Literatuurgeschiedenis samenvatting.
College 1 & 2
Documentaire (1) ‘durf te denken’ voor de verlichting 1830
In leiden ontploft er een schip met kruid en dan is er een hoop verwoest. Hier springen
dichters op in (er komt een gedicht over een moeder die in de puinhoop opzoek gaat naar
haar baby’tje). Vroeger was het hele normaal dat als er iets erg gebeurde dit de schuld van
god was als staf. Roept mensen op om zoor zichzelf te denken, democratie.
1. De ramp met het kruitschip in Leiden 1807 wordt opgetekend door dichters, die hier
met hun poëzie op reageren. Niet alleen dichters reageren op de ramp. Wie reageren
nog meer en hoe verklaren zij deze verschrikkelijke gebeurtenis?
De dominees als waarschuwing van god. (mensen zagen de hand van god in de ramp)
2. Wat is de Verlichting volgens filosoof Immanuel Kant?
Het is tijd dat mensen zelf gaan nadenken, volg niet de anderen, laat je niet langer
leiden door wat anderen denken.
Het uittreden van de mens uit de onmondigheid die hij van zichzelf te wijten heeft,
onmondigheid is het onvermogen zich van zijn verstand te verdienen…….
3. Wat is de inzet van ‘de eerste democratische revolutie’ van 1787?
Meer democratie, meer inspraak van de burger.
4. In 1795 wordt Willem V verjaagd en Nederlands krijgt een grondwet. Wat zij de
nieuwe ideeën die dan in de maatschappij ontstaan?
Gelijke rechten voor iedereen. (Iedereen noemde elkaar ‘burger’.) Iedereen is gelijk
volgend de wed (of je nu van adel bent of niet, dat maakt niks uit). (Natuurlijk was
het in werkelijkheid goed uitgevoerd)
5. Wanneer Nederland wordt ingelijfd door Napoleon, ontstaan sterke nationalistische
sentimenten. Waarvandaan halen kunstenaars hun inspiratie om vorm te kunnen
geven aan deze gevoelens?
Je eigen afkomst verheerlijken, een eigen Nederlands volkslied, …
6. Na de val van Napoleon in 1815 ontstaat er een sfeer van wederopbouw, rust en
orde. Welke onderwerpen worden door dichters graag gebezigd in dit klimaat?
Uit het grote Hollandse verleden. Uit de 17de eeuw (gouden eeuw, voc v..c, veel
koloniën). In de tijd van onderdrukking en bezetting van de fransen halen zij daar hun
inspiratie. Op het moment dat alles weer rustig was, gingen ze weer schrijven over
truttige dingen. De eerste tandjes van hun kinderen, het huidhouden en de
moestuinen.
,Documentaire (2) ‘durf te voelen’ 1830-1860 (de omslag van de verlichting naar de
romantiek)
Rationalisme (gebruiken van verstand) is goed, maar gevoelens moeten ook worden geuit.
En zeker in de kunst, juist in de kunst moeten gevoelens geuit kunnen worden en mensen
moeten hun eigen gevoelens daarin kunnen terug voelen/vinden.
1. Wie is Lord Byron? Karakteriseer deze auteur én zijn werk kort.
Rebel, bestseller dichter, iemand die opzoek is naar vrijheid, die zich niet wil …..aan
de maatschappij, extreem gefocust op gevoeligheid, wilde niet echt mee doen met
de maatschappij, kleden zicht er uitbundig en opvallend.
Keert zich tegen de Engelse samenleving. Heeft een beer als huisdier en lat die ook
uit. (popster)
2. Wat verstaan we onder Leidse ‘Romantische Club’? uit wie bestond zij en door die liet
deze Club zich inspireren?
Club van Nederlandse studenten die zelf schrijven aan het begin van de 19 de eeuw.
Zijn gefascineerd door de nieuwe romantische stroming die in opkomst is. Nicolaas
Beets, Jonas Hasebroek, Willem Bilderdijk (Kneppelhout).
3. Voor welke dilemma’s stond Nicolaas Beets toen hij fragmenten uit Don Juan van
Lord Byron ging vertalen?
hij studeert en will later dominee worden ( daar studeert hij voor) en het zou dus niet
helpen als hij seks boeken zou vertalen. Hij is geïnteresseerd in die romantische
literatuur maar hij kan er niet zijn eigen naam onder zetten en niet alle meest
spannende pikante verhalen zou hij niet mogen vertalen, omdat iedereen izhc in die
tijd nog netjes moest gedragen.
