2024-2025 Huisartsgeneeskunde 1
Huisartsgeneeskunde
Deel 1: Grondbeginselen en kenmerken van huisartsgeneeskunde
Belang van huisartsgeneeskunde:
- Ecologie van de gezondheidszorg → er zijn verschillende lagen nodig binnen de geneeskunde waardoor
mensen “gefilterd” worden (mensen komen naar 1ste lijn en worden indien nodig doorgestuurd voor
specialistische zorg) → zorgt ervoor dat mensen niet onnodig 2de- of 3de-lijnszorg gaan zoeken →
huisartsen zijn een essentieel onderdeel van de 1ste lijn
- Vergrijzing → we hebben te maken met een verouderende populatie → zorgt samen met levensstijl
voor een verandering in epidemiologie → minder acute en meer chronische aandoeningen
- Multimorbiditeit (co-morbiditeit) → mensen met 1 of meer aandoeningen → aantal mensen met
meerdere aandoeningen stijgt met stijgende leeftijd → lijkt meer de regel dan de uitzondering te
worden → zorgt voor chronische en complexe zorg
Definitie eerstelijnszorg volgens WHO → basisgezondheidszorg bereikbaar, betaalbaar, duurzaam en van goede
kwaliteit voor iedere burger → wordt steeds belangrijker om op in te zetten door:
- Fragmentering van zorg → patiënten moeten verschillende specialisten opzoeken
- Onderwaardering van preventie → moeilijk door effect op lange termijn
- Geringe kosteneffectiviteit
- Groeiende sociale ongelijkheid → sommige mensen hebben minder mogelijkheden voor het verkrijgen
van de nodige gezondheidszorg
Huisartsgeneeskunde = kerndiscipline van eerstelijnsgezondheidszorg → 90-95% van de klachten blijft in de
eerste lijn => slechts een klein deel wordt doorverwezen naar een specialist → 80% kan definitief opgelost
worden in eerste lijn → huisarts staat in voor preventieve, acute en chronische zorg
Sterke eerste lijn zorgt voor:
- Betere outcomes qua gezondheid
- Lagere kosten
- Minder gebruik van gezondheidszorg (o.a. minder ziekenhuisopnames)
- Meer satisfactie van bevolking
- Minder sociale ongelijkheid
→ Sterkte eerstelijnszorg o.b.v. structuur (beleid, economie, …), proces (toegankelijkheid, continuïteit, …) en
uitkomsten (kwaliteit, efficiëntie, …)
Definitie huisarts door WONCA → medische specialist van eerstelijnszorg → 6 eigenschappen:
- Eerstelijnszorgverlening en -management → staat in voor organisatie van zorg (o.a. triage, vaccinatie, …)
→ gezamenlijke verantwoordelijkheid van werknemers bij gebrek aan overkoepelend bestuur zoals in
ziekenhuisomgeving
- Persoonsgerichte zorg
- Specifieke probleemoplossing (= besliskunde)
- Integrale en allesomvattende aanpak
- Gericht op de gemeenschap
- Holistische benadering
Eerstelijnszorgverlening en -management → huisarts is eerste aanspreekpunt voor alle patiënten en alle
gezondheidsproblemen maar zorgt ook voor organisatie van de praktijk (zorgcontinuüm), stimulatie van efficiënt
gebruik van middelen en samenwerking met andere zorgverleners en specialismen (daarbij spilfunctie opnemen)
1
,2024-2025 Huisartsgeneeskunde 1
Toegankelijkheid vergroten kan op verschillende manieren:
- Financiële toegankelijkheid (vb. derdebetalersregeling, voorschrijven generische geneesmiddelen, …)
- Ondersteunen samenwerkingsverbanden netwerken → intra- maar ook multi-/interdisciplinair
- Ondersteunen van creëren van wachtposten
Aantrekkelijkheid huisartsgeneeskunde vergroten door:
- Haalbare werktijden
- In groep werken
- Administratieve ondersteuning
- Betere en veranderende honorering/financiering (vb. New Deal waarbij artsen betaald worden voor
management-rol, wacht-/permanentietoeslag, …)
Belang van technologie in eerstelijnsmanagement → elektronische dossiers, digitale voorschriften,
gezondheidsdossier ook door patiënt aan te vullen, … maar ook mogelijkheid tot “telemedicine” (vb.
