SV Bestuursrecht
2023-2024
, Bestuursrecht
HS 1: basisbegrippen en centrale thema’s
Publiekrecht = het recht over de organisatie en het optreden van de
overheid, de verhouding tussen de overheid en de burgers
Privaatrecht = het recht over de onderlinge verhoudingen tussen alle
personen
1. Begrip en evolutie van het
bestuur
1.1. Scheiding der
machten
In een democratische samenleving is het belangrijk dat de
verschillende staatsmachten elkaar in evenwicht houden
Check’s and balances Macht is een instrument voor dictatuur
(Montesquieu)
1.2. Horizontale machtenscheiding: trias politica
Machtenscheiding onder 1 overheid:
- Wetgevende macht opstellen van algemene regels
- Rechterlijke macht regels te doen naleven
- Uitvoerende macht beslechten van geschillen
1.3. Bureaucratiemodel van Max Weber
Dit model gaat uit van de primaat van de politiek, de minister legt
de administratie zijn wil op en die voert de instructies als een
willoze machine uit.
Bureaucratie wordt vaak negatief geassocieerd, vandaag wordt
steeds vaker gebruik gemaakt van andere organisatievormen.
Ronald Reagan De overheid is niet de oplossing voor het probleem,
de overheid is het probleem.
1.4. Evolutie van het bestuur
Government maakt plaats voor governance, de overheid wordt
niet meer geacht alles tot in detail te regelen, maar kan volstaan
met het uittekenen van de grote lijnen en het creëren van
voorwaarden.
Het overheidsapparaat is steeds verder uitgebouwd, in de meest
uiteenlopende aangelegenheden.
Nieuwe organisatievormen:
- Modernisering naar het beeld van private ondernemerschap
- Verzelfstandiging van overheidstaken door gespecialiseerde
diensten en instellingen
- Kerntakendebat en privatisering van overheidstaken
2. Besturen in gelaagde rechtsorde
2.1. Verticale machtenscheiding
Machtenscheiding over verschillende overheden:
- Federaal
,- Deelstatelijk
, 2.2. Federalisme en decentralisatie
Federaal systeem = autonome deelstaten
- Hiërarchisch toezicht van de centrale overheid
- Geen eigen rechtspersoonlijkheid
Decentralisatie = ondergeschikte
besturen
- Bestuurlijk toezicht
- Eigen rechtspersoonlijkheid: zelf houder van rechten en plichten
- Niet autonoom
- Kunnen aansprakelijk worden gesteld
Onderscheid tussen:
- Territoriale decentralisatie:
Algemeen omschreven bevoegdheden, toegewezen aan
overheden die bevoegd zijn
voor een bepaald grondgebied
- Functionele decentralisatie:
Speci 昀椀 ek omschreven bevoegdheden, toegewezen aan
overheidsdiensten die
gespecialiseerd zijn in een bepaald beleidsdomein
Deconcentratie:
- Hogere ambtenaar delegeert taken aan lagere ambtenaren
- Zorgt ervoor dat de centrale overheid niet alle macht heeft
3. Verhouding tussen regering en administratie
3.1. Politiek spanningsveld
De verhouding tussen de politieke gezagsdragers en de
administratie is een spanningsveld
- Politisering van de ambtenarij: grote gespecialiseerde en
permanente equipes wegen op het beleid
- Politieke verantwoordelijkheid rust bij de minister/regering:
gebrek aan politieke steun kan tot ontslag van de minister leiden
3.2. Technieken om controle op administratie te houden
Spoils system = de nieuw verkozen president kan zijn
administratie vervangen door personen waar hij zeker van is dat
ze zijn beleid getrouw en snel uitvoeren
Partijpolitisering = functies van topambtenaren als voorwerp
van afspraken tussen politieke partijen
Ministeriële kabinetten = de brug tussen de politiek en de
administratie, het directe aanspreekpunt met de minister voor de
ambtenarij
3.3. Administratieve rekenplichtigheid
Verplichting voor administratie om rekenschap af te leggen
(accountability)
Rekenschap:
2023-2024
, Bestuursrecht
HS 1: basisbegrippen en centrale thema’s
Publiekrecht = het recht over de organisatie en het optreden van de
overheid, de verhouding tussen de overheid en de burgers
Privaatrecht = het recht over de onderlinge verhoudingen tussen alle
personen
1. Begrip en evolutie van het
bestuur
1.1. Scheiding der
machten
In een democratische samenleving is het belangrijk dat de
verschillende staatsmachten elkaar in evenwicht houden
Check’s and balances Macht is een instrument voor dictatuur
(Montesquieu)
1.2. Horizontale machtenscheiding: trias politica
Machtenscheiding onder 1 overheid:
- Wetgevende macht opstellen van algemene regels
- Rechterlijke macht regels te doen naleven
- Uitvoerende macht beslechten van geschillen
1.3. Bureaucratiemodel van Max Weber
Dit model gaat uit van de primaat van de politiek, de minister legt
de administratie zijn wil op en die voert de instructies als een
willoze machine uit.
