Respiratoire revalidatie
Hyperventilatie syndroom (Samera)
1. Definitie
= een aandoening die voornamelijk wordt veroorzaakt door een voortdurende mentale en fysieke
overbelasting.
Allerlei psychosomatische symptomen: 6 tot 11%
Vandaar ook dat het een multi disciplinaire samenwerking is om deze patiënten te behandelen. Om
hyperventilatie volledig te voorkomen, zal de oorzaak verholpen moeten worden.
Vaak is deze oorzaak een niet direct fysiologisch probleem, maar een gevolg van bepaalde zaken.
Een goed voorbeeld hiervan is in stresssituaties. Er bestaan wel trucs om de hyperventilatie onder
controle te hebben, maar om het voorval volledig te controleren zullen de stresssituaties
verminderd of vermeden moeten worden. (denk aan samenwerking met een psychooloog)
Therapie moet veelzijdig zijn
- Intense ademhalingsoefeningen en ontspanningstherapie
- Beginfase: psychofarmaca / betablokkers
- Verander of verminder stressveroorzakende factoren
- Motivatie voor therapie en inzicht in het ontstaan van hyperventilatie
- Therapeut kan hulp bieden, maar ze moeten het zelf doen
- Ademhalingstechnieken integreren in het dagelijks leven
Resultaat = succesvolle therapie op redelijk korte termijn en recidieven vermeden
Hyperventilatie = verstoorde ademhaling van psychologische of fysiologische oorsprong, waarbij
diepe, te snelle of te onregelmatige ademhaling optreedt. Het gaat regelmatig gepaard met
ademstops of zuchten.
, 2. Fysiologie
Normaal ademhalingspatroon
Ademhaling in rust
- Lichte diafragmatische ademhaling
- Ribben bewegen niet
- Adempauze tussen in/expiratie
Opletten voor paradoxale ademhaling
Inspanningsademhaling (exertional breathing)
- Diepere ademhalingen: buikgebied breidt zich uit opwaarts en zijwaarts
- Flanken zetten uit + ribbewegingen (omhoog – naar de zijkant – naar achteren)
- Ademhalingsfrequentie: meten met polsfrequentie
- Ademhalingsritme: accent verschuift naar inspiratie + kortere pauze
- Hulpademhalingsspieren kunnen worden gebruikt
Het limbisch systeem
Speelt een belangrijke rol bij hyperventilatie omwille van de emoties.
= interactie tussen lichaam en geest emoties
Bestaat uit
- Hypothalamus = hoofdcentrum
- Subcorticale kernen (bijv. basale ganglia)
- Archicortex: omvat hippocampus en aanverwante structuren
Beïnvloedt de volgende processen
- Ademhaling en psyche (bv. zucht van verlichting; ademhaling onderbroken bij angst)
- Tonus van dwarsgestreepte spieren (bv. stijf staan van angst; beginnen te beven van angst...)
- Geweten (bv. meer alert; extreem prikkelbaar; slaperig; slaperig; bewustzijn verliezen)
- De functies van het vegetatieve en endocriene systeem de relatie met het
hypothalamushypofyse systeem
- Sympathisch systeem
Sympatisch: fight or flight
Hoger geactiveerd dan het parasympatisch zenuwstelsel bij hyperventilatie
Bv. CO↑; slagaderverwijding; vaatvernauwing; miltcontractie; pupilverwijding;
bronchodilatatie; vernauwing van de slagaders in de speekselklieren; ↓ ritmische activiteit
van de wandmusculatuur van maag en darmen; samentrekking van de baarmoeder
(afhankelijk van de hormonale toestand); ↑ afscheiding van zweet; ↑ afscheiding van
adrenaline en noradrenaline door de bijnieren.
- Parasympathisch systeem (omgekeerde werking van het sympathische systeem)
Verandering van de concentratie van hormonen door verbindingen met de hypofyse (bijv.
thyroxine; secretie van corticosteroiden; bloeddruk ↑; vochtretentie; oestrogene en
gonadotrope hormonen (menstruatie!))
Verbinding met bijniermerg (bijv. ↑ spiermetabolisme; spierdoorbloeding ↑)
, Balans tussen ergotrofie en trofotrope functies
Ergotrofe functies: lichaam voorbereiden op actie (sympathische, neurohormonale, somatische en
psychologische reacties)
Trofotrope functies: regeneratie en opbouw van het lichaam (parasympathische, neurohormonale,
somatische en psychologische activiteiten)
EXAMENVRAAG: welke is iets meer actief bij hyperventilatie?
