Sociale inclusie en diversiteit
Inleiding
JAARTALLEN KENNEN!!!
Hoofdstuk 1: inleiding tot SID (p1-17)
• Getuigenissen in het boek
CASUS Karen Depaepe van Minor Ndako
2 groepen uitdagingen (Karen Depaepe)
1. Taal en communicatie
• mensen stimuleren om rechtstreeks te communiceren (vb. leerkracht communiceert met
begeleider ipv met moeder)
• duidelijke taal spreken (voor mensen die taal niet vlot spreken)
• vertalen + herkaderen
2. Leefgroepen
• groepsdynamica: bij heel diverse groepen de balans bewaren
• omgaan met taalverschillen
• omgaan met autoriteit
• omgaan met agressie, frustratie en verdriet
Voor de jeugdprofessional betekent dat:
• Werken in diverse contexten, en met mensen met diverse achtergronden
• Voorbereid zijn op situaties die je op voorhand niet helemaal kan inschatten
• Even sterke professional zijn naar iedereen – Iedereen verdient een
kwaliteitsvolle dienstverlening en ondersteuning, ook als elkaar begrijpen
wat moeilijker gaat
Een divers-sensitieve basishouding
• Een divers-sensitieve basishouding (= aandacht en respect voor het “anders
zijn”) veronderstelt inzicht op drie niveaus:
1. Macroniveau: niveau van de samenleving
2. Mesoniveau: lokale context (bv.ucll, jeugdbeweging,…)
3. Microniveau: niveau van de persoon
Het belang van taalgebruik!
• Bewust worden van hoe er gesproken wordt OVER verschillen, over etnisch-culturele
minderheden, personen met een beperking, armoede, gender en LGBTQ+
• Leren respectvol en inclusief spreken over en met diverse groepen mensen
• Betekent dat je jezelf een nieuwe woordenschat toe-eigent om dat waar te maken.
Maatschappelijke ontwikkelingen
Vandaag leven we in een meer complexe samenleving
, globalisering >< glokalisering (=structurele verandering waarbij lokale identiteit steeds
belangrijker wordt)
Bevorderen ontgroening (minder jongeren)>< vergrijzing (meer ouderen)
diversiteit woonbeleid: betonstop in open ruimte
Migratie, religie (zie verder)
informatisering & technologisering van communicatie
Transculturaliteit (=boven culturen heen ontstaan nieuwe culturen): overstijgt culturen (vb.
emoji’s)
Hoe moeten we ons verhouden tot deze nieuwe SL?
• Etnocentrisme? (= terugplooien op eigen normen en waarden, zijn de enige juiste)
• Etnorelativisme? (= alle culturen zijn gelijk aan elkaar, men wil ze niet veranderen)
• Universalisme? (=manier van kijken die overeenkomsten probeert te benadrukken en niet
de verschillen)
Actieve aandacht voor transculturele attitude of intercultureel bewustzijn
Oordeel uitstellen
Vooroordelen tegengaan
Open houding
HFDST 2: Het ontstaan van de diverse SL (p19-37)
Diversiteit in de samenleving begrijpen = context
-> korte geschiedenisles
2.1. Migratieprocessen
2.2. Emancipatiebewegingen
Migratie (=voortdurende zoektocht naar een betere leefomgeving)
Migrant of beter "mensen met een migratie-achtergrond" (wie
een migratiebeweging maakt, ben je ook als je verhuisd)
Immigrant (migratiebeweging gemaakt uit een land van herkomst en dan in België
komen wonen)
Emigrant (migratiebeweging van een Belg naar een ander land) bv. Staf Coppens
Vreemdeling (iemand met een andere nationaliteit)
Vluchteling (iemand die gedwongen is naar een ander land te gaan door oorlog)
Asielzoeker (mensen die bescherming voor conflict hebben aangevraagd, maar deze
is nog niet verwerkt)
2.1 Migratieprocessen in België (BELANGRIJK!)
• Migratie is van alle tijden.