4. In de Romantiek ontstaat er een fundamenteel andere houding waarmee er wordt
omgegaan met het verleden. Waarin zit dit verschil?
daar waar je niet bent vind je het geluk’. Soort heimwee naar het verleden. Oude
dingen conserveren, ouden dingen meer waarde geven, dichters uit de romantiek
waren gebaseerd op Lord Byron en speelden zich in de middeleeuwen af. (verhaal
over een man die een weduwe ?trouwt? en er dan later achter komt dat het zijn zus
is. incest dus.
5. Na de generatie van Beets komt een nieuwe generatie jonge studenten naar Leiden.
Een belangrijke romanticus binnen deze groep is François Haverschmidt. Wat is
kenmerkend voor de auteur Haverschmidt?
Misschien we de bekendste romantische dichter ooit. Schrijft super dramatische
dingen, maar dat wordt beschouwt als romantisch, het samen vluchten naar de
dood. Schrijft onder de naam Piet Paaltjens. Schrijft veel over vrouwen en dat je ze
dan niet kan krijgen. Hij vond het studenten leven heel erg leuk en hij had veel
vrienden. Populaire student. Wordt later dominee, preekt veel over de dood, vrouw
overlijdt, hangt zichzelf uiteindelijk op. Romantisch schrijven in de kunststroming is
dat de liefde aan het eind toch niet word beantwoord, en er iets tragisch gebeurt.
, Documentaire 3 ‘Durf je uit te spreken’ (1860-1880)
1. Aanklacht tegen kinderarbeid en besteed daar aandacht aan.
2. Eduard Douwe Dekker, zag het onrecht en daar wilde hij over schrijven, zodat de
Nederlanders zouden weten wat onze koning daar allemaal laat gebeuren.
3. Om zijn ideeën en … te volgen. Groter publiek mee te bereiken. Promopraatje voor
zichzelf, ik ben als ambtenaar daar opgekomen. Boek met een superheld verkoopt
ook beter.
4. Het gaat over prostitutie. Het bordeel hoofdstuk werd ook vaak afgeplakt of ertussen
uitgehaald.
5. Erge gebeurtenissen die gebeuren (kindjes gaan dood, jongetje verdrinkt ect.). hoe
kan het dat in een maatschappij waarin zo veel fout gaat, dat er dan wel een goede
god zou zijn en eentje die op iedereen past. Maar wij zitten in al deze ellende, waar
zo veel fout gaat (bordelen, doden, getto’s), kan het niet dat er nog een god bestaat.
Rationalisme, Romantiek, Realisme:
Richtvragen met betrekking tot het te bestuderen materiaal (p.13/71)
1. Welke auteurs/kunstenaars vormden de inspiratiebronnen voor de Romantiek in
Nederland?
1. Lord Byron (grote, Engelse dichter/schrijver, belangrijkste romantische boek
Dongoan),
2. Victor Hugo (Franse schrijver),
3. Willem Bilderdijk (Nederlandse, romantische dichter),
4. Wolter Scotser (Engelse schrijver, schreef historische romans).
2. Wat wordt bedoeld met Weltschmerz?
Lijden aan het leven (wereld pijn) (letterlijk vertaald). Het wil zeggen, we leven
allemaal maar ons leven een grote lijdensweg vol pijn en ellende. Constant het
gevoel dat het leven niet goed wordt. Ontevreden over het hier en nu. Ontevreden
over de industrie, arbeid. De industriële revolutie begint. Zorgt voor heel veel rijkdom
(voor de bazen), maar voor de gewone burger werd de maatschappij niet veel rijker
en veel viezer. De mooie natuur en steden worden vuilen steden. Ontevredenheid
met de maatschappelijke verandering en dan ga je verlangen naar vroeger, waar alles
mooier, beter, schoner en reinheid van vroeger.
In periode 1830-1850 is de opkomst van de industriële revolutie, verstedelijking,
grote fabrieken worden gebouwd. En tot 1800 heb je een ongerepte natuur en is het
mooi en schoon. Daarna wordt eerste stoommachine, auto’s en elektriciteit
uitgevonden en vooral de industrie, en dat is nogal vervuilend en daardoor worden
de steden een ontzettend gore boel. Rivieren worden vervuild door fabrieksafval.
3. Welke rol speelt de natuur(beleving) in de Romantiek?
Het terug verlangen naar die natuur. Het ongerepte en de schoonheid. Focussen op
de natuur om terug te grijpen naar vroeger en om een soort contrast te bieden naar
wat nu zo rot is. contrast slavernij en hoe mooi de natuur wel niet is in Nederlands-
Indië.
