Samenvatting Beleidskunde
H-fase 3, leerjaar 2018/2019
Les 1
WAT IS BELEID?
Centraal aandachtspunt:
Weerbaarheid van wijken en buurten tegen ondermijning.
Wat is beleid?
Het streven naar het bereiken van bepaalde doeleinden met bepaalde middelen en bepaalde
tijdskeuzen
Beleid is een politiek bekrachtigd plan
In ieder geval altijd:
- Bepaalde doelen (wat we willen bereiken)
- Middelen (met welk en hoeveel geld of inspanning)
- Tijdspad (binnen welk tijdsbestek realiseren we dat)
- Vervat in een plan dat steun heeft/bekrachtigd is (wie wil dan wat? En wie beslist dat?)
o We formuleren beleid om maatschappelijke problemen een beetje minder erg te maken/op
te lossen.
o We spreken van een probleem als de ervaren/geobserveerde situatie niet voldoet aan de
eisen of gewenste situatie.
Hoe maken we beleid?
1) TOP-DOWN (analytisch rationalistisch, government)
Actor heeft eigen informatie en heeft geen andere actoren nodig.
Sturing door centrale actor (beleid het middel waarlangs doelen bereikt worden)
Het veronderstelt volledige kennis bij de beleidsmaker over de uitvoering.
0Tekentafel beleid’ : vanuit een kantoor informeren, onderzoek doen, besluiten nemen.
Voorbeelden: beleid voor defensie, wetten maken/wijzigen, verandering in een
verkeerssituatie (overheid en daaronder zijn partners)
Volgt de beleidscyclus, beginnend bij agendavorming, beleidsvoorbereiding,
beleidsbepaling, beleidsuitvoering naleving/handhaving, beleidsevaluatie en evaluatie.
In de praktijk doet het onvoldoende recht aan de complexiteit van beleidsprocessen.
2) BOTTUM-UP (sociaal-interactief)
Op basis van overleg en interactie tussen een veelheid van actoren (samen een
(complexer) probleem oplossen).
We spreken van beleidsnetwerken of ook wel 0governance’ genoemd.
Voorbeelden: kijkt naar verschillende actoren die met de verkeerssituaties te maken
hebben. (Overheid omringt door partners op hetzelfde niveau; interactief).
, Analyse van netwerken
Als we naar netwerken kijken bezien we dit veelal vanuit drie optieken:
1. Inhoud: welk doel beoogt het netwerk te realiseren?
2. Structuur: met welke actoren?
3. Proces: met welke interacties en bedreigingen?
Les 2
WAT IS BELEID?
Verschillende typen (beleids)problemen onderkennen
Veel onomstreden kennis Weinig onomstreden kennis
Consensus over maatstaven Gestructureerd probleem (bijv. Matig gestructureerd probleem
watersnood/hoog water, (type 1) (bijv. kanker,
slecht wegdek) virusinfectie)
Geen consensus (=onenigheid) Matig gestructureerd Ongestructureerd probleem (bijv.
over maatstaven probleem (type 2) (bijv. wicked problems zoals
abortus, donorwet) jeugdcriminaliteit, ondermijning)
Waarom werkt beleid soms niet zoals bedoeld?
Er zijn diverse mechanismen…
o Mensen en beleidsmakers kiezen vaak helemaal niet zo rationeel als gedacht, de praktijk is
gewoon complex en weerbarstig
o Twee belangrijke theorieën:
1) Lipsky: “Street level bureaucracy”
Kern van de theorie is dat de uitvoerder beleid op de werkvloer bepaalt. Professionals maken
beleid door de manier waarop ze problemen oplossen en interactie hebben met burgers.
2) Kingdon: “Garbage can model en stromenmodel”
Kern van de theorie is dat we helemaal niet rationeel kiezen. Besluitvorming en
beleidsrichtingen komen tot stand door het samenkomen van problemen, oplossingen en
politieke invloed.
Drie stromingen: (a) probleem, (b) oplossing en (c) politiek. Individueel op elke stroming is
er geen invloed, maar wanneer de drie stromingen bij elkaar komen is het het moment om
het beleid uit te voeren (window of opportunity).
Problemen in een stad
o Armoede
o Criminaliteit
o Slechte samenhang
o Overlast
Probleemperceptie
“De visie van een actor op de oorzaken en de gevolgen van een probleem.”
