voldoende steun vanuit huis?
Dus: DSM5 is in sommige opzichten wel een verbetering, maar er zijn nog steeds
problemen wat betreft criterium A.
o Criterium A moet geïntegreerd zijn met criterium B en C voor AN.
o Hangt energiebeperking (A) samen met angst om aan te komen (B) en met de
lichaamsbeleving en de invloed van het gewicht op de zelfwaardering (C).
o ‘’Grote angst om aan te komen in gewicht en om die redenen de energie-inname
drastisch beperken, met als gevolg een aanzienlijk gewichtsverlies, waarbij de angst
om aan te komen niet afneemt’’.
Voor herstel AN criterium A gaat alleen maar over lichamelijke aspecten, terwijl juist
de psychische aspecten belangrijk zijn bij AN (B&C). Criterium A moet eigenlijk niet
afzonderlijk genoemd worden. Relatie met angst moet gelegd worden.
Criteria voor Boulimia Nervosa volgens DSM5
,A – Recidiverende eetbui-episoden. Een eetbui episode wordt gekenmerkt door beide
volgende kenmerken:
1. Het in een afzonderlijke tijdsperiode (binnen 2 uur) eten van een hoeveelheid
voedsel die beslist groter is dan de meeste mensen binnen dezelfde tijd, onder
vergelijkbare omstandigheden zouten eten.
2. Het gevoel tijdens de episode geen beheersing te hebben over het eten (je kan niet
stoppen met eten of niet kunnen beheersen van hoeveel je eet).
B – Recidiverend inadequaat compensatoir gedrag om gewichtstoename tegen te gaan
(opgewekt braken, misbruik laxantia, diuretica of andere medicatie OF vasten of overdadige
lichaamsbeweging).
C – Zowel de eetbuien als het inadequate compensatoire gedrag doen zich gedurende 3
maanden gemiddeld minstens 1x per week voor.
D – De lichaamsvorm en lichaamsgewicht hebben een onevenredig grote invloed op het
oordeel over zichzelf.
E – De stoornis treedt niet uitsluitend op tijdens episoden van AN.
Specifieer indien:
Gedeeltelijk in remissie: de betrokkene heeft voorheen volledig aan de criteria voor BN
voldaan, maar voldoet inmiddels gedurende een langere periode nog wel aan sommige,
maar niet meer aan alle criteria.
Volledig in remissie: de betrokkene heeft voorheen volledig aan de criteria voor BN
voldaan, maar voldoet inmiddels gedurende een langere periode aan geen van de
criteria.
Specifieer actuele ernst:
Het minimumniveau van ernst is gebaseerd op de frequentie van het inadequate
compensatoire gedrag. Het ernstniveau kan worden verhoogd om andere symptomen of de
mate van de functionele beperking weer te geven.
Licht: gemiddeld 1-3 episoden met inadequaat compensatoir gedrag per week.
Matig: gemiddeld 4-7 episoden met inadequaat compensatoir gedrag per week.
Ernstig: gemiddeld 8-13 episoden met inadequaat compensatoir gedrag per week.
Extreem: gemiddeld 14 of meer episoden met inadequaat compensatoir gedrag per
week.
Verschillen DSM4 en DSM5
DSM-4 DSM-5
BN had subtypen: werd onderscheid BN heeft geen subtypen meer: dingen die je doet om
gemaakt in het purgerende type en het niet gewichtstoename tegen te gaan (purgerende type OF
purgerende type. type dat juist gaat vasten of overmatig bewegen) zijn nu
1 type en niet afzonderlijke.
B – alle vormen van compenseergedrag worden
vermeld (purgerend- en niet purgerend gedrag).
Eetbuien en compensatoire gedrag moest Teruggebracht naar 1x per week (veel mensen die in
minstens 2x per week voorkomen DSM4 geen diagnose BN kregen maar ‘eetstoornis niet
gedurende 3 maanden anders omschreven’, krijgen dit nu wel)
Bij BN wordt gewezen op onevenredig sterke invloed van het figuur en het gewicht op de
zelfwaardering (criterium D), net als bij AN.
