samenvatting cursus onderwijs in Vlaanderen.

Samenvatting onderwijs in vlaanderen
Van schoolstrijd tot het huidige onderwijs.

1. Tweemaal schoolstrijd
Een eerste schoolstrijd (1878 – 1884)

 Tussen 1830 – 1879 bestond ons onderwijs grotendeels uit rijksinstellingen, weliswaar op
katholieke leest geschoeid als gevolg van het feit dat rijksscholen werden overgedragen aan
de Kerk.
 De staat kon namelijk vanuit de grondwet niet de plicht om zelf onderwijs te organiseren.
 Er waren toen vooral katholieke scholen -> godsdienst stond verplicht op het leerprogramma
en de bisschoppen hadden een verregaande controle op het onderwijs.
 Confessioneel (religieus) onderwijs was moeilijk verteerbaar voor de toenmalige antiklerikale
liberale partij.
o Na haar verkiezingsoverwinning in 1878 wilde ze godsdienst uit het programma
bannen en de kerkelijke greep op het rijksonderwijs terugschroeven =
godsdienstoorlog.
 Deze eerste schoolstrijd ontbrandde om principiële redenen
o Liberalen wilden het onderwijs ontkerkelijken
o Katholieken wilden het religieuze karakter vrijwaren
 Met andere woorden een conflict tussen officieel onderwijs en katholiek
onderwijs.
o Voor de katholieken was deze schoolstrijd een gevecht om ‘de ziel van het kind’ en
tegen ‘scholen zonder god’.

Artikel 24 van de grondwet.

 Belgisch onderwijs is vrij.
 Katholieken maakten hiervan in 1879 gebruik door los van de officiële rijksscholen hun eigen
onderwijs in te richten.
o Er werden in alle haast en met weinig middelen 100 nieuwe katholieke lagere
scholen geopend (grote vakantie 1879)
o Officiële rijksscholen liepen leeg. (wie wel nog ging = zware zonde)
o In 1879 slecht 13% katholiek onderwijs gevuld -> 1880 = 61%
 Vanaf 1880 = het feitelijk bestaan van een katholieke school gerealiseerd.
 In elk dorp in belgië zou zowel een katholieke als een gemeenteschool zijn. -> vaak over
elkaar in dezelfde straat.
 Er keerde rust!!



Een tweede schoolstrijd (na de 2de wereldoorlog)

 Deze ontstond door het opkomen van het secundair onderwijs.
o Probleem -> subsidiëring van het onderwijs door de staat.
o Onderwijsniveau breidde sterk uit en er was een krimping van het aantal geestelijken
als lesgevers in het katholiek onderwijs.
 Beroep doen op leken en die moesten betaald worden. -> katholieken
konden dat niet zelf.

,  De socialisten en de liberale waren van oordeel dat de katholieken de luxe van een eigen
schoolnet zelf moesten bekostigen
o Volgens hen was het ‘neutrale’ officiële onderwijs voor iedereen toegankelijk en dus
moest de staat dat onderwijs betalen. -> eisten financiële garanties
 Katholieken -> grondwettelijke vrijheid van onderwijs financieel moest mogelijk gemaakt
worden.
 De katholieken vonden dat het officieel onderwijs slecht een aanvullende rol had en dus
overbodig was
o Katholiek onderwijs sterk maken + uitbreiden

Onderwijs in de politiek

 Escaleerde in de politiek na de verkiezingen van 1954 waar de christelijke volkspartij (CVP)
meerderheid verloor = socialistisch-liberale coalitie kwam tot stand.
 Minister onderwijs -> Léo Collard
o Startte met het doorvoeren van enkele ‘correcties’
 Ontsloeg 110 katholieke leerkrachten die werkzaam waren in het officieel
onderwijs.
 Subsidies voor vrij onderwijs gingen verminderen.
 Wetsvoorstel voor nieuwe rijksscholen -> kleuter en lager onderwijs.

Dit allen zorgde voor een ware opstand!!

Na een tijdje

 Katholieken aanvaardden immers het bestaan van het officieel net.
 Liberalen en socialisten aanvaarden de subsidiëring van vrij onderwijs.

Tweede schoolstrijd ging in hoofdzaak over middelen: hoeveel scholen mag de staat nog oprichten
en hoe uitgebreid mogen de subsidies aan het vrij onderwijs zijn.

Verkiezingen 1958!

 Overwinning voor de katholieken in Vlaanderen
 Overwinning socialisten en liberalen in Wallonië
o Nood aan onderhandeling: na heel wat weken werd een compromis gesloten: Het
schoolpact (20 november 1958)

, 2. Het schoolpact
Het schoolpact maakte een einde aan de schoolstrijd. Tot vandaag wordt ons onderwijs nog steeds
bepaald door de contouren van het Schoolpact.

Indeling in onderwijsnetten




Erkenning van 2 soorten onderwijs:

Indeling op basis van inrichtende macht

 Officieel onderwijs
o Overheid inrichtende macht is
o 1958 -> de staat, provincie, gemeente = rijksonderwijs
o 2019 -> GO onderwijs (provinciaal en gemeentelijk onderwijs)
 Vrij onderwijs
o Vrije particulier is de inrichtende macht
o Godsdienstige scholen
o Methodescholen
 Steiner
 Freinet
o Vrijzinnige scholen

Subsidiëring in het Vlaams onderwijs -> opdelen in 3 onderwijsnetten

Officieel onderwijs

 Officieel gefinancierd onderwijs (gemeenschapsonderwijs = staatsscholen of rijksscholen)
o Vroeger ingericht door Belgische staat
o Nu door de Vlaamse Gemeenschap