Summary Graad 8 EBW Opsommings vir Kwartaal 1 tot 3

EBW

Onderwerp 1: Die Owerheid
Definisies
Regering/owerheid/staat: Mense w1 deur landsburgers gekies word om d2 land te regeer.

Plaaslike regering: Plaaslike owerhede w ekonomiese +3 regskwessies in ‘n dorp hanteer.

Streeksregering: Provinsiale owerhede w ekonomiese + regskwessies hanteer in elke provinsie.

Staatsamptenaar: Iemand w in d staatsdepartement werk. (Onderwysers in staatskole, polisie)

Openbare kwessies: Besigh.4 w deur regering besit + beheer word. (Eskom, SABC, Transnet)

Openbare goedere + dienste: G+D5 w deur d regering voorsien word v6 gesamentlike gebruik v al d
mense + besigh. in d land.

Infrastruktuur: Fisiese hulpbronne (paaie, hawens, hospitale, skole)

Belasting: Verpligte betaling aan d regering w deur persone + besigh. gemaak word op d ink wat
hulle verdien.

Toelaes: Bedrag geld w regering v ‘n bepaalde doel betaal. (gestremdes, pensioenarisse)

Subsidies: Bedrag geld w deur regering toegestaan word om ‘n nywerheid/besigh. te help.

Aansporings: Bedrag geld w regering aan ‘n besigh betaal om ‘n bepaalde soort ekonomiese akt aan
te moedig.

Huishoudings: Eienaars v produksiefaktore + verbruiker v G+D.

Produksiefaktore: Insette in d produksieproses. (arbeid, kapitaal, natuurlike hulpbronne,
entrepreneurskap)

Besighede: Verskaffers v G+D.

Reg-en strafstelsel: Wette v ‘n land word deur d howe toegepas + iemand w aan ‘n misdaad skuldig
bevind word, word straf deur hof opgelê.

Wisselkoers: Waarde/prys v 1 land se geldeenheid teenoor geldeenheid v ‘n ander land.




1
w  wat
2
d  die
3
+  en
4
Besigh.  kort vir besigheid
5
G+D  goedere en dienste
6
v vir/van

1

,Betekenis v d regering

Regering:

 Groep mense wat land bestuur + beheer.
 In SA word regering deur demokratiese stemproses gekies.
 Landsburgers bo 18 mag stem.

Funksies v d regering:

 Maak + pas wette toe.
 Beskerm inwoners teen bedreigings + aanvalle v ander lande.
 Verskaf G+D w d land benodig + w nie plaaslik geproduseer word nie/ waarvan nie genoeg
produseer word nie.
 Ontwikkel stelsels om orde in d land te skep.

Doelwitte v d regering:

 Bevorder ekonomiese groei.
 Regverdige + billike herverdeling v hulpbronne.
 Vermindering v werkloosheid.
 Stabiliseer pryse
 Stabiliseer wisselkoers

Verskillende regeringsvlakke + hul rolle

Nasionale/sentrale regering:

 Verantwoordelik v algehele bestuur v d land + alle nasionale kwessies.

Kwessies:

 Veiligheid + sekuriteit v d land.
 Buitelandse sake
 Internasionale handel

Streeks/provinsiale regering:

 Verantwoordelik v ekonomiese aangeleenthede in bepaalde streek/provinsie.

Kwessies:

 Verbetering v dienslewering
 Behuising
 Gesondheidsdienste
 Onderwys

Plaaslike regering:

 Hanteer plaaslike kwessies in dorpe/munisipale gebiede.

Soorte munisipaliteite:

 Metropolitaanse
 Plaaslike
 Distriks


2

, Kwessies:

 Elektrisiteitsvoorsiening
 Munisipale paaie
 Biblioteke
 Verkeersbeheer
 Vullisverwydering

Regering se interaksie met huishoudings

Regering koop produksiefaktore by huishoudings + gebruik dit om openbare G+D te produseer.

 Bv: D regering kan grond by ‘n private persoon huur + d grond gebruik om openbare G+D te
verskaf.

Regering verskaf hulpbronne + dienste aan huishoudings

Voorbeelde:

 Onderwys
 Gesondheidsorg
 Behuising
 Infrastruktuur

Pensioen = Een v d maniere waarop d regering armoede probeer verminder.

Regering hef belasting w deur huishoudings betaal moet word

Voorbeelde:

Ink belasting

 Belasting w huishoudings betaal op geld w hulle verdien.

Verbruiksbelasting

 Belasting w betaal word op G+D w huishoudings koop. (BTW  15% w besigh. oorbetaal aan d
regering)

Aksynsbelasting

 Belasting op luukse items w d regering nie wil hê mense moet gebruik nie. (alkohol)

Regering se interaksie met besigh.

 Besighede/firmas/maatskappye: Vervaaridiger + produsente v G+D.
 Regering verskaf hulpbronne + dienste aan besigh.
o Besigh. benodig verskillende openbare G+D om G+D te kan produseer.
o Regering verskaf dit in vorm van infrastruktuur.
o Regering verskaf dienste soos d polisiemag wat deur besigh. gebruik word.
o Regering verskaf subsidies + aansporings aan besigh. om ekonomiese akt aan te
moedig.
 Regering skep orderlike + wettige besigheidsomgewing
 Regering bied ondersteuning + advies aan besigh.
 Besigh. moet belasting betaal aan d regering
 Maatskappybelasting

3