Samenvatting ak h3 boek 1
3.1 welvaart en werk
Economische kenmerken en indicatoren:
Je kunt de economische ontwikkeling in landen vergelijken aan de hand van indicatoren:
Deze indicatoren zijn gebaseerd op productie en welvaart (werk dat mensen doen en wat er
daarmee verdienen)
1. Het bbp/brp: weergeven in koopkrachtpariteit. (vergelijking koopkracht twee landen)
2. het VN-ontwikkelingsindex: (human development index)deze index neemt behalve
welvaartspeil ook andere kenmerken mee, zoals kennis (je kijkt naar analfabetisme) en
volksgezondheid (levensverwachting)
3. inkomen: is wat iemand per jaar ontvangt als opbrengst van arbeid, onderneming of
vermogen (loon, winst, rente)
- bij deze indicator is de nettowinst belangrijk (dit houd je over na alle belastingen etc.)
4. samenstelling van de beroepsbevolking: alle mensen tussen 15 en 65 jaar die werken of
kunnen werken om geld te verdienen in de primaire, secundaire en tertiare sector.
- het aandeel mensen dat in de landbouw werkt, zegt veel over de ontwikkeling van een land.
- Arbeidsproductiviteit: als je de verdeling van de beroepsbevolking van de drie sectoren
vergelijkt met de opbrengsten van de sectoren in het bbp.
Vergelijking van de drie landen:
In Egypte is het aandeel werkenden in de landbouw het grootst.
De industrie levert een hoog aandeel in het bbp op. → je ziet dar de arbeidsproductiviteit
enorm laag is in Egyptische landbouw. (hoeveel er verdiend wordt met landbouw)
Armoede langs de Nijl:
Door de Nijldelta is landbouw mogelijk (jaarlijkse overstromingen).
Vroeger werkte 60% in de landbouw, nu maar 30%. Zij dragen ook maar 14% bij aan het bbp.
(3% van dit geld wordt verdiend op het landoppervlak)
- De landbouw is er zo intensief dat je beter kunt spreken van tuinbouw
Twee derde van de bevolking leeft op platteland en de meesten hiervan wonen in het zuiden.
Oorzaken voor armoede in het zuiden:
1. De landbouwbedrijfjes zijn hier te klein om van te leven
2. De afzetmarkt voor de agrarische producten is te ver weg.
3. Het klimaat hier droog → watertekorten
4. Tekort aan landbouwgrond
5. Geen ander werk buiten de landbouw om.
Er is hier dus sprake van economische overbevolking (er wonen meer mensen in een gebied
dan de economische mogelijkheden aankunnen)
Er werken ook veel mensen in de toeristen sector (belangrijke pijler van de economie) en in
de informele sector (30% van alle economische activiteiten).
Globalisering en industrialisatie in het land van de farao’s:
De Egyptische regering wil de bevolking meer toekomst bieden door:
1. Te investeren in de infrastructuur
2. Speciaal economische zones inzetten, zodat het aantrekkelijk wordt voor bedrijven. → er
ontstaat meer werk buiten de primaire sector om.
De buitenlandse investeringen en exportgerichte koers leidde tot jaarlijkse groei van het bbp.
Tot er in 2008 een wereldwijde crisis kwam. (export zakte en toerisme daalde scherp)
Toenemende buitenlandse investeringen zorgen voor werk in de industrie.
China investeert in Egypte. En wil de leidende rol van Amerika overnemen.
, - Duizenden bedrijven vestigen in de haven (Port Said)→ veel Egyptenaren werken in een
Chinees bedrijf.
De twee handelspartners ontwikkelen een nieuwe vrijhandelzone.
Voordeel voor China om te investeren in Egypte:
1. De markten in Europa en Oostkust van Amerika zijn veel dichterbij dan vanuit China.
2. De Egyptische arbeider is veel goedkoper dan de werknemers in China.
De regering van Egypte dacht dat de toenemende welvaart ook zou doordruppelen naar de
armste mensen en verminderde dus de steun aan kleine boeren → mensen moesten nog
langer gaan werken en gingen hun spullen verkopen om schulden te kunnen betalen. Ook
mensen in de prostitutie, bezuinigen op levensmiddelen en met velen in huis wonen.
Tsjechië: een land in overgang:
Tsjechië is landlocked en een transitieland.
- Het westelijke deel van het voormalige Tjecho-Slowakije had voor WOII al een sterke
industrie (gespecialiseerd in metaalnijverheid → wapens etc.)
Tijdens de Koude Oorlog was het land erg belangrijk in het Oostblok.
- → de economie en het cultuurpatroon zijn jaren sterk beïnvloed door het communisme:
- Sinds de val van de muur heeft het land te maken met een overgang naar de westerse
vrijemarkteconomie.
Tsjechië heeft in EU een gunstige ligging en heeft veel technisch geschoolde arbeidskrachten
(is overgebleven uit industriële traditie).
Er is meer geld voor infrastructuur en het land is er erg op vooruit gegaan.
Globalisering in Tjeschië:
De staatsbedrijven werden geprivatiseerd → het land trekt veel buitenlandse investeringen
(dbi) aan. (loonkosten liggen hier lager dan in de rest van EU)
- Vooral Duitse multinationals namen oude ondernemingen over en stichtten nieuwe
productievestigingen.
De exportgerichte productie maakt Tsjechië kwetsbaar voor economische veranderingen.
- Zorgelijk zijn de lage arbeidsproductiviteit en hoge jeugdwerkloosheid.
Sinds kort zijn Taiwan en China actief in Tsjechië.
- Chinese makers van consumentenelektronica investeren in fabrieken om dichter bij de
Europese markt te zitten.
Centrum en periferie in Tsjechië:
In het land zie je veranderende verhoudingen tussen centrum en periferie op regionaal
schaalniveau.
Door afscheiding van Slowakije veranderde de relatieve ligging van Brno en Ostrava. Vroeger
lagen zij centraal in het grote land. Nu liggen zij aan de grens van twee kleine landen.
In het noordwesten ligt een Ertsgebergte. De steden die hier zitten worden omgeven door
bruinkoolafzettingen → de winning leverde veel werk op en bracht welvaart in de steden.
In middels zijn de meeste mijnen gesloten, omdat ze zijn uitgeput en de productiekosten
hierdoor te hoog werden.
Nog steeds geen aantrekkelijk gebied (lonen laag, sterftecijfer en werkloosheid hoog en
vertrekoverschot) ondanks de hulp van de EU om van de mijnen recreatie gebieden te
maken.
De overheid en de EU proberen de groeiende regionale ongelijkheid te verkleinen.
- Er zijn zeer aantrekkelijke belastingvoordelen voor buitenlandse investeerders in de zones
met de meeste werkloosheid.
- Er geldt dan wel een verplicht minimum bedrag aan investeringen en een type investering.
3.1 welvaart en werk
Economische kenmerken en indicatoren:
Je kunt de economische ontwikkeling in landen vergelijken aan de hand van indicatoren:
Deze indicatoren zijn gebaseerd op productie en welvaart (werk dat mensen doen en wat er
daarmee verdienen)
1. Het bbp/brp: weergeven in koopkrachtpariteit. (vergelijking koopkracht twee landen)
2. het VN-ontwikkelingsindex: (human development index)deze index neemt behalve
welvaartspeil ook andere kenmerken mee, zoals kennis (je kijkt naar analfabetisme) en
volksgezondheid (levensverwachting)
3. inkomen: is wat iemand per jaar ontvangt als opbrengst van arbeid, onderneming of
vermogen (loon, winst, rente)
- bij deze indicator is de nettowinst belangrijk (dit houd je over na alle belastingen etc.)
4. samenstelling van de beroepsbevolking: alle mensen tussen 15 en 65 jaar die werken of
kunnen werken om geld te verdienen in de primaire, secundaire en tertiare sector.
- het aandeel mensen dat in de landbouw werkt, zegt veel over de ontwikkeling van een land.
- Arbeidsproductiviteit: als je de verdeling van de beroepsbevolking van de drie sectoren
vergelijkt met de opbrengsten van de sectoren in het bbp.
Vergelijking van de drie landen:
In Egypte is het aandeel werkenden in de landbouw het grootst.
De industrie levert een hoog aandeel in het bbp op. → je ziet dar de arbeidsproductiviteit
enorm laag is in Egyptische landbouw. (hoeveel er verdiend wordt met landbouw)
Armoede langs de Nijl:
Door de Nijldelta is landbouw mogelijk (jaarlijkse overstromingen).
Vroeger werkte 60% in de landbouw, nu maar 30%. Zij dragen ook maar 14% bij aan het bbp.
(3% van dit geld wordt verdiend op het landoppervlak)
- De landbouw is er zo intensief dat je beter kunt spreken van tuinbouw
Twee derde van de bevolking leeft op platteland en de meesten hiervan wonen in het zuiden.
Oorzaken voor armoede in het zuiden:
1. De landbouwbedrijfjes zijn hier te klein om van te leven
2. De afzetmarkt voor de agrarische producten is te ver weg.
3. Het klimaat hier droog → watertekorten
4. Tekort aan landbouwgrond
5. Geen ander werk buiten de landbouw om.
Er is hier dus sprake van economische overbevolking (er wonen meer mensen in een gebied
dan de economische mogelijkheden aankunnen)
Er werken ook veel mensen in de toeristen sector (belangrijke pijler van de economie) en in
de informele sector (30% van alle economische activiteiten).
Globalisering en industrialisatie in het land van de farao’s:
De Egyptische regering wil de bevolking meer toekomst bieden door:
1. Te investeren in de infrastructuur
2. Speciaal economische zones inzetten, zodat het aantrekkelijk wordt voor bedrijven. → er
ontstaat meer werk buiten de primaire sector om.
De buitenlandse investeringen en exportgerichte koers leidde tot jaarlijkse groei van het bbp.
Tot er in 2008 een wereldwijde crisis kwam. (export zakte en toerisme daalde scherp)
Toenemende buitenlandse investeringen zorgen voor werk in de industrie.
China investeert in Egypte. En wil de leidende rol van Amerika overnemen.
, - Duizenden bedrijven vestigen in de haven (Port Said)→ veel Egyptenaren werken in een
Chinees bedrijf.
De twee handelspartners ontwikkelen een nieuwe vrijhandelzone.
Voordeel voor China om te investeren in Egypte:
1. De markten in Europa en Oostkust van Amerika zijn veel dichterbij dan vanuit China.
2. De Egyptische arbeider is veel goedkoper dan de werknemers in China.
De regering van Egypte dacht dat de toenemende welvaart ook zou doordruppelen naar de
armste mensen en verminderde dus de steun aan kleine boeren → mensen moesten nog
langer gaan werken en gingen hun spullen verkopen om schulden te kunnen betalen. Ook
mensen in de prostitutie, bezuinigen op levensmiddelen en met velen in huis wonen.
Tsjechië: een land in overgang:
Tsjechië is landlocked en een transitieland.
- Het westelijke deel van het voormalige Tjecho-Slowakije had voor WOII al een sterke
industrie (gespecialiseerd in metaalnijverheid → wapens etc.)
Tijdens de Koude Oorlog was het land erg belangrijk in het Oostblok.
- → de economie en het cultuurpatroon zijn jaren sterk beïnvloed door het communisme:
- Sinds de val van de muur heeft het land te maken met een overgang naar de westerse
vrijemarkteconomie.
Tsjechië heeft in EU een gunstige ligging en heeft veel technisch geschoolde arbeidskrachten
(is overgebleven uit industriële traditie).
Er is meer geld voor infrastructuur en het land is er erg op vooruit gegaan.
Globalisering in Tjeschië:
De staatsbedrijven werden geprivatiseerd → het land trekt veel buitenlandse investeringen
(dbi) aan. (loonkosten liggen hier lager dan in de rest van EU)
- Vooral Duitse multinationals namen oude ondernemingen over en stichtten nieuwe
productievestigingen.
De exportgerichte productie maakt Tsjechië kwetsbaar voor economische veranderingen.
- Zorgelijk zijn de lage arbeidsproductiviteit en hoge jeugdwerkloosheid.
Sinds kort zijn Taiwan en China actief in Tsjechië.
- Chinese makers van consumentenelektronica investeren in fabrieken om dichter bij de
Europese markt te zitten.
Centrum en periferie in Tsjechië:
In het land zie je veranderende verhoudingen tussen centrum en periferie op regionaal
schaalniveau.
Door afscheiding van Slowakije veranderde de relatieve ligging van Brno en Ostrava. Vroeger
lagen zij centraal in het grote land. Nu liggen zij aan de grens van twee kleine landen.
In het noordwesten ligt een Ertsgebergte. De steden die hier zitten worden omgeven door
bruinkoolafzettingen → de winning leverde veel werk op en bracht welvaart in de steden.
In middels zijn de meeste mijnen gesloten, omdat ze zijn uitgeput en de productiekosten
hierdoor te hoog werden.
Nog steeds geen aantrekkelijk gebied (lonen laag, sterftecijfer en werkloosheid hoog en
vertrekoverschot) ondanks de hulp van de EU om van de mijnen recreatie gebieden te
maken.
De overheid en de EU proberen de groeiende regionale ongelijkheid te verkleinen.
- Er zijn zeer aantrekkelijke belastingvoordelen voor buitenlandse investeerders in de zones
met de meeste werkloosheid.
- Er geldt dan wel een verplicht minimum bedrag aan investeringen en een type investering.
