Gaius Petronius Arbiter leefde van het jaar 27 tot 66 en was een Romeinse
consul en schrijver. Daarnaast was hij een belangrijke vertrouweling van
keizer Nero. Hij was uiteindelijk wel degene die Petronius dwong tot
zelfmoord nadat Petronius onterecht was aangeklaagd.
Volgens geschiedschrijver Tacitus hield Petronius zich 's nachts bezig met
het schrijven en bestuderen van teksten terwijl hij overdag sliep.
Hij schreef zeer waarschijnlijk het Satyricon, een woord die hij
waarschijnlijk zelf heeft bedacht. Het was een reactie op de destijds
populaire romans, waar Homerus' Odysseeverhalen het prototype van
waren. In tegenstelling tot de verhalen van romans waren de verhalen van
het Satyricon iets minder netjes en ging het over wellustingen en saters,
boswezens en seksueel opgewonden volgelingen van de God Bacchus uit
de Griekse mythologie. Petronius' Satyricon vormde een uitgelezen
collectie schelmen. Daarnaast ging het in tegenstelling tot de roman in
het Satyricon niet over een liefdespaar maar over drie personen en waren
deze eerder ontrouw en onkuis dan trouw en kuis zoals in de roman
gebruikelijk was. Niet een geïdealiseerde wereld maar juist de onderkant
van de maatschappij, waarin bedrog, geweld en seks centraal staan werd
verbeeld. Ook in de teksten die wij hebben gelezen is dit beeld duidelijk
terug te zien. Het is een verhaal dat ik-figuur Encolpius vertelt aan de 15-
jarige Giton, waar hij een oogje op heeft.
In de titel van het Satyricon zit naast het woord 'sater' ook de
literatuurvorm satire in verstopt. In het Latijn heet dit 'satura', een woord
dat zoiets als 'mengelwerk' betekent. Dit is terug te zien in het Satyricon,
deze heeft namelijk een 'mengelwerk' tussen poëzie en proza en weet
hiermee de lezer te verrassen. In tegenstelling tot de satire heeft
Petronius zijn Satyricon allesbehalve een moraliserende bedoeling.
Door de eigenaardige en speelse variant op de Griekse roman lijkt het
werk qua sfeer erg op de 16e- en 17e-eeuwse genre van de
'schelmenromans.'
Of Petronius ook daadwerkelijk invloed heeft gehad op schrijvers na 1500
is moeilijk na te gaan maar enkele hedendaagse auteurs laten toch wel
veel dezelfde trekken van Petronius zien om te denken dat hij daar
helemaal geen invloed op heeft gehad. Zo zien we bij Jan Wolkers,
schrijver van onder andere het bekende boek Turks fruit, hetzelfde
'verwisselingsmotief' en cynisme aan als bij Petronius. Dit cynisme had
geen enkele vleug van bizarre humor.
consul en schrijver. Daarnaast was hij een belangrijke vertrouweling van
keizer Nero. Hij was uiteindelijk wel degene die Petronius dwong tot
zelfmoord nadat Petronius onterecht was aangeklaagd.
Volgens geschiedschrijver Tacitus hield Petronius zich 's nachts bezig met
het schrijven en bestuderen van teksten terwijl hij overdag sliep.
Hij schreef zeer waarschijnlijk het Satyricon, een woord die hij
waarschijnlijk zelf heeft bedacht. Het was een reactie op de destijds
populaire romans, waar Homerus' Odysseeverhalen het prototype van
waren. In tegenstelling tot de verhalen van romans waren de verhalen van
het Satyricon iets minder netjes en ging het over wellustingen en saters,
boswezens en seksueel opgewonden volgelingen van de God Bacchus uit
de Griekse mythologie. Petronius' Satyricon vormde een uitgelezen
collectie schelmen. Daarnaast ging het in tegenstelling tot de roman in
het Satyricon niet over een liefdespaar maar over drie personen en waren
deze eerder ontrouw en onkuis dan trouw en kuis zoals in de roman
gebruikelijk was. Niet een geïdealiseerde wereld maar juist de onderkant
van de maatschappij, waarin bedrog, geweld en seks centraal staan werd
verbeeld. Ook in de teksten die wij hebben gelezen is dit beeld duidelijk
terug te zien. Het is een verhaal dat ik-figuur Encolpius vertelt aan de 15-
jarige Giton, waar hij een oogje op heeft.
In de titel van het Satyricon zit naast het woord 'sater' ook de
literatuurvorm satire in verstopt. In het Latijn heet dit 'satura', een woord
dat zoiets als 'mengelwerk' betekent. Dit is terug te zien in het Satyricon,
deze heeft namelijk een 'mengelwerk' tussen poëzie en proza en weet
hiermee de lezer te verrassen. In tegenstelling tot de satire heeft
Petronius zijn Satyricon allesbehalve een moraliserende bedoeling.
Door de eigenaardige en speelse variant op de Griekse roman lijkt het
werk qua sfeer erg op de 16e- en 17e-eeuwse genre van de
'schelmenromans.'
Of Petronius ook daadwerkelijk invloed heeft gehad op schrijvers na 1500
is moeilijk na te gaan maar enkele hedendaagse auteurs laten toch wel
veel dezelfde trekken van Petronius zien om te denken dat hij daar
helemaal geen invloed op heeft gehad. Zo zien we bij Jan Wolkers,
schrijver van onder andere het bekende boek Turks fruit, hetzelfde
'verwisselingsmotief' en cynisme aan als bij Petronius. Dit cynisme had
geen enkele vleug van bizarre humor.