Bureaucratie wordt vaak negatief geassocieerd, vandaag wordt
steeds vaker gebruik gemaakt van andere organisatievormen.
Ronald Reagan De overheid is niet de oplossing voor het probleem,
de overheid is het probleem.
1.4. Evolutie van het bestuur
Government maakt plaats voor governance, de overheid wordt
niet meer geacht alles tot in detail te regelen, maar kan volstaan
met het uittekenen van de grote lijnen en het creëren van
voorwaarden.
Het overheidsapparaat is steeds verder uitgebouwd, in de meest
uiteenlopende aangelegenheden.
Nieuwe organisatievormen:
- Modernisering naar het beeld van private ondernemerschap
- Verzelfstandiging van overheidstaken door gespecialiseerde
diensten en instellingen
- Kerntakendebat en privatisering van overheidstaken
2. Besturen in gelaagde rechtsorde
2.1. Verticale machtenscheiding
Machtenscheiding over verschillende overheden:
- Federaal
,- Deelstatelijk
, 2.2. Federalisme en decentralisatie
Federaal systeem = autonome deelstaten
- Hiërarchisch toezicht van de centrale overheid
- Geen eigen rechtspersoonlijkheid
Decentralisatie = ondergeschikte
besturen
- Bestuurlijk toezicht
- Eigen rechtspersoonlijkheid: zelf houder van rechten en plichten
- Niet autonoom
- Kunnen aansprakelijk worden gesteld
Onderscheid tussen:
- Territoriale decentralisatie:
Algemeen omschreven bevoegdheden, toegewezen aan
overheden die bevoegd zijn
voor een bepaald grondgebied
- Functionele decentralisatie:
Speci 昀椀 ek omschreven bevoegdheden, toegewezen aan
overheidsdiensten die
gespecialiseerd zijn in een bepaald beleidsdomein
Deconcentratie:
- Hogere ambtenaar delegeert taken aan lagere ambtenaren
- Zorgt ervoor dat de centrale overheid niet alle macht heeft
3. Verhouding tussen regering en administratie
3.1. Politiek spanningsveld
De verhouding tussen de politieke gezagsdragers en de
administratie is een spanningsveld
- Politisering van de ambtenarij: grote gespecialiseerde en
permanente equipes wegen op het beleid
- Politieke verantwoordelijkheid rust bij de minister/regering:
gebrek aan politieke steun kan tot ontslag van de minister leiden
3.2. Technieken om controle op administratie te houden
Spoils system = de nieuw verkozen president kan zijn
administratie vervangen door personen waar hij zeker van is dat
ze zijn beleid getrouw en snel uitvoeren
Partijpolitisering = functies van topambtenaren als voorwerp
van afspraken tussen politieke partijen
Ministeriële kabinetten = de brug tussen de politiek en de
administratie, het directe aanspreekpunt met de minister voor de
ambtenarij
3.3. Administratieve rekenplichtigheid
Verplichting voor administratie om rekenschap af te leggen
(accountability)
Rekenschap:
