HU samenvatting leerdoelen ethiek - Cijfer 9,2!

Hoorcollege Ethiek week 1
Intro; Wat is het recht?; Moraal en recht
08-09-2022

Leerdoelen (8):

Leerdoel 1: Kan uitleggen wat de normatieve functie van het recht is

Het recht beslaat gedragsregels waarvan het grootste gedeelte van de samenleving vindt dat ze
opgevolgd moeten worden. Het recht geeft aan wat wel/niet is toegestaan.

Leerdoel 2: Kan beschrijven wat de relatie tussen recht en ethiek (moraal) is

Mensen passen hun ethiek/moraal aan op het recht. Wat verboden wordt geacht door de wet (het
recht), doen mensen, over het algemeen, niet. Maar ook andersom. Dingen die er gebeuren of
waarover commotie ontstaat en waarvan veel mensen vinden dat het anders moet, kan de overheid
aan het denken zetten en laten bepalen hier een wet over te maken omdat het zoveel mensen
betreft.

Leerdoel 3: Kan voorbeelden geven van wederzijdse beïnvloeding van recht
en moraal in de samenleving
Bijvoorbeeld dat je vroeger iedereen tijdens het fietsen op zijn telefoon zag zitten, dat was toen
normaal en niemand keek daarvan op. Nu is heeft het recht geregeld dat er een boete staat op het
fietsen met je telefoon in je hand. Nu zie je veel minder mensen dat doen en is het fietsen zonder
telefoon in je hand de nieuwe ethiek/moraal.

Een ander voorbeeld is roken bij schoolgebouwen bijvoorbeeld. Vroeger was de moraal dat dit mocht
en mensen deden dit ook en het boeide niemand. Nu er een rookverbod staat op roken op
schoolpleinen, passen mensen hun ethiek/moraal hierop aan en doen dit niet meer.

Leerdoel 4: Kan beschrijven wat de verhouding tussen moraal, cultuur,
waarden en normen is

Moraal is het geheel van (morele) normen en waarden dat door een individu, groep, instelling of
cultuur als belangrijke richtlijn voor het eigen handelen wordt beschouwd.

Leerdoel 5: Kan uitleggen hoe culturele programmering tot stand komt

Wat is cultuur? Het denken, doen en laten van de mens wordt voor een deel bepaald door, wat we
noemen, de mentale programmering. Deze programmering komt tot stand door de opvoeding en de
sociale context waarin ervaringen worden opgedaan. Cultuur vormt een deel van deze
programmering.

Leerdoel 6: Kan uitleggen wat begrippen als waarde, norm en deugden betekenen en voorbeelden
geven van waarden, normen en deugden
Een waarde is iets dat een persoon nastrevingswaardig vindt. Het geeft aan wat een mens wenselijk
vindt. Zoals bijvoorbeeld goed gedrag. Een norm is een manier van doen die volgens algemene
opvattingen geldt als normaal en het zijn gedragsregels die horen bij de waarden bijvoorbeeld niet
pesten of discrimineren. Een deugd is een goede karaktereigenschap betreffende goed samenleven
bijvoorbeeld rechtvaardigheid.

,Leerdoel 7: Kan eigen waarden en normen benoemen

De waarde die ik heb is dat ik onafhankelijk wil zijn. De norm die hier bij hoort is dus dat ik altijd mijn
eigen geld zal verdienen.

Leerdoel 8: Kan beschrijven wat (intuïtieve) morele oordelen zijn

Een intuïtief moreel oordeel is een moreel oordeel dat kant-en-klaar ontstaat in je bewustzijn zonder
dat je erover na hoeft te denken

4 functies van het recht

 Normatieve functie: het recht beslaat gedragsregels waarvan het grootste gedeelte van de
samenleving vindt dat ze opgevolgd moeten worden. Het recht geeft aan wat wel/niet is
toegestaan
 Geschil-oplossende functie: oplossen van problemen tussen burgers onderling of tussen
burgers en de overheid. Alleen de rechterlijke organisatie oordeelt of iemand moet worden
gestraft
 Additionele functie: het biedt een rechtsregel als partijen vergeten zijn op een bepaald punt
afspraken te maken
 Instrumentele functie: de overheid zet bestuursbevoegdheden in als een instrument om (de
samenleving) mee te (be)sturen


5 kenmerken moreel oordeel

 Menselijk gedrag
 Overstijgt het individuele (universeel)
 Normatief (voorschrijvend)
 Gebaseerd op waarden (nastrevenswaardige zaken)
 Kan tot verontwaardiging leiden



Moraal, cultuur en samenleving

Moraal:

 Moraal is objectief/intersubjectief (of iig niet subjectief)
 Moraal is relatief (niet absoluut)
 Moraal verandert:
- Technische ontwikkelingen
- Mondialisering/immigratie

Cultuur bevat moraal. Samenleving kent meerdere culturen, maar vaak ook wel gedeelde moraal,
bijvoorbeeld wet en omgangsvormen.


Begrippen:

 Moreel oordeel: een oordeel dat gaat over gedrag van mensen en hoe ze met elkaar omgaan

,  Moraal: het geheel van gedeelde morele oordelen van een groep dat ontstaat in een
gesprek. Het is een geheel van morele regels waaraan wij onszelf en anderen in redelijk
gehouden achten (het geheel van gedeelde normen en waarden binnen en samenleving)
 Ethiek: de wetenschap die het moraal bestudeert. En die tracht het moraal verder te helpen
nieuwe argumenten te ontwikkelen en te gebruiken in afwegingen
 Waarden: waarden zijn belangrijke/waardevolle idealen en overtuigingen die de
gedragsregels bepalen van de drager/groep (en de groepsleden), bijvoorbeeld gelijkheid
 Normen: normen zijn de (gedrags)regels die horen bij de waarden. Normen zijn praktisch
toepasbaar en meetbaar
 Deugden: een deugd is een goede karaktereigenschap (betreffende goed samenleven)
 Cultuur: is het geheel aan gewoonten en (gedrags)regels dat bij een volk of stam hoort.
Cultuur omvat de gewoonten en gebruiken waarover een volk in het land zelf beschikt of die
een volk meeneemt uit het land van herkomst
 Culturele programmering: het aanleren van cultuur via opvoeding, socialisatie, normen enw
aarden en waarneming
 Normatieve functie van het recht: het bewaken van ethische normen die in brede lagen van
de samenleving normaal worden gevonden
 Law in books: geschreven en wetten die door een land of staat moeten worden gevolgd
 Law in action: verwijst naar hoe en of een wet wordt toegepast of gehandhaafd, dit varieert
afhankelijk van de handhaver
 Rechtssociologie: de rechtssociologie is een onderdeel van de sociologie waarbinnen
onderzoek wordt verricht naar de wisselwerking tussen het recht en de samenleving