Sofie Vandermarliere 2024
Deep History
Les 1: Inleiding
Grote vragen: wat is geschiedenis, wie zijn wij? = controversieel & niet vaak bestudeerd
Wat is ‘deep history’?
= verder weg in de tijd, bv paleontologie
Grotere schaal & nieuwe methodologie
Great rift valley: aarde kwam naar boven & nieuwe archeologie werd gevonden -> eerste keer
mogelijk om een familieboom te maken van mensen
Wanneer begint de geschiedenis?
Geschreven bronnen zijn niet de enige relevante criteria voor deze vraag
Sinds de big bang, moderne mensen, homo sapiens, complexe breinen of civilisaties?
= DISCUSSIE
Grootste deel van het verleden waren mensen jagers-verzamelaars, als je enkel naar civilisatie
kijkt dan sluit je heel deze periode uit
Ontdekking in de 19e eeuw: stenen artefact gevonden (al voordien gevonden, maar nu werd het
serieus genomen) - Prestwitch & Evans
1e keer gevonden in situ! Zelfde laag als die van de mammoeten => MENSEN LEEFDEN
TIJDENS DE IJSTIJD
= mensen zijn oud: minstens 450 duizend jaar oud (pyramides zijn maar 1% van die tijd, 5000
jaar oud)
Tijdsschaal van de bijbel barst volledig open
“aarde is 6000 jaar oud” - Bijbel, James Ussher (17e eeuw): aarde gemaakt op 22 oktober 4004 vc
om 18u
Darwin: evolutietheorie -> kan niet maar 6000 jaar geweest zijn + mensen zijn deel van een
natuurlijk selectieproces – Origin of Species (1859)
1
, Sofie Vandermarliere 2024
Lyell: vader van de geologie: landschap is in beweging en veranderingen zijn er constant, maar
dit heeft veel tijd nodig!
Archeologische interesse is gebaseerd op civilisaties in de bijbel
Stonehenge veel jonger ingeschat, artefacten evolueren
Mens & aarde veel ouder dan gedacht
Pas in de jaren ‘50 van de 20e eeuw hebben we een idee van hoe oud de aarde is (Patterson) - 4,5
miljard jaar
Momenteel denken we 4,54 miljard jaar oud
Waarom is dit belangrijk?
Mensen zijn piepjong vergeleken met de aarde, ook een lange periode tussen de big bang & de
aarde
Eind 19e eeuw: ‘deep time is een feit’ + ‘andere soorten dan mensen die samen in Europa
leefden’
Historici weten dit maar negeren dit verder, ze zijn niet per se geïnteresserd
Prehistorie = archeologie: harde lijn & moeilijk om hier iets over te weten te komen
Chiasme tussen prehistorie & geschiedenis: prehistorie = mensen waren simpel, amper
veranderingen
We moeten onze grenzen van de geschiedenis verbreden & onze methodes aanpassen
Smail opteert voor een meer volledige geschiedenis, bv geschiedenis van het brein heeft ook een
impact op veranderingen net zoals politiek & economie
Leest middeleeuwse culturen op een andere manier
“nieuwe wetenschappelijke data die we niet meer kunnen negeren”
Tegen distinctie tussen geschiedenis & prehistorie
Neurogeschiedenis: hoe menselijke breinen, emoties en gedragingen evolueren
doorheen de tijd
“historici moeten verder in het verleden kijken & leren van biologie,
neurowetenschappen & antropologie”
2
Deep History
Les 1: Inleiding
Grote vragen: wat is geschiedenis, wie zijn wij? = controversieel & niet vaak bestudeerd
Wat is ‘deep history’?
= verder weg in de tijd, bv paleontologie
Grotere schaal & nieuwe methodologie
Great rift valley: aarde kwam naar boven & nieuwe archeologie werd gevonden -> eerste keer
mogelijk om een familieboom te maken van mensen
Wanneer begint de geschiedenis?
Geschreven bronnen zijn niet de enige relevante criteria voor deze vraag
Sinds de big bang, moderne mensen, homo sapiens, complexe breinen of civilisaties?
= DISCUSSIE
Grootste deel van het verleden waren mensen jagers-verzamelaars, als je enkel naar civilisatie
kijkt dan sluit je heel deze periode uit
Ontdekking in de 19e eeuw: stenen artefact gevonden (al voordien gevonden, maar nu werd het
serieus genomen) - Prestwitch & Evans
1e keer gevonden in situ! Zelfde laag als die van de mammoeten => MENSEN LEEFDEN
TIJDENS DE IJSTIJD
= mensen zijn oud: minstens 450 duizend jaar oud (pyramides zijn maar 1% van die tijd, 5000
jaar oud)
Tijdsschaal van de bijbel barst volledig open
“aarde is 6000 jaar oud” - Bijbel, James Ussher (17e eeuw): aarde gemaakt op 22 oktober 4004 vc
om 18u
Darwin: evolutietheorie -> kan niet maar 6000 jaar geweest zijn + mensen zijn deel van een
natuurlijk selectieproces – Origin of Species (1859)
1
, Sofie Vandermarliere 2024
Lyell: vader van de geologie: landschap is in beweging en veranderingen zijn er constant, maar
dit heeft veel tijd nodig!
Archeologische interesse is gebaseerd op civilisaties in de bijbel
Stonehenge veel jonger ingeschat, artefacten evolueren
Mens & aarde veel ouder dan gedacht
Pas in de jaren ‘50 van de 20e eeuw hebben we een idee van hoe oud de aarde is (Patterson) - 4,5
miljard jaar
Momenteel denken we 4,54 miljard jaar oud
Waarom is dit belangrijk?
Mensen zijn piepjong vergeleken met de aarde, ook een lange periode tussen de big bang & de
aarde
Eind 19e eeuw: ‘deep time is een feit’ + ‘andere soorten dan mensen die samen in Europa
leefden’
Historici weten dit maar negeren dit verder, ze zijn niet per se geïnteresserd
Prehistorie = archeologie: harde lijn & moeilijk om hier iets over te weten te komen
Chiasme tussen prehistorie & geschiedenis: prehistorie = mensen waren simpel, amper
veranderingen
We moeten onze grenzen van de geschiedenis verbreden & onze methodes aanpassen
Smail opteert voor een meer volledige geschiedenis, bv geschiedenis van het brein heeft ook een
impact op veranderingen net zoals politiek & economie
Leest middeleeuwse culturen op een andere manier
“nieuwe wetenschappelijke data die we niet meer kunnen negeren”
Tegen distinctie tussen geschiedenis & prehistorie
Neurogeschiedenis: hoe menselijke breinen, emoties en gedragingen evolueren
doorheen de tijd
“historici moeten verder in het verleden kijken & leren van biologie,
neurowetenschappen & antropologie”
2
