KOM Hoorcollege aantekeningen

KOM hoorcolleges


Hoorcollege 1; 06-09

Cursusdoelen
• ken je de basisbegrippen uit sociaalwetenschappelijk onderzoek,
• weet je uit welke fases sociaalwetenschappelijk onderzoek is
opgebouwd,
• ben je bekend met de ethische aspecten van sociaalwetenschappelijk
onderzoek,
• ken je enkele kwantitatieve en kwalitatieve dataverzamelings- en
data-analysetechnieken en de voor- en nadelen hiervan gegeven een
onderzoeksvraag,
• kan je bovenstaande toepassen om een eenvoudig sw-onderzoek op
hoofdlijnen kritisch te beoordelen.




Kenmerken hoorcolleges
 Onderstreepte woorden:
o Maak voor jezelf een begrippenlijst van alle onderstreepte woorden
met daarin de termen en daarachter in eigen woorden de uitleg van
het begrip. Vul deze wekelijks aan!
 Gele Post-its:
o Hierop staan kleine huiswerkopdrachten.
o Let op: Deze staan niet altijd in de weektaak op Blackboard.

Kenmerken wetenschappelijk onderzoek
1. Empirisch
o Gebaseerd op systematische waarnemingen
2. Controleerbaar
o Peer review
3. Probabilistisch

Theorie: definitie
Een theorie is een geheel van denkbeelden, hypothesen en verklaringen die in onderlinge
samenhang worden beschreven. In de wetenschap is een theorie een getoetst model ter
verklaring van waarnemingen van de werkelijkheid.

1

, KOM hoorcolleges



Theorie: een voorbeeld
▪ Integratief Stress-theoretisch model van Hosman
▪ Positieve en negatieve persoonlijke en
omgevingsfactoren worden in
verband gebracht met hoe een persoon situaties
ervaart t.a.v.
o het aantal sociale contacten
o de inhoud van de ontmoetingen
o de frequentie van de ontmoetingen



Zie ook Morling HS1 p.13

Kenmerken van een goede wetenschappelijke theorie
▪ Ondersteund door data
o Data uit wetenschappelijk onderzoek
▪ Falsifieerbaar
o Een theorie moet weerlegd kunnen worden aan de hand van verzamelde gegevens
▪ Spaarzaam (parsimonious)
o Als een eenvoudige theorie volstaat, is het niet nodig om deze
complexer te maken

Onderzoeksvragen
▪ In wetenschappelijk onderzoek zijn er twee soorten onderzoeksvragen:
1. Fundamenteel (basic)
2. Toegepast (applied)

Onderzoeksontwerp
▪ De onderzoeksvraag leidt tot een onderzoeksontwerp
o Wat voor soort empirische gegevens worden verzameld?
o Zijn de gegevens kwalitatief of kwantitatief?
o Hoe worden de gegevens verzameld?




2

, KOM hoorcolleges



Waarom kwalitatief onderzoek?
▪ Voornaamste doel van kwalitatief onderzoek is:
o sociale fenomenen te begrijpen vanuit hun natuurlijke context
o om empirische patronen te vinden die een startpunt kunnen zijn voor theorievorming
 ontwikkeling nieuwe theorie
 aanpassing of uitbreiding van bestaande theorie
▪ Patronen in:
o Gesproken of geschreven teksten
o Observaties van gedrag en interacties
o Beeldmateriaal, etc.

Kenmerken kwalitatief onderzoek
1. De onderzoeker is geïnteresseerd in de natuurlijke omgeving van de respondent
2. De onderzoeker heeft een contextuele benadering
3. Het perspectief van de respondenten staat centraal
4. Via specifieke observaties probeert de onderzoeker
o de sociale werkelijkheid te omschrijven in al haar diversiteit
o naar algemeenheden te zoeken die nieuwe theorieën vormen of bestaande
theorieën aanpassen
 inductie

Wat wordt er onderzocht?
▪ Een onderzoeksvraag van een kwalitatief onderzoek kun je
herkennen aan de volgende elementen:
▪ SPI(C)E:
o Setting: waar, in welke context?
o Perspective/Population: wie?
o Interest: wat?
o (Comparison: vergeleken met wie/wat?)
o Evaluation: met welk resultaat?




3

, KOM hoorcolleges




Hoorcollege 2; 07-09

Vandaag -- kwalitatief onderzoek
▪ Data-verzamelingsmethoden
▪ Hoe worden gegevens verzameld?
o Kwalitatief interview
o Focusgroep
o Observatie
o Bestaande gegevens
▪ Bij wie worden gegevens verzameld?
▪ Hoe ziet de verzamelde data eruit?

Kwalitatief interview
 Gesprek waarin de interviewer vragen stelt aan de geïnterviewde
over:
o ideeën
o motieven
o ervaringen
o (gedragingen)
 met betrekking tot een sociaal fenomeen
o Geïnterviewde is:
o Informant, of
o Respondent
 Onderzoeker is nadrukkelijk aanwezig bij de dataverzameling
o Participant, fysiek aanwezig in het proces van dataverzameling
o Buitenstaander, hiërarchische relatie, staat buiten het proces

Focusgroep
▪ Er is interactie tussen de deelnemers
o Hierin is de onderzoeker vooral geïnteresseerd!
o Dit maakt anonimiteit en vertrouwelijkheid lastig(er) te waarborgen
▪ Onderwerp is vaak meer specifiek
o Er wordt meer gedetailleerd ingegaan op een specifiek onderwerp
▪ De interviewer heeft taak van moderator:
o stelt vragen die de onderzoeker heeft geformuleerd
o zorgt ervoor dat het gesprek niet te veel afdwaalt van het bedoelde onderwerp
o zorgt ervoor dat iedereen de kans krijgt om actief deel te nemen aan het gesprek

Soorten interviews
Hoe meer rechts, hoe meer gestructureerd

Gestructureerd:
vragenlijst die al vast
klaarligt




4