- Ergotrofe functies
3. Pathofysiologie
Stijging ademhalingsminutenvolume (RMV)
↑ O2 – absorptie en ↑ CO2 – afgifte
CO2: PCO2 = 40 mm Hg → PCO2 = 22,5 mm Hg in arterieel bloed
CO2 + H2O ↔ HCO3 ↔ H+ + HCO￣
Invloeden:
- Zenuwstelsel
- Verminderde bloedtoevoer naar de hersenen (door vasoconstrictie)
- Beschikbaarheid van mineralen in bloed
EXAMENVRAAG: Ademhalingsfrequentie gaat omhoog om CO2 kwijt te geraken = acidose
Je gaat uiteindelijk naar alkalose-staat nadat je de CO2 kwijt bent
Ademhalingspatroon
, Thoracale ademhaling geen gebruik van DP (<1%)
Regelmatig zuchten verbreedt TX in achterwaartse richting
Onregelmatigheden in FQ en diepte (cfr. dyspnoe: TX opgetrokken + buik ingetrokken paradoxale
ademhaling)
Gevolgen:
- Minder lucht en O2
- Er wordt veel O2 opgenomen, maar dat wil niet zeggen dat de ventilatie goed is of dat er
voldoende O2 wordt gebruikt in het lichaam
- Lagere delen van de longen = minder geventileerd
- Intensief gebruik en aanspannen van hulpademhalingsspieren strak thoracaal gevoel
- Kortademig
- Verschillende symptomen
CO2 is erg belangrijk!
- Stimuleert O2 – afgifte van bloed naar cellen
- Ontspant glad spierweefsel
- pH-homeostase
3 soorten hyperventilatie
Artificiele hyperventilatie
Bv. op intensieve zorgen
Bewuste hyperventilatie
Bv. bij zwemmen, duiken
Onbewuste hyperventilatie
Dit is de pathologische variant, geen onderliggende oorzaak
Hyperventilatie syndroom (Samera)
1. Definitie
= een aandoening die voornamelijk wordt veroorzaakt door een voortdurende mentale en fysieke
overbelasting.
Allerlei psychosomatische symptomen: 6 tot 11%
Vandaar ook dat het een multi disciplinaire samenwerking is om deze patiënten te behandelen. Om
hyperventilatie volledig te voorkomen, zal de oorzaak verholpen moeten worden.
Vaak is deze oorzaak een niet direct fysiologisch probleem, maar een gevolg van bepaalde zaken.
Een goed voorbeeld hiervan is in stresssituaties. Er bestaan wel trucs om de hyperventilatie onder
controle te hebben, maar om het voorval volledig te controleren zullen de stresssituaties
verminderd of vermeden moeten worden. (denk aan samenwerking met een psychooloog)
Therapie moet veelzijdig zijn
- Intense ademhalingsoefeningen en ontspanningstherapie
- Beginfase: psychofarmaca / betablokkers
- Verander of verminder stressveroorzakende factoren
- Motivatie voor therapie en inzicht in het ontstaan van hyperventilatie
- Therapeut kan hulp bieden, maar ze moeten het zelf doen
- Ademhalingstechnieken integreren in het dagelijks leven
Resultaat = succesvolle therapie op redelijk korte termijn en recidieven vermeden
Hyperventilatie = verstoorde ademhaling van psychologische of fysiologische oorsprong, waarbij
diepe, te snelle of te onregelmatige ademhaling optreedt. Het gaat regelmatig gepaard met
ademstops of zuchten.
, 2. Fysiologie
Normaal ademhalingspatroon
Ademhaling in rust
- Lichte diafragmatische ademhaling
- Ribben bewegen niet
- Adempauze tussen in/expiratie
Opletten voor paradoxale ademhaling
Inspanningsademhaling (exertional breathing)
- Diepere ademhalingen: buikgebied breidt zich uit opwaarts en zijwaarts
- Flanken zetten uit + ribbewegingen (omhoog – naar de zijkant – naar achteren)
- Ademhalingsfrequentie: meten met polsfrequentie
- Ademhalingsritme: accent verschuift naar inspiratie + kortere pauze
- Hulpademhalingsspieren kunnen worden gebruikt
Het limbisch systeem
Speelt een belangrijke rol bij hyperventilatie omwille van de emoties.
