Straling
Basisboek operatieve zorg en technieken (Bolks et al.,2017 (bsl))
5.5.9 Röntgendoorlichting op de operatiekamer
Doorlichtingsapparatuur bestaat uit twee onderdelen: de C-boog en de monitor. Met behulp van een
speciale kabel kan de monitor worden aangesloten op het multimedianetwerk zodat beeldmateriaal
kan worden opgeslagen in het patiëntendossier.
Samengevat werkt het röntgenapparaat als volgt: de röntgenbuis en monitor worden aangesloten op
het elektriciteitsnet, want zonder elektriciteit kan er geen röntgenstraling worden opgewekt. De C-
boog bestaat uit de buis met collimator waarin de straling wordt opgewekt, en de detector. De
röntgenbuis is met lood omhuld. Met behulp van de collimator kan men de vorm en de grootte van
het gebied aanpassen (het röntgenveld). De primaire bundel is de röntgenbundel die via de
collimator de röntgenbuis verlaat.
Wanneer de C-boog over de operatietafel wordt gereden ligt de patiënt tussen de röntgenbuis en de
detector. De primaire stralenbundel die op de patiënt wordt gericht, zal deels door de weefsels en
organen worden opgenomen, een deel gaat door de patiënt heen en een deel zal botsen met
structuren in het lichaam en de tafel. Hierdoor zullen de stralen van richting veranderen en tevens
een gedeelte van hun energie verliezen. Dit wordt strooistraling genoemd. En juist deze strooistraling
zorgt dat wij blootgesteld kunnen worden aan straling.
5.5.10 Beschermen tegen strooistraling
Regel een is ervoor te zorgen dat je nooit een lichaamsdeel in de primaire bundel houdt. Daarnaast is
essentieel dat de röntgenapparatuur bediend wordt door bekwame en bevoegde medewerkers. De
meeste operateurs hebben een opleiding stralingshygiëne gehad waardoor ook zij de
röntgenapparatuur mogen bedienen. De drie belangrijkste regels om jezelf tegen straling te
beschermen zijn:
o Afscherming van de bron: ioniserende stralen worden tegengehouden door lood en beton.
Daarom zijn de wanden van een hybride OK helemaal voorzien van lood. Wanneer er wordt
gewerkt met een C-boog is de röntgenbuis bekleed met lood. Het personeel dat aanwezig is
op de operatiekamer draagt een loodschort. Dit kan zijn een volledige schort of een rokje
met jasje. Kies een loodschort dat goed past en rondom goed aansluit, ook bij de armen.
Staat men langdurig of vaak bij ingrepen waarbij röntgen gebruikt wordt, draag dan ook een
schildklierbeschermer.
o Afstand tot de bron: neem zo veel mogelijk afstand van de röntgenbuis (de bron). Hoe groter
de afstand, hoe minder de stralingsdosis. Dit wordt de omgekeerde kwadratenwet genoemd.
Dit betekent dat wanneer men op 2 m afstand van de stralingsbron staat, de stralingsdosis
tweemaal in het kwadraat (2 x 2 = 4) afneemt.
o Minimale blootstellingsduur: hoe korter de duur van de blootstelling aan röntgenstralen, hoe
beter.
Basisboek operatieve zorg en technieken (Bolks et al.,2017 (bsl))
5.5.9 Röntgendoorlichting op de operatiekamer
Doorlichtingsapparatuur bestaat uit twee onderdelen: de C-boog en de monitor. Met behulp van een
speciale kabel kan de monitor worden aangesloten op het multimedianetwerk zodat beeldmateriaal
kan worden opgeslagen in het patiëntendossier.
Samengevat werkt het röntgenapparaat als volgt: de röntgenbuis en monitor worden aangesloten op
het elektriciteitsnet, want zonder elektriciteit kan er geen röntgenstraling worden opgewekt. De C-
boog bestaat uit de buis met collimator waarin de straling wordt opgewekt, en de detector. De
röntgenbuis is met lood omhuld. Met behulp van de collimator kan men de vorm en de grootte van
het gebied aanpassen (het röntgenveld). De primaire bundel is de röntgenbundel die via de
collimator de röntgenbuis verlaat.
Wanneer de C-boog over de operatietafel wordt gereden ligt de patiënt tussen de röntgenbuis en de
detector. De primaire stralenbundel die op de patiënt wordt gericht, zal deels door de weefsels en
organen worden opgenomen, een deel gaat door de patiënt heen en een deel zal botsen met
structuren in het lichaam en de tafel. Hierdoor zullen de stralen van richting veranderen en tevens
een gedeelte van hun energie verliezen. Dit wordt strooistraling genoemd. En juist deze strooistraling
zorgt dat wij blootgesteld kunnen worden aan straling.
5.5.10 Beschermen tegen strooistraling
Regel een is ervoor te zorgen dat je nooit een lichaamsdeel in de primaire bundel houdt. Daarnaast is
essentieel dat de röntgenapparatuur bediend wordt door bekwame en bevoegde medewerkers. De
meeste operateurs hebben een opleiding stralingshygiëne gehad waardoor ook zij de
röntgenapparatuur mogen bedienen. De drie belangrijkste regels om jezelf tegen straling te
beschermen zijn:
o Afscherming van de bron: ioniserende stralen worden tegengehouden door lood en beton.
Daarom zijn de wanden van een hybride OK helemaal voorzien van lood. Wanneer er wordt
gewerkt met een C-boog is de röntgenbuis bekleed met lood. Het personeel dat aanwezig is
op de operatiekamer draagt een loodschort. Dit kan zijn een volledige schort of een rokje
met jasje. Kies een loodschort dat goed past en rondom goed aansluit, ook bij de armen.
Staat men langdurig of vaak bij ingrepen waarbij röntgen gebruikt wordt, draag dan ook een
schildklierbeschermer.
o Afstand tot de bron: neem zo veel mogelijk afstand van de röntgenbuis (de bron). Hoe groter
de afstand, hoe minder de stralingsdosis. Dit wordt de omgekeerde kwadratenwet genoemd.
Dit betekent dat wanneer men op 2 m afstand van de stralingsbron staat, de stralingsdosis
tweemaal in het kwadraat (2 x 2 = 4) afneemt.
o Minimale blootstellingsduur: hoe korter de duur van de blootstelling aan röntgenstralen, hoe
beter.
