Artikel: Oosterhuis (2014)
Introductie
Dit artikel geeft een overzicht van de forensische psychiatrie in NL van 1870-2005. Vanaf 1925 werd
het sterk toegepast in het wettige systeem, o.b.v. de ‘’psychopaths laws’’
Dit artikel gaat in op twee onderdelen:
1. De moeite die de Nederlandse forensische psychiatrie had in het zich tot stand brengen in
de periode 1870-1925
2. De wet over de psychopaths laws, wat speciale metingen voor mentaal verstoorde
delinquenten heeft geformaliseerd
Deze delinquenten kunnen terbeschikkingstelling (TBS/special restriction order) opgelegd krijgen
door de overheid. Dit bestaat uit een combinatie van veroordeling en verplichte behandeling in een
forensisch-psychiatrisch ziekenhuis of een andere vorm van psychiatrische surveillantie
De opkomst van forensische psychiatrie
Leiders van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie waren liberaal en positivistisch in de 19e
eeuw en zagen wetenschap en sociale verantwoordelijkheid als cruciaal voor sociale vooruitgang
● Zij zagen mentale problemen als oorzaak van biologische zaken, maar ook gevaarlijke
gedragingen en socio-culturele invloeden
● Aangezien steeds meer mensen mentale ziektes kregen, waarbij ook hun emotionele leven
en morele bewustzijn werden beïnvloed, wilden zij hun interventies uitbreiden
● Hygienic movement: proberen om mensen te preventeren van het ziek worden door hun
leefomstandigheden te veranderen
○ Belangrijk hierbij: goede hygiëne en zelfcontrole, een gevoel van plicht en
verantwoordelijkheid, moreel bewustzijn en het tegenwerken van ‘insanity’
Hierdoor ontwikkelde de forensische psychiatrie zich
● Doctor Ramaer was de eerste psychiater die probeerde om de psychiatrie onder de aandacht
van advocaten te brengen. Dit was echter onsuccesvol
● Code Pénal (1811): stelt dat verdachten enkel veroordeeld moeten worden op hun acties
waarvoor ze verantwoordelijk zijn (zodat de straf en de daad goed bij elkaar passen, ook wel
proportionality principle)
● Enkel wanneer verdachten duidelijk ‘insane’ waren, konden ze deze mensen plaatsen in een
mentaal ziekenhuis
Forensische psychiatrie ontwikkelde zich later in NL dan in Frankrijk of Engeland. Pas in de laatste
twee decennia van de 19e eeuw, linkten Nederlandse psychiaters steeds vaker immoreel en
crimineel gedrag aan mentale stoornissen en wilden zij psychiatrische input in criminal law. De
psychiaters kregen steun door twee internationale ontwikkelingen
1) De opkomst van biomedische verklaringen voor crimineel gedrag in het algemeen en
criminele antropologie in Italië en Frankrijk
2) De groeiende invloed van de modern school of criminal law
Belangrijke psychiaters in NL waren Winkler en Jelgersma, die wilden dat criminelen met mentale
problemen gedwongen opname en behandeling in een mentaal ziekenhuis (asylum) zouden moeten
krijgen. Zij legden de nadruk op de erfelijke kwetsbaarheid; immoreel gedrag en insanity zouden
indicatief zijn voor degeneratie
● Ook geloofden ze dat geboren criminelen specifieke anatomische kenmerken hebben
(Lombroso’s theory)
● Jelgersma geloofde echter dat een criminele predispositie enkel opkomt nadat meerdere
generaties slechte traits hadden doorgegeven en daarnaast vond hij slechte sociale
invloeden ook van belang
○ Hij wilde een middenweg tussen de biologische vs. sociale verklaring van
criminaliteit