OWG 1.7 – bloeddrukregulatie
Leerdoelen:
Bestudeer de afbeeldingen
Hoe wordt de bloeddruk gereguleerd, beïnvloed en wat is het?
Bloeddruk
De bloeddruk is de druk van het bloed op de wand van de bloedvaten. Elke keer als de kamers van
het hart samentrekken wordt er met veel kracht 100 ml bloedt de grote en de kleine bloedsomloop
in geperst. De bloeddruk die wij in onze armen met een bloeddrukmeter kunnen meten is de
bloeddruk die veroorzaakt wordt door het samentrekken van de linkerkamer.
De rechterkamer pompt namelijk bloed via de longslagader de kleine bloedsomloop in. De
linkerkamer pompt het bloed de grote bloedsomloop in. Op plekken waar de slagaders relatief dicht
bij het oppervlakte lopen kan je de bloeddruk meten. Er is een onderdruk en een bovendruk. De
bovendruk is de druk van het bloed op de wand van de bloedvaten op het moment dat de kamers
zich samentrekken. Bij een kamersystole wordt er bloed met veel kracht de bloedbaan in gepompt.
Deze "bloedprop" doet de wanden van de bloedvaten extra uitrekken. Deze "bloedprop" veroorzaakt
de bovendruk. Ook als het hart in rust is stroomt er bloed door de bloedvaten. De druk die het bloed
nu uitoefent op de wanden van de bloedvaten is een stuk lager. De druk van het bloed op het
moment dat het hart in rust is noemen we de onderdruk.
De bloeddruk wordt beïnvloed door de hoeveelheid ruimte die het bloed in de bloedvaten heeft. Als
diameter van de bloedvaten groot is zal het bloed weinig weerstand ondervinden van de wanden van
de bloedvaten. De bloeddruk is dan relatief laag. Is de diameter van de bloedvaten klein, dan zal de
bloeddruk in het betreffende bloedvat relatief hoog zijn. Onze leefstijl heeft invloed op de diameters
van de bloedvaten en dus op de bloeddruk. Door stress kunnen de spieren die in de wanden van de
bloedvaten liggen zich samentrekken. Hierdoor wordt de diameter van de bloedvaten verkleint. Dit
zorgt voor een hoge bloeddruk. Ook afzettingen van vet tegen de wanden van de bloedvaten heeft
een negatieve invloed op de diameter van de bloedvaten. Deze vetafzettingen tegen de wanden van
de bloedvaten noemen we aderverkalking. Aderverkalking, ten gevolge van een ongezonde leefstijl,
zorgt ook voor het verhogen van de bloeddruk. Des te hoger de druk van het bloed, des te groter de
kans dat de wand van een bloedvat de druk van het bloed niet kan weerstaan en scheurt.
, De bloeddruk in de bloedvaten mag niet al te laag zijn. De bloeddruk zorgt er namelijk voor dat het
bloed zich met een bepaalde snelheid door de bloedbaan verplaatst. Een goede bovendruk ligt rond
de 120 mm Hg. Door leefstijlziektes, of onder invloed van erfelijke factoren kan de bovendruk hoger
worden dan gewenst. De onderdruk moet liggen rond de 80 mm Hg. Wordt de onderdruk te laag dan
heeft dat invloed op de stroomsnelheid van het bloed in de verschillende bloedvaten. Door een te
lage bloeddruk kan de zuurstofvoorziening van de organen een probleem worden.
De bloeddruk meten
De meest gebruikelijke manier om de bloeddruk te meten is het meten met een kwikbloeddrukmeter
of een veermanometer. Deze is door middel van een rubberen slangetje aangesloten op een
manchet die om de bovenarm van de te onderzoeken persoon wordt gedaan. De manchet wordt dan
via het slangetje opgepompt totdat door de druk in de manchet de slagaders onder de manchet
volledig dichtgedrukt zijn. De polsslag kan dan niet meer gevoeld worden. Met behulp van de
stethoscoop in de elleboogplooi wordt geluisterd naar de zogenoemde Korotkow-tonen. Dat zijn de
tonen die ontstaan als het bloed door de slagaders wordt gepompt. Met behulp van de stethoscoop
kan dan een kloppend geluid gehoord worden. Korotkow was een Russische arts die dit fenomeen
voor het eerst ontdekte.