• Diverse samenleving is een feit én is onomkeerbaar geworden.
• Belgische samenleving was nooit homogeen!
, • Doorheen de geschiedenis: verschillende migratiestromen.
(stukje over Nederland niet kennen)
Tijdlijn immigratieprocessen in België
Een korte geschiedenis
• 1830: ontstaan België als natiestaat, België onafhankelijk
• Tot 1918 (einde WO1): beperkte migratie uit buurlanden
• Interbellum (1918-1940): toename migratie:
Door recrutering van buitenlandse arbeiders voor de steenkoolindustrie
Italië, Oost-Europa (Polen, Tsjecho-Slowakije en Joegoslavië)
• Na WOII: eerst Duitse krijgsgevangenen in de mijnen, toen dat niet meer kon: Italianen en
later Polen aantrekken
Heel veel mensen vluchten
Zeer slechte werkomstandigheden!
1956: Mijnramp Marcinelle (Wallonië) 262 doden, vooral Italianen italianen
vragen samenwerking met België, Belgen gingen hier niet op in, samenwerking
vertroebeld, dalende toestroom Italianen
Daarna samenwerking met Griekenland, Spanje, Marokko en Turkije
• Vanaf de jaren 60:
1960: onafhankelijkheid van Congo. Veel Belgen die in Congo woonden keren terug.
Slechts een beperkte migratie van individuele Congolezen, Rwandezen en
Burundezen die naar België komen (anders dan in Nederland)
Jaren 60: economische groei: nood aan werkvolk voor de mijnbouw, maar nu ook
spoorwegtunnels, metro’s, snelwegen en haven. Opnieuw actief recruteren:
• Spanjaarden en Grieken
• Marokkanen en Turken komen erbij.
• Vanaf 1974: Migratiestop en recruteringstop
(oliecrisis = schaarste!) => economische crisis
, Naturalisatie (=immigranten die Belgische nationaliteit krijgen) van 10 000 mensen
(kregen arbeidskaart en verblijfsvergunning)
Migranten (kunnen nu ook) beslissen om te blijven:
• Gezinshereniging (gezin mocht overkomen) en gezinsvorming
• Eigendom en gemengde huwelijken worden mogelijk.
• Besef groeit nu pas dat een deel mensen zal blijven
• Nog geen inspanningen van overheid om integratie te bevorderen, men gaat
er vanuit dat naturalisatie een voldoende voorwaarde is voor integratie
• Mensen die er al waren mochten blijven, geen nieuwe migranten
In 1981: 36 % van de mensen met roots in het buitenland is in België geboren
• Jaren 90:
Vooral gezinshereniging vanuit landen Marokko en Turkije
Europese migratie binnen EU-landen van het Schengengebied (politieke en sociaal-
economische unie).
Asielaanvragen niet meer zoveel uit Afrika en Azië, maar wel Europees vasteland en
Midden-Oosten door:
• Golfoorlog (1990-1991) => migratie
• Burgeroorlog en uiteenvallen Joegoslavië (1992-1995)
Migratie in de 21ste Eeuw:
klimaatvluchtelingen
Nieuwe patronen, complexer als gevolg van sociaal-economische en technologische
ontwikkelen (denk aan internet, vliegverkeer,…)
• Vaker niet permanent migreren (pendelen)
• Contact behouden met land van oorsprong is gemakkelijker
Ontstaan superdiversiteit
- Meer diversiteit (kwantitief)
- Meer diversiteit binnen diversiteit (kwalitief)
- Normalisering diversiteit
• Sinds 2016
2016: verdrag Turkije en EU: stop vluchtelingenstroom. Fort Europa sluit zich.
• De leefsituatie van deze mensen is echter niet verbeterd.
• Mensenrechtenschendingen zowel in o.a. Libië,Turkije als in de EU (Moria).
• Vervolging van mensenrechtenorganisaties en reddingsschepen door
een aantal Europese landen.
2.2 Emancipatiebewegingen
= beweging die streeft naar gelijke behandeling van achtergestelde groepen
Inleiding
JAARTALLEN KENNEN!!!
Hoofdstuk 1: inleiding tot SID (p1-17)
• Getuigenissen in het boek
CASUS Karen Depaepe van Minor Ndako
2 groepen uitdagingen (Karen Depaepe)
1. Taal en communicatie
• mensen stimuleren om rechtstreeks te communiceren (vb. leerkracht communiceert met
begeleider ipv met moeder)
• duidelijke taal spreken (voor mensen die taal niet vlot spreken)
• vertalen + herkaderen
2. Leefgroepen
• groepsdynamica: bij heel diverse groepen de balans bewaren
• omgaan met taalverschillen
• omgaan met autoriteit
• omgaan met agressie, frustratie en verdriet
Voor de jeugdprofessional betekent dat:
• Werken in diverse contexten, en met mensen met diverse achtergronden
• Voorbereid zijn op situaties die je op voorhand niet helemaal kan inschatten
• Even sterke professional zijn naar iedereen – Iedereen verdient een
kwaliteitsvolle dienstverlening en ondersteuning, ook als elkaar begrijpen
wat moeilijker gaat
Een divers-sensitieve basishouding
• Een divers-sensitieve basishouding (= aandacht en respect voor het “anders
zijn”) veronderstelt inzicht op drie niveaus:
1. Macroniveau: niveau van de samenleving
2. Mesoniveau: lokale context (bv.ucll, jeugdbeweging,…)
3. Microniveau: niveau van de persoon
Het belang van taalgebruik!
• Bewust worden van hoe er gesproken wordt OVER verschillen, over etnisch-culturele
minderheden, personen met een beperking, armoede, gender en LGBTQ+
• Leren respectvol en inclusief spreken over en met diverse groepen mensen
• Betekent dat je jezelf een nieuwe woordenschat toe-eigent om dat waar te maken.
Maatschappelijke ontwikkelingen
Vandaag leven we in een meer complexe samenleving
, globalisering >< glokalisering (=structurele verandering waarbij lokale identiteit steeds
belangrijker wordt)
Bevorderen ontgroening (minder jongeren)>< vergrijzing (meer ouderen)
diversiteit woonbeleid: betonstop in open ruimte
Migratie, religie (zie verder)
informatisering & technologisering van communicatie
Transculturaliteit (=boven culturen heen ontstaan nieuwe culturen): overstijgt culturen (vb.
emoji’s)
Hoe moeten we ons verhouden tot deze nieuwe SL?
• Etnocentrisme? (= terugplooien op eigen normen en waarden, zijn de enige juiste)
• Etnorelativisme? (= alle culturen zijn gelijk aan elkaar, men wil ze niet veranderen)
• Universalisme? (=manier van kijken die overeenkomsten probeert te benadrukken en niet
de verschillen)
Actieve aandacht voor transculturele attitude of intercultureel bewustzijn
Oordeel uitstellen
Vooroordelen tegengaan
Open houding
HFDST 2: Het ontstaan van de diverse SL (p19-37)
Diversiteit in de samenleving begrijpen = context
-> korte geschiedenisles
2.1. Migratieprocessen
2.2. Emancipatiebewegingen
Migratie (=voortdurende zoektocht naar een betere leefomgeving)
Migrant of beter "mensen met een migratie-achtergrond" (wie
een migratiebeweging maakt, ben je ook als je verhuisd)
Immigrant (migratiebeweging gemaakt uit een land van herkomst en dan in België
komen wonen)
Emigrant (migratiebeweging van een Belg naar een ander land) bv. Staf Coppens
Vreemdeling (iemand met een andere nationaliteit)
Vluchteling (iemand die gedwongen is naar een ander land te gaan door oorlog)
Asielzoeker (mensen die bescherming voor conflict hebben aangevraagd, maar deze
is nog niet verwerkt)
2.1 Migratieprocessen in België (BELANGRIJK!)
• Migratie is van alle tijden.
• Diverse samenleving is een feit én is onomkeerbaar geworden.