= interactie tussen lichaam en geest emoties
Bestaat uit
- Hypothalamus = hoofdcentrum
- Subcorticale kernen (bijv. basale ganglia)
- Archicortex: omvat hippocampus en aanverwante structuren
Beïnvloedt de volgende processen
- Ademhaling en psyche (bv. zucht van verlichting; ademhaling onderbroken bij angst)
- Tonus van dwarsgestreepte spieren (bv. stijf staan van angst; beginnen te beven van angst...)
- Geweten (bv. meer alert; extreem prikkelbaar; slaperig; slaperig; bewustzijn verliezen)
- De functies van het vegetatieve en endocriene systeem de relatie met het
hypothalamushypofyse systeem
- Sympathisch systeem
Sympatisch: fight or flight
Hoger geactiveerd dan het parasympatisch zenuwstelsel bij hyperventilatie
Bv. CO↑; slagaderverwijding; vaatvernauwing; miltcontractie; pupilverwijding;
bronchodilatatie; vernauwing van de slagaders in de speekselklieren; ↓ ritmische activiteit
van de wandmusculatuur van maag en darmen; samentrekking van de baarmoeder
(afhankelijk van de hormonale toestand); ↑ afscheiding van zweet; ↑ afscheiding van
adrenaline en noradrenaline door de bijnieren.
- Parasympathisch systeem (omgekeerde werking van het sympathische systeem)
Verandering van de concentratie van hormonen door verbindingen met de hypofyse (bijv.
thyroxine; secretie van corticosteroiden; bloeddruk ↑; vochtretentie; oestrogene en
gonadotrope hormonen (menstruatie!))
Verbinding met bijniermerg (bijv. ↑ spiermetabolisme; spierdoorbloeding ↑)
, Balans tussen ergotrofie en trofotrope functies
Ergotrofe functies: lichaam voorbereiden op actie (sympathische, neurohormonale, somatische en
psychologische reacties)
Trofotrope functies: regeneratie en opbouw van het lichaam (parasympathische, neurohormonale,
somatische en psychologische activiteiten)
EXAMENVRAAG: welke is iets meer actief bij hyperventilatie?
- Ergotrofe functies
3. Pathofysiologie
Stijging ademhalingsminutenvolume (RMV)
↑ O2 – absorptie en ↑ CO2 – afgifte
CO2: PCO2 = 40 mm Hg → PCO2 = 22,5 mm Hg in arterieel bloed
CO2 + H2O ↔ HCO3 ↔ H+ + HCO￣
Invloeden:
- Zenuwstelsel
- Verminderde bloedtoevoer naar de hersenen (door vasoconstrictie)
- Beschikbaarheid van mineralen in bloed
EXAMENVRAAG: Ademhalingsfrequentie gaat omhoog om CO2 kwijt te geraken = acidose
Je gaat uiteindelijk naar alkalose-staat nadat je de CO2 kwijt bent
Ademhalingspatroon
, Thoracale ademhaling geen gebruik van DP (<1%)
Regelmatig zuchten verbreedt TX in achterwaartse richting
Onregelmatigheden in FQ en diepte (cfr. dyspnoe: TX opgetrokken + buik ingetrokken paradoxale
ademhaling)
Gevolgen:
- Minder lucht en O2
- Er wordt veel O2 opgenomen, maar dat wil niet zeggen dat de ventilatie goed is of dat er
voldoende O2 wordt gebruikt in het lichaam
- Lagere delen van de longen = minder geventileerd
- Intensief gebruik en aanspannen van hulpademhalingsspieren strak thoracaal gevoel
- Kortademig
- Verschillende symptomen
CO2 is erg belangrijk!
- Stimuleert O2 – afgifte van bloed naar cellen
- Ontspant glad spierweefsel
- pH-homeostase
3 soorten hyperventilatie
Artificiele hyperventilatie
Bv. op intensieve zorgen
Bewuste hyperventilatie
Bv. bij zwemmen, duiken
Onbewuste hyperventilatie
Dit is de pathologische variant, geen onderliggende oorzaak