Op het moment dat de druk in de manchet hoger is dan de bovendruk in de slagaders kan er geen
bloed door de armslagaders stromen. Er zijn op dat moment dus geen Korotkow-tonen hoorbaar. Dat
verandert als de onderzoeker heel langzaam wat lucht uit de manchet laat weglopen, waardoor de
druk in de manchet langzaam afneemt. Zodra de druk in de manchet iets lager is geworden dan de
bovendruk in de slagaders, kan er een beetje bloed door de vernauwing in de armslagaders gaan
stromen. Op dat moment worden de Korotkow-tonen met de stethoscoop hoorbaar. De druk waarbij
de Korotkow-tonen voor het eerst gehoord worden, staat gelijk aan de bovendruk (de systolische
waarde), deze wordt afgelezen en genoteerd. Zo lang de druk in de manchet hoger blijft dan de
onderdruk blijven de Korotkow-tonen hoorbaar. Pas wanneer er zoveel lucht uit de manchet is
weggelopen dat de druk lager wordt dan de onderdruk in de armslagaders, kan het bloed er weer vrij
doorheen stromen en zijn er dus geen Korotkow-tonen meer hoorbaar. Het moment dat de tonen
verdwijnen, noteren we als de onderdruk (de diastolische waarde). De meting van de bloeddruk
levert dus altijd twee waarden op: de boven- en de onderdruk. Beide worden achter elkaar, met een
plat of schuin streepje ertussen, opgeschreven, bijvoorbeeld 140-75 of 140/75 mm (millimeters) Hg
(kwikdruk).
Leerdoelen:
Bestudeer de afbeeldingen
Hoe wordt de bloeddruk gereguleerd, beïnvloed en wat is het?
Bloeddruk
De bloeddruk is de druk van het bloed op de wand van de bloedvaten. Elke keer als de kamers van
het hart samentrekken wordt er met veel kracht 100 ml bloedt de grote en de kleine bloedsomloop
in geperst. De bloeddruk die wij in onze armen met een bloeddrukmeter kunnen meten is de
bloeddruk die veroorzaakt wordt door het samentrekken van de linkerkamer.
De rechterkamer pompt namelijk bloed via de longslagader de kleine bloedsomloop in. De
linkerkamer pompt het bloed de grote bloedsomloop in. Op plekken waar de slagaders relatief dicht
bij het oppervlakte lopen kan je de bloeddruk meten. Er is een onderdruk en een bovendruk. De
bovendruk is de druk van het bloed op de wand van de bloedvaten op het moment dat de kamers
zich samentrekken. Bij een kamersystole wordt er bloed met veel kracht de bloedbaan in gepompt.
Deze "bloedprop" doet de wanden van de bloedvaten extra uitrekken. Deze "bloedprop" veroorzaakt
de bovendruk. Ook als het hart in rust is stroomt er bloed door de bloedvaten. De druk die het bloed
nu uitoefent op de wanden van de bloedvaten is een stuk lager. De druk van het bloed op het
moment dat het hart in rust is noemen we de onderdruk.