teleconsultatie, -monitoring, …)
Persoonsgerichte zorg → uniek consultvoering gericht op de langdurige relatie met effectieve arts-
patiëntcommunicatie → garanderen van continuïteit van zorg gedurende de gehele levensloop
Patiëntgerichtheid verdeeld in 2 uitersten:
- Zelfstandigheid en autonomie → patiënt empowerment → patiënten de nodige tools geven (info,
training, …) om een actieve rol te vervullen binnen het zorgproces
- Ondersteuning en hulpbehoevendheid → zorgzaamheid → respect, aanwezigheid, emotionele
betrokkenheid, …
Continuïteit van zorg op verschillende vlakken:
- Informatie-continuïteit → doorheen medische dossiers en beschikbaarheid van informatie voor elke
betrokken gezondheidswerker
- Longitudinaal → zelfde huisarts een leven lang = interpersoonlijke continuïteit + zorg vanuit een team
- Zorgcontinuïteit → zorg van 1 of meerdere professionals in de tijd → belang van interdisciplinaire
continuïteit
- Dag- en nachtpermanentie = management continuïteit → zorgen dat patiënten altijd ergens terecht
kunnen door bv. wachtposten en samenwerking
Specifieke probleemoplossing → eigen besliskundige benadering → zowel acute als chronische
gezondheidsproblemen + multimorbiditeit en complexiteit → geïntegreerde zorgaanpak
- Acute problemen:
• Met spoed ontboden
• Moeilijke randvoorwaarden
• Pluis/niet-pluis
• Handelingsplan → verwijzen, opname of afwachten
- Alledaagse aandoeningen
• Frequent en niet-alarmerend
• Vaak self-limiting
• Presentatie en intake
• Handelingsplan → zelfzorg en voorlichting
- Chronische ziekten
• Grote invloed op leven van patiënt
• Handelingsplan → begeleiding, advies en ondersteuning
• Samenwerking met andere hulpverleners
2
,2024-2025 Huisartsgeneeskunde 1
Chronische zorg bouwt op het principe van interactie tussen 2 partners met een eigen expertise:
- Patiënt → expert over eigen leven/lichaam
- Zorgverlener met medische expertise
→ Nood aan collaborative care → wederzijds vertrouwen en respect + gedeelde verantwoordelijkheid
Collaborative care ≠ shared care/gedeelde zorg → dit slaat op multidisciplinaire zorg → overleg tussen
zorgverleners en contacten tussen patiënt en zorgverlener → domein bepaald mee de soort specialisten (vb.
patiënt met diabetes nood aan endocrinoloog, cardioloog, oogarts, …)
Probleem-georiënteerd vs. doelgericht:
Zorgprocesindicatoren → indicatoren van goede zorg → vetrekken vanuit zorgvraag
1. Analyseren en beeldvorming
2. Opstellen van ondersteuningsplan
3. Leveren van ondersteuning
4. Evalueren en bijstellen
→ Aanpak:
Integrale en allesomvattende aanpak:
- Verschillende problemen tegelijkertijd
- Ziektebestrijding en gezondheidspromotie
- Multi-morbiditeit en complexiteit
- Aandacht voor gezondheidspromotie en preventie
3
, 2024-2025 Huisartsgeneeskunde 1
Gericht op de gemeenschap → eerstelijnszorg heeft specifieke verantwoordelijkheid voor (lokale) gemeenschap
waarin ze werken = wijkgerichte zorg → hierbij zijn verschillende aspecten belangrijk, waaronder aspecten zoals
gezondheid en milieu maar ook de sociale gezondheidskloof en multiculturaliteit
Determinanten van gezondheid:
Gelijkenissen tussen klinische zorg en zorg gericht op de gemeenschap:
Populatiemanagement → 4 fasen:
1. Omgevingsanalyse (welke mensen en behoeften)
2. Bepalen van doelgroep en gepaste acties
3. Uitvoeren van acties
4. Evaluatie
Gezondheidskiosk → plaats voor ondersteuning van gezondheidsvaardigheden waar laagdrempelige en correcte
informatie over gezondheid wordt aangereikt en wordt verwezen naar het bestaande aanbod voor
buurtbewoners die gewoonlijk geen toegang hebben → in samenwerking met partners van de buurt en samen
met vrijwilligers voor en met personen in maatschappelijk kwetsbare situaties → verschillende thema’s met
focus op gezonde levensstijl (bv. voeding, beweging, …), preventie van hart- en vaatziekten, …
