Inhoud
H1 Externe verslaggeving: relaties met andere vakgebieden.................................................................4
1.1 Afbakening van het vakgebied......................................................................................................4
1.2 De externe jaarrekening...............................................................................................................4
1.4 Functies en kwaliteitskenmerken van de jaarrekening.................................................................5
1.5 Creative accounting......................................................................................................................5
H2 Waarde en winst...............................................................................................................................6
2.1 Het economisch waarde begrip....................................................................................................6
2.2 Het boekhoudkundig waarde begrip............................................................................................6
2.3 Economisch versus boekhoudkundig: vergelijking en samenvatting............................................6
2.4 De waarde kloof............................................................................................................................7
H3 verslaggevingsprincipes van de boekhoudkundige waarde- en winstbepaling.................................8
3.1 Verslaggevingsprincipes in hun onderling verband......................................................................8
3.2 Toerekening (accrual)...................................................................................................................8
3.3 Realisatie......................................................................................................................................8
3.4 Matching.......................................................................................................................................9
3.5 Continuïteit...................................................................................................................................9
3.6 Voorzichtigheid.............................................................................................................................9
3.7 Bestendigheid.............................................................................................................................10
H4 Regelgevers en toezichthouders.....................................................................................................11
4.1 het institutionele kader van externe verslaggeving....................................................................11
4.2 Regelgevende instanties nader bekeken....................................................................................12
H5 Regelgeving: materiële en formele aspecten van de publicatieplicht.............................................13
5.1 Toepassingsgebied......................................................................................................................13
5.2 Onderdelen van het jaarrapport.................................................................................................13
5.3 Vrijstellingen voormiddelgrote, kleine en micro rechtspersonen...............................................14
5.4 Formele aspecten.......................................................................................................................16
van de publicatieplicht.....................................................................................................................16
H6 Vaste activa.....................................................................................................................................17
6.1 Indeling en vorm van de balans..................................................................................................17
6.2 Immateriële vaste activa.............................................................................................................18
6.3 Materiële vaste activa.................................................................................................................19
6.4 Financiële vaste activa................................................................................................................22
H7 Vlottende activa..............................................................................................................................23
7.1 Begripsbepaling en rubricering...................................................................................................23
, 7.2 Voorraden...................................................................................................................................23
7.3 Langlopende werken..................................................................................................................24
7.4 Overige vlottende activa.............................................................................................................26
H8 Eigen vermogen..............................................................................................................................27
8.1 Rubricering van het eigen vermogen..........................................................................................27
8.2 Geplaatst kapitaal en agio..........................................................................................................27
8.3 Reserves......................................................................................................................................29
8.4 Gebonden en vrij eigen vermogen..............................................................................................30
H9 Vreemd vermogen..........................................................................................................................31
9.1 Begripsbepaling en onderverdeling............................................................................................31
9.2 Algemene aspecten van voorzieningen......................................................................................31
9.3 Enige veelvoorkomende voorzieningen......................................................................................32
9.4 Schulden.....................................................................................................................................33
9.5 Niet uit de balans blijkende verplichtingen.................................................................................34
H10 Resultatenrekening.......................................................................................................................36
10.1 Keuzemogelijkheden bij de opstelling van de resultatenrekening............................................36
10.2 Categorisch versus functioneel.................................................................................................36
10.3 Specifieke voorschriften...........................................................................................................37
10.4 Bijzondere resultaten...............................................................................................................38