De bloeddruk wordt beïnvloed door de hoeveelheid ruimte die het bloed in de bloedvaten heeft. Als
diameter van de bloedvaten groot is zal het bloed weinig weerstand ondervinden van de wanden van
de bloedvaten. De bloeddruk is dan relatief laag. Is de diameter van de bloedvaten klein, dan zal de
bloeddruk in het betreffende bloedvat relatief hoog zijn. Onze leefstijl heeft invloed op de diameters
van de bloedvaten en dus op de bloeddruk. Door stress kunnen de spieren die in de wanden van de
bloedvaten liggen zich samentrekken. Hierdoor wordt de diameter van de bloedvaten verkleint. Dit
zorgt voor een hoge bloeddruk. Ook afzettingen van vet tegen de wanden van de bloedvaten heeft
een negatieve invloed op de diameter van de bloedvaten. Deze vetafzettingen tegen de wanden van
de bloedvaten noemen we aderverkalking. Aderverkalking, ten gevolge van een ongezonde leefstijl,
zorgt ook voor het verhogen van de bloeddruk. Des te hoger de druk van het bloed, des te groter de
kans dat de wand van een bloedvat de druk van het bloed niet kan weerstaan en scheurt.
, De bloeddruk in de bloedvaten mag niet al te laag zijn. De bloeddruk zorgt er namelijk voor dat het
bloed zich met een bepaalde snelheid door de bloedbaan verplaatst. Een goede bovendruk ligt rond
de 120 mm Hg. Door leefstijlziektes, of onder invloed van erfelijke factoren kan de bovendruk hoger
worden dan gewenst. De onderdruk moet liggen rond de 80 mm Hg. Wordt de onderdruk te laag dan
heeft dat invloed op de stroomsnelheid van het bloed in de verschillende bloedvaten. Door een te
lage bloeddruk kan de zuurstofvoorziening van de organen een probleem worden.
De bloeddruk meten
De meest gebruikelijke manier om de bloeddruk te meten is het meten met een kwikbloeddrukmeter
of een veermanometer. Deze is door middel van een rubberen slangetje aangesloten op een
manchet die om de bovenarm van de te onderzoeken persoon wordt gedaan. De manchet wordt dan
via het slangetje opgepompt totdat door de druk in de manchet de slagaders onder de manchet
volledig dichtgedrukt zijn. De polsslag kan dan niet meer gevoeld worden. Met behulp van de
stethoscoop in de elleboogplooi wordt geluisterd naar de zogenoemde Korotkow-tonen. Dat zijn de
tonen die ontstaan als het bloed door de slagaders wordt gepompt. Met behulp van de stethoscoop
kan dan een kloppend geluid gehoord worden. Korotkow was een Russische arts die dit fenomeen
voor het eerst ontdekte.
Op het moment dat de druk in de manchet hoger is dan de bovendruk in de slagaders kan er geen
bloed door de armslagaders stromen. Er zijn op dat moment dus geen Korotkow-tonen hoorbaar. Dat
verandert als de onderzoeker heel langzaam wat lucht uit de manchet laat weglopen, waardoor de
druk in de manchet langzaam afneemt. Zodra de druk in de manchet iets lager is geworden dan de
bovendruk in de slagaders, kan er een beetje bloed door de vernauwing in de armslagaders gaan
stromen. Op dat moment worden de Korotkow-tonen met de stethoscoop hoorbaar. De druk waarbij
de Korotkow-tonen voor het eerst gehoord worden, staat gelijk aan de bovendruk (de systolische
waarde), deze wordt afgelezen en genoteerd. Zo lang de druk in de manchet hoger blijft dan de
onderdruk blijven de Korotkow-tonen hoorbaar. Pas wanneer er zoveel lucht uit de manchet is
weggelopen dat de druk lager wordt dan de onderdruk in de armslagaders, kan het bloed er weer vrij
doorheen stromen en zijn er dus geen Korotkow-tonen meer hoorbaar. Het moment dat de tonen
verdwijnen, noteren we als de onderdruk (de diastolische waarde). De meting van de bloeddruk
levert dus altijd twee waarden op: de boven- en de onderdruk. Beide worden achter elkaar, met een
plat of schuin streepje ertussen, opgeschreven, bijvoorbeeld 140-75 of 140/75 mm (millimeters) Hg
(kwikdruk).