College 1 & 2
Documentaire (1) ‘durf te denken’ voor de verlichting 1830
In leiden ontploft er een schip met kruid en dan is er een hoop verwoest. Hier springen
dichters op in (er komt een gedicht over een moeder die in de puinhoop opzoek gaat naar
haar baby’tje). Vroeger was het hele normaal dat als er iets erg gebeurde dit de schuld van
god was als staf. Roept mensen op om zoor zichzelf te denken, democratie.
1. De ramp met het kruitschip in Leiden 1807 wordt opgetekend door dichters, die hier
met hun poëzie op reageren. Niet alleen dichters reageren op de ramp. Wie reageren
nog meer en hoe verklaren zij deze verschrikkelijke gebeurtenis?
De dominees als waarschuwing van god. (mensen zagen de hand van god in de ramp)
2. Wat is de Verlichting volgens filosoof Immanuel Kant?
Het is tijd dat mensen zelf gaan nadenken, volg niet de anderen, laat je niet langer
leiden door wat anderen denken.
Het uittreden van de mens uit de onmondigheid die hij van zichzelf te wijten heeft,
onmondigheid is het onvermogen zich van zijn verstand te verdienen…….
3. Wat is de inzet van ‘de eerste democratische revolutie’ van 1787?
Meer democratie, meer inspraak van de burger.
4. In 1795 wordt Willem V verjaagd en Nederlands krijgt een grondwet. Wat zij de
nieuwe ideeën die dan in de maatschappij ontstaan?
Gelijke rechten voor iedereen. (Iedereen noemde elkaar ‘burger’.) Iedereen is gelijk
volgend de wed (of je nu van adel bent of niet, dat maakt niks uit). (Natuurlijk was
het in werkelijkheid goed uitgevoerd)
5. Wanneer Nederland wordt ingelijfd door Napoleon, ontstaan sterke nationalistische
sentimenten. Waarvandaan halen kunstenaars hun inspiratie om vorm te kunnen
geven aan deze gevoelens?
Je eigen afkomst verheerlijken, een eigen Nederlands volkslied, …
6. Na de val van Napoleon in 1815 ontstaat er een sfeer van wederopbouw, rust en
orde. Welke onderwerpen worden door dichters graag gebezigd in dit klimaat?
Uit het grote Hollandse verleden. Uit de 17de eeuw (gouden eeuw, voc v..c, veel
koloniën). In de tijd van onderdrukking en bezetting van de fransen halen zij daar hun
inspiratie. Op het moment dat alles weer rustig was, gingen ze weer schrijven over
truttige dingen. De eerste tandjes van hun kinderen, het huidhouden en de
moestuinen.
,Documentaire (2) ‘durf te voelen’ 1830-1860 (de omslag van de verlichting naar de
romantiek)
Rationalisme (gebruiken van verstand) is goed, maar gevoelens moeten ook worden geuit.
En zeker in de kunst, juist in de kunst moeten gevoelens geuit kunnen worden en mensen
moeten hun eigen gevoelens daarin kunnen terug voelen/vinden.
1. Wie is Lord Byron? Karakteriseer deze auteur én zijn werk kort.
Rebel, bestseller dichter, iemand die opzoek is naar vrijheid, die zich niet wil …..aan
de maatschappij, extreem gefocust op gevoeligheid, wilde niet echt mee doen met
de maatschappij, kleden zicht er uitbundig en opvallend.
Keert zich tegen de Engelse samenleving. Heeft een beer als huisdier en lat die ook
uit. (popster)
2. Wat verstaan we onder Leidse ‘Romantische Club’? uit wie bestond zij en door die liet
deze Club zich inspireren?
Club van Nederlandse studenten die zelf schrijven aan het begin van de 19 de eeuw.
Zijn gefascineerd door de nieuwe romantische stroming die in opkomst is. Nicolaas
Beets, Jonas Hasebroek, Willem Bilderdijk (Kneppelhout).
3. Voor welke dilemma’s stond Nicolaas Beets toen hij fragmenten uit Don Juan van
Lord Byron ging vertalen?
hij studeert en will later dominee worden ( daar studeert hij voor) en het zou dus niet
helpen als hij seks boeken zou vertalen. Hij is geïnteresseerd in die romantische
literatuur maar hij kan er niet zijn eigen naam onder zetten en niet alle meest
spannende pikante verhalen zou hij niet mogen vertalen, omdat iedereen izhc in die
tijd nog netjes moest gedragen.
