Begeleiden van Groepen: Jan Remmerswaal Samenvatting

Conformiteit = overeenstemming met iets anders. Gelijkvormigheid.
Consensus = van gelijke mening zijn

Hoofdstuk 1; beginfase
1.1 de beginnende groep (eerste fase van groepsontwikkeling)
vanaf het moment dat de groepsleden in levende lijve bijeen zijn, spreken we van een beginnende
groep. De eerste fase wordt afgesloten wanneer ieder weet waar hij aan toe is en ieder zijn plaats
gevonden heeft in een structuur die is gericht op de vervulling van de toekomstige
groepsactiviteiten. Anders gezegd: het externe systeem moet tot ontwikkeling komen.

1.2 taakniveau en sociaal-emotioneel niveau
Elke groep functioneert tegelijkertijd op 2 niveaus:
- een taakniveau; het taakniveau verwijst vooral naar de inhoud van de groepsactiviteit,
verwijst dus naar wat er wordt gezegd en gedaan. in de taakstelling vervult de groep meer
formele functies.
- een sociaal-emotioneel niveau; het sociaalemotionele niveau verwijst naar de manier
waarop de groep zich organiseert voor die taak, onder meer tot uiting komend in hoe er met
elkaar wordt omgegaan. Op sociaal-emotioneel niveau vervult de groep meer psychologische
functies, zoals het tegemoetkomen aan de emotionele behoeften van de hele groep en van
de afzonderlijke groepsleden.

1.3 extern systeem en intern systeem
Het externe systeem omvat alles wat er zich in een groep afspeelt aan activiteiten, interacties en
gevoelens om als groep ten aanzien van de buitenwereld kunnen blijven voortbestaan, zoals het
vervullen van de taak en het bereiken van het groepsdoel. In deze formele structuur staat de
taakleider centraal; hij bewaakt wat er gedaan wordt.
Het interne systeem omvat alle activiteiten, interacties en gevoelens die voortvloeien uit het interne
groepsfunctioneren. Op dit interne en informele groepsniveau is er sprake van sociaal-emotioneel
leiderschap, met hoofdzakelijk aandacht voor hoe de groep functioneert en hoe de groepsleden met
elkaar omgaan.
Voorbeelden van sociaalpsychologische factoren die doorwerken in het ontstaan van het interne
systeem zijn verwachtingen, motivaties, persoonsattractie (sympathie of antipathie),
betrekkingsniveau, groepsnormen, conformiteit en cohesie.
Een belangrijke taak waar de groep voor staat in haar eerste fase, is het ontwikkelen van haar
taakstructuur (haar externe systeem).

Taakaspecten Sociaalemotionele aspecten
Extern systeem Intern systeem
Voortbestaan van de groep in de omgeving De groep als groep in stand houden
Bereiken van het doel Het interne groepsfunctioneren
Wat wordt er gedaan? Hoe wordt het gedaan?
Taakgerichte activiteiten Hoe gaan de leden met elkaar om?
Taakgerichtheid Sociaalemotionele gerichtheid
Formele leider Informele leider
Bewaakt het resultaat Bewaakt de satisfactie
Nadruk op formele functies Nadruk op psychologische en persoonlijke
functies
Formele groepsstructuur Informele groepsstructuur

, 1.4 behoefte aan duidelijkheid
In de eerste fase bestaat de groep nog uit losse individuen die een situatie met elkaar delen. Er
ontstaat een behoefte aan duidelijkheid: een oriëntatie op wat te gebeuren staat.
Communicatie die voorziet in een cognitieve (kennende) oriëntatie ten aanzien van de eigen
omgeving is een noodzaak voor menselijk gedrag en is een eerste voorwaarde voor de ontwikkeling
van een gezamenlijke groepsactiviteit.

1.5 stereotypering
mensen die denken dat alles duidelijk is omdat het van hogerhand geregeld wordt en mensen die zelf
duidelijkheid willen creëren.

1.6 pseudo-interactie
Het gesprek in een beginnende groep bestaat uit een reeks van afzonderlijke bijdragen waarin de
deelnemers zichzelf presenteren. Je zou deze vorm van interactie ook kunnen aanduiden met
“wederzijdse presentatie”. Ieder presenteer het toekomstbeeld van de groep zoals hij dat graag zelf
zou zien.
De pseudo-interactie maakt dat de beeldvorming op grond van vooronderstellingen afneemt. Men
baseert zich meer op informatie, maar het is een eenzijdig verkregen informatie.

1.7 de taakstuctuur van de groep
Voorafgaand aan de “doorbraak” raakt een groep vaak in een impasse. Men wil wel, maar weet niet
hoe.
De doorbraak is dat niet alles genomen hoeft te worden zoals het wordt gebracht. Mensen hebben
verschillende standpunten en verdiepen zich in de zienswijze van de ander. Typerend voor deze
doorbraak is dat er, uit belangstelling, vragen gesteld gaan worden. Het toetsen van de verschillende
opvattingen en verwachtingen leidt tot een taakgerichte structuur waarin de gemeenschappelijkheid
van het groepsdoel wordt onderkend en waarbij men zicht krijgt op welke manier een ieder kan
bijdragen tot het geheel.

1.8 bijdrage van de groepsbegeleider bij beginnende groepen
1.8.1 van individuele verwachtingen naar een gemeenschappelijke gerichtheid
De groep staat in deze eerste fase voor de opgave om vanuit individuele verwachtingen te komen tot
een gemeenschappelijke gerichtheid.

1.8.2 van beleidsplan naar strategie
Het ondersteunen van een groepsontwikkeling in de eerste fase is erop gericht om het algemene
plan dat ten grondslag ligt aan het bijeenkomen van de groep, verder te concretiseren. Het
ontwikkelen van een eigen strategie leidt tot een gemeenschappelijke gerichtheid waarbij ieder
duidelijkheid kan verkrijgen over de eigen bijdrage aan het gezamenlijke doel.

1.8.3 presentatie van het beleidsplan
In de eerste plaats zal het beleidsplan in zijn diverse onderdelen op duidelijke wijze gepresenteerd
dienen te worden. In een beleidsplan staan o.a.:
- de doelstelling van de groep; zoals die ontwikkeld kan worden uit de functie die aan de groep
van buitenaf wordt toegekend
- de groepsstructuur; zoals deze op basis van de samenstelling kan worden bepaald
- de programmaopzet; als een andere concretisering van de gegeven totale opzet
- de groepsprocedures; die in regelingen en afspraken kunnen worden vastgelegd