Holistische benadering → zorg voor ganse patiënt in context van diens waarden, familiale systeem/verwanten
en de gegeven culturele en socio-economische omgeving
4
Huisartsgeneeskunde
Deel 1: Grondbeginselen en kenmerken van huisartsgeneeskunde
Belang van huisartsgeneeskunde:
- Ecologie van de gezondheidszorg → er zijn verschillende lagen nodig binnen de geneeskunde waardoor
mensen “gefilterd” worden (mensen komen naar 1ste lijn en worden indien nodig doorgestuurd voor
specialistische zorg) → zorgt ervoor dat mensen niet onnodig 2de- of 3de-lijnszorg gaan zoeken →
huisartsen zijn een essentieel onderdeel van de 1ste lijn
- Vergrijzing → we hebben te maken met een verouderende populatie → zorgt samen met levensstijl
voor een verandering in epidemiologie → minder acute en meer chronische aandoeningen
- Multimorbiditeit (co-morbiditeit) → mensen met 1 of meer aandoeningen → aantal mensen met
meerdere aandoeningen stijgt met stijgende leeftijd → lijkt meer de regel dan de uitzondering te
worden → zorgt voor chronische en complexe zorg
Definitie eerstelijnszorg volgens WHO → basisgezondheidszorg bereikbaar, betaalbaar, duurzaam en van goede
kwaliteit voor iedere burger → wordt steeds belangrijker om op in te zetten door:
- Fragmentering van zorg → patiënten moeten verschillende specialisten opzoeken
- Onderwaardering van preventie → moeilijk door effect op lange termijn
- Geringe kosteneffectiviteit
- Groeiende sociale ongelijkheid → sommige mensen hebben minder mogelijkheden voor het verkrijgen
van de nodige gezondheidszorg
Huisartsgeneeskunde = kerndiscipline van eerstelijnsgezondheidszorg → 90-95% van de klachten blijft in de
eerste lijn => slechts een klein deel wordt doorverwezen naar een specialist → 80% kan definitief opgelost
worden in eerste lijn → huisarts staat in voor preventieve, acute en chronische zorg
Sterke eerste lijn zorgt voor:
- Betere outcomes qua gezondheid
- Lagere kosten
- Minder gebruik van gezondheidszorg (o.a. minder ziekenhuisopnames)
- Meer satisfactie van bevolking
- Minder sociale ongelijkheid
→ Sterkte eerstelijnszorg o.b.v. structuur (beleid, economie, …), proces (toegankelijkheid, continuïteit, …) en
uitkomsten (kwaliteit, efficiëntie, …)
Definitie huisarts door WONCA → medische specialist van eerstelijnszorg → 6 eigenschappen:
- Eerstelijnszorgverlening en -management → staat in voor organisatie van zorg (o.a. triage, vaccinatie, …)
→ gezamenlijke verantwoordelijkheid van werknemers bij gebrek aan overkoepelend bestuur zoals in
ziekenhuisomgeving
- Persoonsgerichte zorg
- Specifieke probleemoplossing (= besliskunde)
- Integrale en allesomvattende aanpak
- Gericht op de gemeenschap
- Holistische benadering
Eerstelijnszorgverlening en -management → huisarts is eerste aanspreekpunt voor alle patiënten en alle
gezondheidsproblemen maar zorgt ook voor organisatie van de praktijk (zorgcontinuüm), stimulatie van efficiënt
gebruik van middelen en samenwerking met andere zorgverleners en specialismen (daarbij spilfunctie opnemen)
1
,2024-2025 Huisartsgeneeskunde 1
Toegankelijkheid vergroten kan op verschillende manieren:
- Financiële toegankelijkheid (vb. derdebetalersregeling, voorschrijven generische geneesmiddelen, …)
- Ondersteunen samenwerkingsverbanden netwerken → intra- maar ook multi-/interdisciplinair
- Ondersteunen van creëren van wachtposten
Aantrekkelijkheid huisartsgeneeskunde vergroten door:
- Haalbare werktijden
- In groep werken
- Administratieve ondersteuning
- Betere en veranderende honorering/financiering (vb. New Deal waarbij artsen betaald worden voor
management-rol, wacht-/permanentietoeslag, …)
Belang van technologie in eerstelijnsmanagement → elektronische dossiers, digitale voorschriften,
gezondheidsdossier ook door patiënt aan te vullen, … maar ook mogelijkheid tot “telemedicine” (vb.
teleconsultatie, -monitoring, …)
Persoonsgerichte zorg → uniek consultvoering gericht op de langdurige relatie met effectieve arts-
patiëntcommunicatie → garanderen van continuïteit van zorg gedurende de gehele levensloop
Patiëntgerichtheid verdeeld in 2 uitersten:
- Zelfstandigheid en autonomie → patiënt empowerment → patiënten de nodige tools geven (info,
training, …) om een actieve rol te vervullen binnen het zorgproces
- Ondersteuning en hulpbehoevendheid → zorgzaamheid → respect, aanwezigheid, emotionele
betrokkenheid, …
Continuïteit van zorg op verschillende vlakken:
- Informatie-continuïteit → doorheen medische dossiers en beschikbaarheid van informatie voor elke
betrokken gezondheidswerker
- Longitudinaal → zelfde huisarts een leven lang = interpersoonlijke continuïteit + zorg vanuit een team
- Zorgcontinuïteit → zorg van 1 of meerdere professionals in de tijd → belang van interdisciplinaire
continuïteit
- Dag- en nachtpermanentie = management continuïteit → zorgen dat patiënten altijd ergens terecht
kunnen door bv. wachtposten en samenwerking
Specifieke probleemoplossing → eigen besliskundige benadering → zowel acute als chronische
gezondheidsproblemen + multimorbiditeit en complexiteit → geïntegreerde zorgaanpak
- Acute problemen:
• Met spoed ontboden
• Moeilijke randvoorwaarden
• Pluis/niet-pluis
• Handelingsplan → verwijzen, opname of afwachten
- Alledaagse aandoeningen
• Frequent en niet-alarmerend
• Vaak self-limiting
• Presentatie en intake
• Handelingsplan → zelfzorg en voorlichting
- Chronische ziekten
• Grote invloed op leven van patiënt
• Handelingsplan → begeleiding, advies en ondersteuning
• Samenwerking met andere hulpverleners
2
,2024-2025 Huisartsgeneeskunde 1
Chronische zorg bouwt op het principe van interactie tussen 2 partners met een eigen expertise:
- Patiënt → expert over eigen leven/lichaam
- Zorgverlener met medische expertise
→ Nood aan collaborative care → wederzijds vertrouwen en respect + gedeelde verantwoordelijkheid
Collaborative care ≠ shared care/gedeelde zorg → dit slaat op multidisciplinaire zorg → overleg tussen
zorgverleners en contacten tussen patiënt en zorgverlener → domein bepaald mee de soort specialisten (vb.
patiënt met diabetes nood aan endocrinoloog, cardioloog, oogarts, …)
Probleem-georiënteerd vs. doelgericht:
Zorgprocesindicatoren → indicatoren van goede zorg → vetrekken vanuit zorgvraag
1. Analyseren en beeldvorming
2. Opstellen van ondersteuningsplan
3. Leveren van ondersteuning
4. Evalueren en bijstellen
→ Aanpak:
Integrale en allesomvattende aanpak:
- Verschillende problemen tegelijkertijd
- Ziektebestrijding en gezondheidspromotie
- Multi-morbiditeit en complexiteit
- Aandacht voor gezondheidspromotie en preventie
3
, 2024-2025 Huisartsgeneeskunde 1
Gericht op de gemeenschap → eerstelijnszorg heeft specifieke verantwoordelijkheid voor (lokale) gemeenschap
waarin ze werken = wijkgerichte zorg → hierbij zijn verschillende aspecten belangrijk, waaronder aspecten zoals
gezondheid en milieu maar ook de sociale gezondheidskloof en multiculturaliteit
Determinanten van gezondheid:
Gelijkenissen tussen klinische zorg en zorg gericht op de gemeenschap:
Populatiemanagement → 4 fasen:
1. Omgevingsanalyse (welke mensen en behoeften)
2. Bepalen van doelgroep en gepaste acties
3. Uitvoeren van acties
4. Evaluatie
Gezondheidskiosk → plaats voor ondersteuning van gezondheidsvaardigheden waar laagdrempelige en correcte
informatie over gezondheid wordt aangereikt en wordt verwezen naar het bestaande aanbod voor
buurtbewoners die gewoonlijk geen toegang hebben → in samenwerking met partners van de buurt en samen
met vrijwilligers voor en met personen in maatschappelijk kwetsbare situaties → verschillende thema’s met
focus op gezonde levensstijl (bv. voeding, beweging, …), preventie van hart- en vaatziekten, …
Holistische benadering → zorg voor ganse patiënt in context van diens waarden, familiale systeem/verwanten
en de gegeven culturele en socio-economische omgeving
4