Er is nu iets wat je niet wilt
Je wilt iets wat er nu niet is
H-fase 3, leerjaar 2018/2019
Les 1
WAT IS BELEID?
Centraal aandachtspunt:
Weerbaarheid van wijken en buurten tegen ondermijning.
Wat is beleid?
Het streven naar het bereiken van bepaalde doeleinden met bepaalde middelen en bepaalde
tijdskeuzen
Beleid is een politiek bekrachtigd plan
In ieder geval altijd:
- Bepaalde doelen (wat we willen bereiken)
- Middelen (met welk en hoeveel geld of inspanning)
- Tijdspad (binnen welk tijdsbestek realiseren we dat)
- Vervat in een plan dat steun heeft/bekrachtigd is (wie wil dan wat? En wie beslist dat?)
o We formuleren beleid om maatschappelijke problemen een beetje minder erg te maken/op
te lossen.
o We spreken van een probleem als de ervaren/geobserveerde situatie niet voldoet aan de
eisen of gewenste situatie.
Hoe maken we beleid?
1) TOP-DOWN (analytisch rationalistisch, government)
Actor heeft eigen informatie en heeft geen andere actoren nodig.
Sturing door centrale actor (beleid het middel waarlangs doelen bereikt worden)
Het veronderstelt volledige kennis bij de beleidsmaker over de uitvoering.
0Tekentafel beleid’ : vanuit een kantoor informeren, onderzoek doen, besluiten nemen.
Voorbeelden: beleid voor defensie, wetten maken/wijzigen, verandering in een
verkeerssituatie (overheid en daaronder zijn partners)
Volgt de beleidscyclus, beginnend bij agendavorming, beleidsvoorbereiding,
beleidsbepaling, beleidsuitvoering naleving/handhaving, beleidsevaluatie en evaluatie.
In de praktijk doet het onvoldoende recht aan de complexiteit van beleidsprocessen.
2) BOTTUM-UP (sociaal-interactief)
Op basis van overleg en interactie tussen een veelheid van actoren (samen een
(complexer) probleem oplossen).
We spreken van beleidsnetwerken of ook wel 0governance’ genoemd.
Voorbeelden: kijkt naar verschillende actoren die met de verkeerssituaties te maken
hebben. (Overheid omringt door partners op hetzelfde niveau; interactief).
, Analyse van netwerken
Als we naar netwerken kijken bezien we dit veelal vanuit drie optieken:
1. Inhoud: welk doel beoogt het netwerk te realiseren?
2. Structuur: met welke actoren?
3. Proces: met welke interacties en bedreigingen?
Les 2
WAT IS BELEID?
Verschillende typen (beleids)problemen onderkennen
Veel onomstreden kennis Weinig onomstreden kennis
Consensus over maatstaven Gestructureerd probleem (bijv. Matig gestructureerd probleem
watersnood/hoog water, (type 1) (bijv. kanker,
slecht wegdek) virusinfectie)
Geen consensus (=onenigheid) Matig gestructureerd Ongestructureerd probleem (bijv.
over maatstaven probleem (type 2) (bijv. wicked problems zoals
abortus, donorwet) jeugdcriminaliteit, ondermijning)
Waarom werkt beleid soms niet zoals bedoeld?
Er zijn diverse mechanismen…
o Mensen en beleidsmakers kiezen vaak helemaal niet zo rationeel als gedacht, de praktijk is
gewoon complex en weerbarstig
o Twee belangrijke theorieën:
1) Lipsky: “Street level bureaucracy”
Kern van de theorie is dat de uitvoerder beleid op de werkvloer bepaalt. Professionals maken
beleid door de manier waarop ze problemen oplossen en interactie hebben met burgers.
2) Kingdon: “Garbage can model en stromenmodel”
Kern van de theorie is dat we helemaal niet rationeel kiezen. Besluitvorming en
beleidsrichtingen komen tot stand door het samenkomen van problemen, oplossingen en
politieke invloed.
Drie stromingen: (a) probleem, (b) oplossing en (c) politiek. Individueel op elke stroming is
er geen invloed, maar wanneer de drie stromingen bij elkaar komen is het het moment om
het beleid uit te voeren (window of opportunity).
Problemen in een stad
o Armoede
o Criminaliteit
o Slechte samenhang
o Overlast
Probleemperceptie
“De visie van een actor op de oorzaken en de gevolgen van een probleem.”
Er is nu iets wat je niet wilt
Je wilt iets wat er nu niet is