, In tegenstelling tot AN DSM5 noemt geen gevolgen van het eetgedrag voor het
gewicht. Bij BN is dit namelijk erg verschillend. Kan variëren in:
o gelijkblijvend gewicht
o ondergewicht
o overgewicht als purgerend gedrag de eetbuien niet voldoende compenseert.
Angst om aan te komen wordt niet genoemd bij BN, maar is belangrijk motief om
eetbuien te compenseren dus dit zou wel genoemd moeten worden.
Bepalen ernst van AN, kijken naar (naast voorkomen van eetbuien):
o Psychisch functioneren
Mate van depressiviteit
Comorbiditeit
Suïcidaliteit
o Lichamelijke factoren
Hart ritme stoornissen door kalium tekort
Maag-darm problemen
Aanhoudende obstipatie
o Sociaal-maatschappelijke factoren
Iemand die erg geïsoleerd is en niet meer naar studie/werk kan gaan -
ernstige beperking in sociaal functioneren.
o Thuissituatie
Trekken ouders het nog?
Stress?
Voldoende steun vanuit huis?
Herstel van BN
o Moet niet alleen verandering zijn in het gedrag (eetbuien en compenseren), maar
ook van verandering in het psychisch functioneren en op zelfbeleving.
o Wordt geen aandacht besteed aan negatieve gevoelens van spanning en stress die
voorafgaan aan eetbui als je hier niet mee kan omgaan is kans op terugval erg
groot.
Criteria voor eetbuistoornis volgens DSM5
‘Binge eating disorder’: Mensen hebben wel eetbuien, maar compenseren ze die niet.
Een eetstoornis overwinnen, kan dat?
Hoofdstuk 1 Kenmerken van eetstoornissen
Criteria voor anorexia nervosa volgens DSM-5
A – Het beperken van de energie-inname t.o.v. energiebehoefte, resulterend in een
significant te laag lichaamsgewicht voor leeftijd, de sekse, de groeicurve en de lichamelijke
gezondheid.
Een significant te laag gewicht wordt gedefinieerd als een gewicht dat lager is dan het
minimale normale gewicht of een lager gewicht dan wat minimaal wordt verwacht (bij
kinderen en adolescenten).
B – Een intense vrees om aan te komen of dik te worden, of persisterend gedrag dat
gewichtstoename verhindert, zelfs als heeft de betrokkene een significant te laag gewicht.
C – Een stoornis in de manier waarop de betrokkene zijn/haar lichaamsgewicht of
lichaamsvorm ervaart, een onevenredig grote invloed van het lichaamsgewicht of de
lichaamsvorm op het oordeel over zichzelf, of persisteren in het niet onderkennen van de
ernst van actuele lage gewicht.
Specificeren of:
Restrictieve type
o Gedurende de afgelopen 3 maanden is betrokkene niet gedurende
recidiverende episoden bezig geweest met eetbuien of purgeergedrag (zelf
opgewekt braken of misbruik van laxantia, diuretica of klysma’s).
Purgerende type (eetbuien)
o Gedurende de afgelopen 3 maanden is de betrokkende gedurende
recidiverende episoden bezig geweest met eetbuien of purgeergedrag (zelf
opgewekt braken of misbruik van laxantia, diuretica of klysma’s).
Specifieer indien:
Gedeeltelijk in remissie: de betrokkene heeft voorheen volledig aan de criteria voor AN
voldaan, maar voldoet inmiddels gedurende een langere periode niet meer aan criterium
A (laag lichaamsgewicht), maar nog wel aan of criterium B (intense angst om aan te
komen) of criterium C (verstoring van de zelfbeleving van lichaamsgewicht- en vorm).
Volledig in remissie: de betrokkene heeft voorheen volledig aan de criteria voor AN
voldaan, maar voldoet inmiddels gedurende een langere periode aan geen van de
criteria.
Specifieer actuele ernst:
Het minimumniveau van ernst is voor volwassenen gebaseerd op BMI, of voor kinderen en
adolescenten op het BMI-percentiel. De volgende waarden zijn afkomstig van de categorieën
van ondergewicht die WHO hanteert voor volwassenen. Voor kinderen en adolescenten
dienen corresponderende BMI-percentielen te worden gebruikt. De mate van ernst kan
worden verhoogd om aan te geven wat de klinische symptomen zijn, de mate van
functionele beperking, en de noodzaak van toezicht.
Licht BMI > 17 Ernstig BMI: 15-15,99
Matig BMI: 16-16,99 Extreem BMI < 15
Verschillen DSM4 en DSM5
,DSM-4 DSM-5
A – weigering om lichaamsgewicht te A – vermindering energie inname en 1 lichamelijk
handhaven dat minder is dan 85% van het gevolg (significant te laag lichaamsgewicht)
gewicht dat normaal is voor leeftijd en verminderen energie inname is niet perse
lengte. kenmerkend voor AN, kan ook meerder ziektes
bevatten.
A – weigeren van handhaven normaal A – geen psychische factor genoemd.
gewicht (psychische factor)
B- B – intense angst om aan te komen of dik te worden
verwijst naar psychische factoren.
C- C – blijvend gebrek aan inzicht van de ernst van lage
lichaamsgewicht.
D – het wegblijven van menstruatie DSM 5 heeft geen criterium D
dit is 1 van de vele lichamelijke gevolgen
van AN, maar sluit meisjes voor puberteit,
vrouwen die anticonceptie slikken en
vrouwen na overgang uit. Ook sluiten ze
hiermee mannen uit terwijl die ook AN
kunnen krijgen.
Zonder psychische achtergrond is er geen sprake van AN, dus dit is een belangrijk punt.
Bepalen ernst van AN, kijken naar (naast BMI):
o Factoren die niet meteen gelinkt zijn aan lage BMI.
Mate van depressiviteit
Comorbiditeit (naast AN een andere stoornis, zoals angststoornis)
Suïcidaliteit
o Sociaal-maatschappelijke factoren
Iemand die erg geïsoleerd is en niet meer naar studie/werk kan gaan -
ernstige beperking in sociaal functioneren.
o Thuissituatie
Trekken ouders het nog?
Stress?
Voldoende steun vanuit huis?
Dus: DSM5 is in sommige opzichten wel een verbetering, maar er zijn nog steeds
problemen wat betreft criterium A.
o Criterium A moet geïntegreerd zijn met criterium B en C voor AN.
o Hangt energiebeperking (A) samen met angst om aan te komen (B) en met de
lichaamsbeleving en de invloed van het gewicht op de zelfwaardering (C).
o ‘’Grote angst om aan te komen in gewicht en om die redenen de energie-inname
drastisch beperken, met als gevolg een aanzienlijk gewichtsverlies, waarbij de angst
om aan te komen niet afneemt’’.
Voor herstel AN criterium A gaat alleen maar over lichamelijke aspecten, terwijl juist
de psychische aspecten belangrijk zijn bij AN (B&C). Criterium A moet eigenlijk niet
afzonderlijk genoemd worden. Relatie met angst moet gelegd worden.
Criteria voor Boulimia Nervosa volgens DSM5
,A – Recidiverende eetbui-episoden. Een eetbui episode wordt gekenmerkt door beide
volgende kenmerken:
1. Het in een afzonderlijke tijdsperiode (binnen 2 uur) eten van een hoeveelheid
voedsel die beslist groter is dan de meeste mensen binnen dezelfde tijd, onder
vergelijkbare omstandigheden zouten eten.
2. Het gevoel tijdens de episode geen beheersing te hebben over het eten (je kan niet
stoppen met eten of niet kunnen beheersen van hoeveel je eet).
B – Recidiverend inadequaat compensatoir gedrag om gewichtstoename tegen te gaan
(opgewekt braken, misbruik laxantia, diuretica of andere medicatie OF vasten of overdadige
lichaamsbeweging).
C – Zowel de eetbuien als het inadequate compensatoire gedrag doen zich gedurende 3
maanden gemiddeld minstens 1x per week voor.
D – De lichaamsvorm en lichaamsgewicht hebben een onevenredig grote invloed op het
oordeel over zichzelf.
E – De stoornis treedt niet uitsluitend op tijdens episoden van AN.
Specifieer indien:
Gedeeltelijk in remissie: de betrokkene heeft voorheen volledig aan de criteria voor BN
voldaan, maar voldoet inmiddels gedurende een langere periode nog wel aan sommige,
maar niet meer aan alle criteria.
Volledig in remissie: de betrokkene heeft voorheen volledig aan de criteria voor BN
voldaan, maar voldoet inmiddels gedurende een langere periode aan geen van de
criteria.
Specifieer actuele ernst:
Het minimumniveau van ernst is gebaseerd op de frequentie van het inadequate
compensatoire gedrag. Het ernstniveau kan worden verhoogd om andere symptomen of de
mate van de functionele beperking weer te geven.
Licht: gemiddeld 1-3 episoden met inadequaat compensatoir gedrag per week.
Matig: gemiddeld 4-7 episoden met inadequaat compensatoir gedrag per week.
Ernstig: gemiddeld 8-13 episoden met inadequaat compensatoir gedrag per week.
Extreem: gemiddeld 14 of meer episoden met inadequaat compensatoir gedrag per
week.
Verschillen DSM4 en DSM5
DSM-4 DSM-5
BN had subtypen: werd onderscheid BN heeft geen subtypen meer: dingen die je doet om
gemaakt in het purgerende type en het niet gewichtstoename tegen te gaan (purgerende type OF
purgerende type. type dat juist gaat vasten of overmatig bewegen) zijn nu
1 type en niet afzonderlijke.
B – alle vormen van compenseergedrag worden
vermeld (purgerend- en niet purgerend gedrag).
Eetbuien en compensatoire gedrag moest Teruggebracht naar 1x per week (veel mensen die in
minstens 2x per week voorkomen DSM4 geen diagnose BN kregen maar ‘eetstoornis niet
gedurende 3 maanden anders omschreven’, krijgen dit nu wel)
Bij BN wordt gewezen op onevenredig sterke invloed van het figuur en het gewicht op de
zelfwaardering (criterium D), net als bij AN.
, In tegenstelling tot AN DSM5 noemt geen gevolgen van het eetgedrag voor het
gewicht. Bij BN is dit namelijk erg verschillend. Kan variëren in:
o gelijkblijvend gewicht
o ondergewicht
o overgewicht als purgerend gedrag de eetbuien niet voldoende compenseert.
Angst om aan te komen wordt niet genoemd bij BN, maar is belangrijk motief om
eetbuien te compenseren dus dit zou wel genoemd moeten worden.
Bepalen ernst van AN, kijken naar (naast voorkomen van eetbuien):
o Psychisch functioneren
Mate van depressiviteit
Comorbiditeit
Suïcidaliteit
o Lichamelijke factoren
Hart ritme stoornissen door kalium tekort
Maag-darm problemen
Aanhoudende obstipatie
o Sociaal-maatschappelijke factoren
Iemand die erg geïsoleerd is en niet meer naar studie/werk kan gaan -
ernstige beperking in sociaal functioneren.
o Thuissituatie
Trekken ouders het nog?
Stress?
Voldoende steun vanuit huis?
Herstel van BN
o Moet niet alleen verandering zijn in het gedrag (eetbuien en compenseren), maar
ook van verandering in het psychisch functioneren en op zelfbeleving.
o Wordt geen aandacht besteed aan negatieve gevoelens van spanning en stress die
voorafgaan aan eetbui als je hier niet mee kan omgaan is kans op terugval erg
groot.
Criteria voor eetbuistoornis volgens DSM5
‘Binge eating disorder’: Mensen hebben wel eetbuien, maar compenseren ze die niet.
