Samenvatting ak hoofdstuk 2
2.1 De eerste contouren van het wereldsysteem:
De wereld als systeem:
Het avontuurlijke van het transport in het verleden heeft plaatsgemaakt
voor wereldwijde, goed georganiseerde vervoersstromen.
Je kunt gebruik maken van een systeembenadering om inzicht te krijgen
in vele processen die plaatsvinden over de wereld.
Systeembenadering bestaat uit verschillende elementen met onderlinge
relaties.
De landen zijn bouwstenen of elementen van het systeem. Die landen
samen met de economische, politieke en culturele relaties vormen het
wereldsysteem. Een verandering hier in heeft negatieve of positieve
gevolgen voor andere landen.
Drie groepen landen:
De landen in wereldsysteem kan je indelen op basis van 2 criteria:
- De soort economische activiteiten en omvang ervan
- De soort economische en politieke relaties met andere landen
Er zijn drie categorieën landen:
1. Centrumlanden:
- Economisch hoog ontwikkelt, productie gebaseerd op wetenschappelijke
kennis en geavanceerde technologie.
- De arbeidsproductiviteit groot, veel variatie aan industriële goederen en
diensten.
- Veel hoofdkantoren van internationale ondernemingen, waarin
beslissingen over het ontplooien van economische activiteiten over de
hele wereld en het doen van investeringen → grote gevolgen voor
andere landen.
- Intensieve handels-en kapitaalsstromen. Behalve economische macht is
er ook politieke macht. → centrumlanden grote invloed op andere staten
in wereldsysteem.
2. Semiperiferie:
- Lager inkomen per hoofd en de industrie die uit centrumlanden is
verdwenen, is hier gevestigd vanwege lage loonkosten. →
Industrialisatiegraad is hoog.
- Industrieproducten worden grotendeels afgezet in centrumlanden.
Markt groeit ook hier.
, 3. Periferie:
- Economie sterk afgestemd op de behoeften van het centrum en de
semiperiferie. Leveren land- en of mijnbouwproducten, maar ook
laagwaardige industriële goederen.
- Fragmentarische modernisering: Verouderde en moderne technologie
komen naast elkaar voor (zelfvoorzienende landbouwbedrijfjes naast
moderne)
- Productiviteit is laag en daarmee ook het inkomen per hoofd.
Start van de globalisering:
In middeleeuwen was geopolitieke macht nog in handen van de
islamitische wereld. Zij controleerde de handel.
Vanaf einde 15e eeuw kwam de kolonialisatie. → gebieden werden
economisch verbonden met West-Europese landen → geopolitieke
macht verplaatst naar Europa.
De handel in landbouwproducten zorgde ervoor dat gebieden over de
hele wereld gekoppeld werden.
Dit hele eerste proces van globalisering het handelskapitalisme
genoemd.
Europese machtsuitbreiding:
Vanaf 18e eeuw begon in de kernregio industrialisatie.
De sterke staten verstevigden hun greep op landen in de wereld.
- De levering van grond- en hulpstoffen en energiebronnen uit de koloniën
moest veiliggesteld worden (industriële massaproductie is namelijk
alleen mogelijk bij continue aanvoer van deze goederen) → de
centrumlanden importeerde niet alleen landbouwgewassen, maar ook
mijnbouwproducten uit deze exploitatiekolonies.
Ook werd er geïnvesteerd in de infrastructuur van de periferie voor
verbeterde afvoer van goederen naar deze landen. → Grote havens en
stroomschepen en treinsporen.
De Europese industrieproducten werden niet alleen in centrum afgezet.
De koloniën nu ook afzetmarkt voor industrieproducten → op veel
plaatsen verdween de ambachtelijke nijverheid.
2.1 De eerste contouren van het wereldsysteem:
De wereld als systeem:
Het avontuurlijke van het transport in het verleden heeft plaatsgemaakt
voor wereldwijde, goed georganiseerde vervoersstromen.
Je kunt gebruik maken van een systeembenadering om inzicht te krijgen
in vele processen die plaatsvinden over de wereld.
Systeembenadering bestaat uit verschillende elementen met onderlinge
relaties.
De landen zijn bouwstenen of elementen van het systeem. Die landen
samen met de economische, politieke en culturele relaties vormen het
wereldsysteem. Een verandering hier in heeft negatieve of positieve
gevolgen voor andere landen.
Drie groepen landen:
De landen in wereldsysteem kan je indelen op basis van 2 criteria:
- De soort economische activiteiten en omvang ervan
- De soort economische en politieke relaties met andere landen
Er zijn drie categorieën landen:
1. Centrumlanden:
- Economisch hoog ontwikkelt, productie gebaseerd op wetenschappelijke
kennis en geavanceerde technologie.
- De arbeidsproductiviteit groot, veel variatie aan industriële goederen en
diensten.
- Veel hoofdkantoren van internationale ondernemingen, waarin
beslissingen over het ontplooien van economische activiteiten over de
hele wereld en het doen van investeringen → grote gevolgen voor
andere landen.
- Intensieve handels-en kapitaalsstromen. Behalve economische macht is
er ook politieke macht. → centrumlanden grote invloed op andere staten
in wereldsysteem.
2. Semiperiferie:
- Lager inkomen per hoofd en de industrie die uit centrumlanden is
verdwenen, is hier gevestigd vanwege lage loonkosten. →
Industrialisatiegraad is hoog.
- Industrieproducten worden grotendeels afgezet in centrumlanden.
Markt groeit ook hier.
, 3. Periferie:
- Economie sterk afgestemd op de behoeften van het centrum en de
semiperiferie. Leveren land- en of mijnbouwproducten, maar ook
laagwaardige industriële goederen.
- Fragmentarische modernisering: Verouderde en moderne technologie
komen naast elkaar voor (zelfvoorzienende landbouwbedrijfjes naast
moderne)
- Productiviteit is laag en daarmee ook het inkomen per hoofd.
Start van de globalisering:
In middeleeuwen was geopolitieke macht nog in handen van de
islamitische wereld. Zij controleerde de handel.
Vanaf einde 15e eeuw kwam de kolonialisatie. → gebieden werden
economisch verbonden met West-Europese landen → geopolitieke
macht verplaatst naar Europa.
De handel in landbouwproducten zorgde ervoor dat gebieden over de
hele wereld gekoppeld werden.
Dit hele eerste proces van globalisering het handelskapitalisme
genoemd.
Europese machtsuitbreiding:
Vanaf 18e eeuw begon in de kernregio industrialisatie.
De sterke staten verstevigden hun greep op landen in de wereld.
- De levering van grond- en hulpstoffen en energiebronnen uit de koloniën
moest veiliggesteld worden (industriële massaproductie is namelijk
alleen mogelijk bij continue aanvoer van deze goederen) → de
centrumlanden importeerde niet alleen landbouwgewassen, maar ook
mijnbouwproducten uit deze exploitatiekolonies.
Ook werd er geïnvesteerd in de infrastructuur van de periferie voor
verbeterde afvoer van goederen naar deze landen. → Grote havens en
stroomschepen en treinsporen.
De Europese industrieproducten werden niet alleen in centrum afgezet.
De koloniën nu ook afzetmarkt voor industrieproducten → op veel
plaatsen verdween de ambachtelijke nijverheid.
