Samenvatting - Mediasociologie (S0B05B)

LES 1: MEDIA EN MAATSCHAPPIJ

MEDIASOCIOLOGIE

Subdiscipline binnen de communicatiewetenschappen

 Beschouwen positie massamedia in samenleving

Mediasociologie = de studie vd relatie tss media en maatschappij

DISCIPLINAIRE POSITIONERING

Bevindt zich op het snijvlak v sociologie en
communicatiewetenschappen

Kritische invalshoek

 Communicatiewet: blinde vlek voor maatschappij?
 Sociologie: blinde vlek vr de rol v media en mediatisering in de
westerse maatschappij

Een blinde vlek in de communicatiewetenschappen?

Oorsprong

 Sociologie mee aan de wieg v communicatiewet.
 Evolutie naar socio mediapsychologie
 Media-effect op individu
 Individuele motivatie mediagebruik
 Individueel welzijn
 Communicatiewet: media: psychologisch effect vs maatschappelijke betekenis

Mediapsychologische benadering – invloed op individu

 Wat trekt het individu aan in apps? Psychologische motieven?
 Wat is psycho-sociale impact v apps?
 …

Mediasociologische benadering – plaats binnen samenleving

 Hoe kunnen we fenomeen historisch cultureel situeren?
 Binnen welke Instutionele, pol-eco context w het geproduceerd?
 Welke sociale groepen maken er gebruik van en waarom?
 Wat is de impact op romantische relaties?
 …

Voorbij klassieke modellen v Shannon en Weaver en Lasswell

 Zet aan om communicatie te bekijken als een 1 richtings lineair proces
 Zender is actief
 Ontvanger is passief en verzameld en absorbeert het
 Ontwikkeld voor Bell telefoniebedrijf.
 Eenrichtingsproces: bron, codering, transmissie, decodering, ontvanger.
 Omvat ruis: interferentie die de boodschap kan vervormen.
 Richt zich op technische problemen en mogelijke misverstanden in de inhoud van
de boodschap.

,  Legde de basis voor het begrijpen van menselijke interpretatie van media-inhoud
en de invloed van media op mensen.

WIE ZEGT WAT MET WELK KANAAL EN TEGEN WIE MET WELK EFFECT?




Lasswell's model (1948):

 Vraaggestuurd: "Wie zegt wat, via welk kanaal, aan wie, met welk effect?"
 Benadrukt begrip van massamedia in de samenleving.
 Belang van alle componenten voor communicatieproces.
 Vergelijkbaar met Shannon en Weaver's model, maar breder toegepast.
 Kan worden gebruikt voor analyse van diverse communicatievormen.

LINEAIR EN 1 DIMENSIONAAL

Kritiek op Shannon en Weaver en Lasswell's modellen:

 Over-simplificatie van communicatieproces.
 Shannon en Weaver's model: Eenrichtingsproces, passieve rol voor ontvangers.
 Lasswell's model: Biedt meer inzicht, maar behoudt lineaire benadering.
 Beide modellen missen interactieve aspecten van communicatie en de invloed van
cultuur en samenleving.
 Latere modellen bevatten feedback loops en erkenning van interpretatieverschillen
bij ontvangers.
 Belang van bredere sociale en culturele context wordt niet benadrukt in de modellen.

RELATIE TUSSEN MEDIA EN MAATSCHAPPIJ

Te weinig aandacht voor wederkerige relatie media en maatschappij

Hodkinson

1) Media als vormende kracht
 Impact op vorm en richting v verandering in
samenleving
 Inhoud: geweld in samenleving, beelden
seksualiteit
 Technologie: politieke denkbeelden
2) Media als afspiegeling
 Media vormen doorgeefluik van wat in
samenleving ‘leeft’
 Geweld in samenleving, beelden seksualiteit,…
3) Media als representatie
 Inhoud v media is deels een afspiegeling
maatschappij
MAAR actieve selectie, fictieve dramatisering en
constructie
 Inhoud v media is vormende kracht met invloed op individu en samenleving

,4 COMPONENTEN V MEDIA – MODEL HODKINSON (2017)

Voorbij media-psychologie en lineair communicatiemodel

 Multi-dimensionaal mediabegrip
 Wederkerige relaties media-componenten
 Maatschappelijke context

MEDIA IN SOCIAAL CULTURELE CONTEXT

Een blinde vlek in de sociologie?

 Empirische analyse instituties (religie, pol, eco, industrie, wetenschap), sociale
relaties en individu
 Sociologie gevoed dr besef historische evolutie v samenleving
 Waar is de rol van media en mediatisering?

WAAR IS DE ROL VAN MEDIA?

Sociale structuur = georganiseerde, onderliggende patroon v sociale
instituties en sociale relaties die de samenleving vormen

Sociale institutie = dr de samenleving ontworpen en opgelegde
handelingspatronen

 Gezin, onderwijs, religie,…
 Ordenen de samenleving dr vervullen v essentiële functies
 Voortplanting, opvoeding,…

Sociale categorie = mensen die bepaalde kenmerken delen

 Geslacht, leeftijd, geloof,…

Sociale invloed individu

SOCIOLOGIE: PROCESSEN V MODERNISERING

Industrialisering

 Begin 18de eeuw in GB en West EU
 Fundamentele technologische ontwikkelingen
 Opkomst massaproductie
 Ongelijkheid en exploitatie (Karl Marx)

Urbanisering

 Hand in hand met industrialisering, verstedelijking en bevolkingsgroei
 Hechte rurale gemeenschap  stedelijke leven
 Gemeinschaft  gesellschaft

Bureaucratisering

 Hiërarchische organisatie obv formele en gestandaardiseerde regels, procedures
en aanspreekpunten
 Verbonden met complexiteit moderne samenleving

,  Efficiëntie

Kapitalisme

 Wijze v economische organisatie: winstmaximalisatie en groei
 Verschillende visies: ongelijkheid en uitbuiting(Marx), innovatie en
rationalisering(Weber)

Consumentisme

 Doorheen 20ste eeuw: beperkte elite  breed consumentenpubliek
 Motor kapitalisme/groei
 Levensstijl: consumptie als identiteitsvorming (Baudrillard)

Globalisering

 Verkleinen afstand tss verspreide populaties
 Transnationale, globale karakter v hoog-moderne samenlevingen
 Cultureel, eco, pol,…
 Media – Mcluhan : The world is a globle village




MEDIA/MEDIATISERING: EEN BLINDE VLEK IN DE SOCIOLOGIE

Stig Hjarvard (2008)

 Media als semi-onafhankelijke institutie en mediatisering als omvattende
sociologisch proces



MEDIA: NAAR SEMI-ZELFSTANDIGE INSTITUTIES

Vanaf jaren 80

 Liberalisering en commercialisering leiden tot semi-zelfstandigheid
 Van publiek als burger  publiek als consument