• Belgische samenleving was nooit homogeen!
, • Doorheen de geschiedenis: verschillende migratiestromen.
(stukje over Nederland niet kennen)
Tijdlijn immigratieprocessen in België
Een korte geschiedenis
• 1830: ontstaan België als natiestaat, België onafhankelijk
• Tot 1918 (einde WO1): beperkte migratie uit buurlanden
• Interbellum (1918-1940): toename migratie:
Door recrutering van buitenlandse arbeiders voor de steenkoolindustrie
Italië, Oost-Europa (Polen, Tsjecho-Slowakije en Joegoslavië)
• Na WOII: eerst Duitse krijgsgevangenen in de mijnen, toen dat niet meer kon: Italianen en
later Polen aantrekken
Heel veel mensen vluchten
Zeer slechte werkomstandigheden!
1956: Mijnramp Marcinelle (Wallonië) 262 doden, vooral Italianen italianen
vragen samenwerking met België, Belgen gingen hier niet op in, samenwerking
vertroebeld, dalende toestroom Italianen
Daarna samenwerking met Griekenland, Spanje, Marokko en Turkije
• Vanaf de jaren 60:
1960: onafhankelijkheid van Congo. Veel Belgen die in Congo woonden keren terug.
Slechts een beperkte migratie van individuele Congolezen, Rwandezen en
Burundezen die naar België komen (anders dan in Nederland)
Jaren 60: economische groei: nood aan werkvolk voor de mijnbouw, maar nu ook
spoorwegtunnels, metro’s, snelwegen en haven. Opnieuw actief recruteren:
• Spanjaarden en Grieken
• Marokkanen en Turken komen erbij.
• Vanaf 1974: Migratiestop en recruteringstop
(oliecrisis = schaarste!) => economische crisis
, Naturalisatie (=immigranten die Belgische nationaliteit krijgen) van 10 000 mensen
(kregen arbeidskaart en verblijfsvergunning)
Migranten (kunnen nu ook) beslissen om te blijven:
• Gezinshereniging (gezin mocht overkomen) en gezinsvorming
• Eigendom en gemengde huwelijken worden mogelijk.
• Besef groeit nu pas dat een deel mensen zal blijven
• Nog geen inspanningen van overheid om integratie te bevorderen, men gaat
er vanuit dat naturalisatie een voldoende voorwaarde is voor integratie
• Mensen die er al waren mochten blijven, geen nieuwe migranten
In 1981: 36 % van de mensen met roots in het buitenland is in België geboren
• Jaren 90:
Vooral gezinshereniging vanuit landen Marokko en Turkije
Europese migratie binnen EU-landen van het Schengengebied (politieke en sociaal-
economische unie).
Asielaanvragen niet meer zoveel uit Afrika en Azië, maar wel Europees vasteland en
Midden-Oosten door:
• Golfoorlog (1990-1991) => migratie
• Burgeroorlog en uiteenvallen Joegoslavië (1992-1995)
Migratie in de 21ste Eeuw:
klimaatvluchtelingen
Nieuwe patronen, complexer als gevolg van sociaal-economische en technologische
ontwikkelen (denk aan internet, vliegverkeer,…)
• Vaker niet permanent migreren (pendelen)
• Contact behouden met land van oorsprong is gemakkelijker
Ontstaan superdiversiteit
- Meer diversiteit (kwantitief)
- Meer diversiteit binnen diversiteit (kwalitief)
- Normalisering diversiteit
• Sinds 2016
2016: verdrag Turkije en EU: stop vluchtelingenstroom. Fort Europa sluit zich.
• De leefsituatie van deze mensen is echter niet verbeterd.
• Mensenrechtenschendingen zowel in o.a. Libië,Turkije als in de EU (Moria).
• Vervolging van mensenrechtenorganisaties en reddingsschepen door
een aantal Europese landen.
2.2 Emancipatiebewegingen
= beweging die streeft naar gelijke behandeling van achtergestelde groepen