4. In de Romantiek ontstaat er een fundamenteel andere houding waarmee er wordt
omgegaan met het verleden. Waarin zit dit verschil?
daar waar je niet bent vind je het geluk’. Soort heimwee naar het verleden. Oude
dingen conserveren, ouden dingen meer waarde geven, dichters uit de romantiek
waren gebaseerd op Lord Byron en speelden zich in de middeleeuwen af. (verhaal
over een man die een weduwe ?trouwt? en er dan later achter komt dat het zijn zus
is. incest dus.
5. Na de generatie van Beets komt een nieuwe generatie jonge studenten naar Leiden.
Een belangrijke romanticus binnen deze groep is François Haverschmidt. Wat is
kenmerkend voor de auteur Haverschmidt?
Misschien we de bekendste romantische dichter ooit. Schrijft super dramatische
dingen, maar dat wordt beschouwt als romantisch, het samen vluchten naar de
dood. Schrijft onder de naam Piet Paaltjens. Schrijft veel over vrouwen en dat je ze
dan niet kan krijgen. Hij vond het studenten leven heel erg leuk en hij had veel
vrienden. Populaire student. Wordt later dominee, preekt veel over de dood, vrouw
overlijdt, hangt zichzelf uiteindelijk op. Romantisch schrijven in de kunststroming is
dat de liefde aan het eind toch niet word beantwoord, en er iets tragisch gebeurt.
, Documentaire 3 ‘Durf je uit te spreken’ (1860-1880)
1. Aanklacht tegen kinderarbeid en besteed daar aandacht aan.
2. Eduard Douwe Dekker, zag het onrecht en daar wilde hij over schrijven, zodat de
Nederlanders zouden weten wat onze koning daar allemaal laat gebeuren.
3. Om zijn ideeën en … te volgen. Groter publiek mee te bereiken. Promopraatje voor
zichzelf, ik ben als ambtenaar daar opgekomen. Boek met een superheld verkoopt
ook beter.
4. Het gaat over prostitutie. Het bordeel hoofdstuk werd ook vaak afgeplakt of ertussen
uitgehaald.
5. Erge gebeurtenissen die gebeuren (kindjes gaan dood, jongetje verdrinkt ect.). hoe
kan het dat in een maatschappij waarin zo veel fout gaat, dat er dan wel een goede
god zou zijn en eentje die op iedereen past. Maar wij zitten in al deze ellende, waar
zo veel fout gaat (bordelen, doden, getto’s), kan het niet dat er nog een god bestaat.
Rationalisme, Romantiek, Realisme:
Richtvragen met betrekking tot het te bestuderen materiaal (p.13/71)
1. Welke auteurs/kunstenaars vormden de inspiratiebronnen voor de Romantiek in
Nederland?
1. Lord Byron (grote, Engelse dichter/schrijver, belangrijkste romantische boek
Dongoan),
2. Victor Hugo (Franse schrijver),
3. Willem Bilderdijk (Nederlandse, romantische dichter),
4. Wolter Scotser (Engelse schrijver, schreef historische romans).
2. Wat wordt bedoeld met Weltschmerz?
Lijden aan het leven (wereld pijn) (letterlijk vertaald). Het wil zeggen, we leven
allemaal maar ons leven een grote lijdensweg vol pijn en ellende. Constant het
gevoel dat het leven niet goed wordt. Ontevreden over het hier en nu. Ontevreden
over de industrie, arbeid. De industriële revolutie begint. Zorgt voor heel veel rijkdom
(voor de bazen), maar voor de gewone burger werd de maatschappij niet veel rijker
en veel viezer. De mooie natuur en steden worden vuilen steden. Ontevredenheid
met de maatschappelijke verandering en dan ga je verlangen naar vroeger, waar alles
mooier, beter, schoner en reinheid van vroeger.
In periode 1830-1850 is de opkomst van de industriële revolutie, verstedelijking,
grote fabrieken worden gebouwd. En tot 1800 heb je een ongerepte natuur en is het
mooi en schoon. Daarna wordt eerste stoommachine, auto’s en elektriciteit
uitgevonden en vooral de industrie, en dat is nogal vervuilend en daardoor worden
de steden een ontzettend gore boel. Rivieren worden vervuild door fabrieksafval.
3. Welke rol speelt de natuur(beleving) in de Romantiek?
Het terug verlangen naar die natuur. Het ongerepte en de schoonheid. Focussen op
de natuur om terug te grijpen naar vroeger en om een soort contrast te bieden naar
wat nu zo rot is. contrast slavernij en hoe mooi de natuur wel niet is in Nederlands-
Indië.