10.5 Rechtstreekse vermogensmutaties...........................................................................................38
H11 kasstroomoverzicht.......................................................................................................................39
11.1 Functies en status van kasstroomoverzichten..........................................................................39
11.2 Rubricering van het kasstroomoverzicht..................................................................................39
11.3 Voorbeeld kasstroomoverzicht.................................................................................................41
H12 Instandhoudingsdoelstellingen en waarderingsgrondslagen........................................................42
12.1 Elementen van een winstbepalingsstelsel................................................................................42
H13 Historische kostenstelsel...............................................................................................................43
13.1 Toepassing van historische kosten op vaste activa...................................................................43
13.2 Toepassing van historische kosten op de voorraden................................................................43
13.3 Vermogensbepaling..................................................................................................................44
13.4 Prijsdaling.................................................................................................................................44
13.5 Regelgeving inzake historische kosten......................................................................................44
13.6 Toepassing van het historische kostenstelsel in de praktijk.....................................................45
H14 Vervangingswaardestelsel.............................................................................................................47
14.1 Essentie van het vervangingswaardestelsel..............................................................................47
14.2 Bepalen van de vervangingswaarde.........................................................................................48
, 14.3 Regelgeving inzake het vervangingswaardestelsel...................................................................48
H16 Kapitaalbelangen...........................................................................................................................49
16.1 Mogelijke waarderingsgrondslagen..........................................................................................49
16.2 Onderlinge leveranties..............................................................................................................51
16.3 Regelgeving van de IASB...........................................................................................................53
16.4 Regelgeving van de wet............................................................................................................53
H17 Consolidatie..................................................................................................................................55
17.1 Enkelvoudige en geconsolideerde jaarrekening.......................................................................55
17.2 Regelgeving inzake consolidatie...............................................................................................55
17.3 De consolidatietechniek...........................................................................................................56
17.4 De consolidatie van niet 100% kapitaalbelangen......................................................................58
H18 Vreemde valuta.............................................................................................................................60
18.1 Valutarisico...............................................................................................................................60
18.2 transacties in vreemde valuta...................................................................................................60
18.3 Afdekking van valutarisico’s......................................................................................................61
18.4 Bedrijfsuitoefening in het buitenland.......................................................................................63
H19 Winstbelasting..............................................................................................................................69
19.1 Fiscale versus bedrijfseconomische winstbepaling...................................................................69
19.2 Verschillen tussen bedrijfseconomische en fiscale winst..........................................................70
19.3 Tijdelijke winstverschillen.........................................................................................................71
19.4 Definitieve winstverschillen......................................................................................................74
19.5 Latente belastingen in het kader van overname.......................................................................76
19.6 Waarderingsgrondslag..............................................................................................................78
19.7 Wijziging belastingtarief...........................................................................................................78
19.8 Resultaatbenadering versus balansbenadering........................................................................79
19.9 Naamgeving voorziening voor latente belastingverplichtingen en latente belastingvorderingen
..........................................................................................................................................................79
,H1 Externe verslaggeving: relaties met andere
vakgebieden
1.1 Afbakening van het vakgebied
Een organisatie, is een samenwerkingsverband van mensen en middelen dat is gericht op het
realiseren van bepaalde doelstellingen. De doelstellingen van een organisatie kunnen, onder andere
zijn:
- Het behalen van winst;
- Het verkrijgen van een bepaalde marktpositie; en
- Het leveren van een bijdrage aan maatschappelijke verantwoordelijkheid.
Belanghebbende voor de organisatie zijn onder andere: De directie, aandeelhouders,
vermogensverschaffers, afnemers en leveranciers, de overheid en vakbonden.
Belanghebbende willen voorzien worden van informatie over de organisatie, we maken onderscheid
tussen interne informatieverschaffing; voor de leiding, en externe informatieverschaffing; voor
oordeelsvorming en besluitvorming voor onder andere de aandeelhouders.
Interne informatie heeft betrekking op het terrein van management accounting, waarvoor geen
wettelijke regels gelden.
Externe informatie heeft betrekking op financial accounting ofwel de externe verslaggeving, hiervoor
gelden wel verschillende wet- en regelgeving.
Intern Extern
Wettelijke voorschriften Nee Ja
Frequentie Vrijwel doorlopend Periodiek
Detaillering Zeer gedetailleerd Meer globaal
Tijdstip van berichtgeving Vrij snel na einde periode Later
Mogelijke neiging tot Nee, althans niet op het niveau Ja
‘Creative accounting’ van de centrale leiding
Er bestaat een samenhang tussen de externe verslaggeving en andere vakken. De Administratieve
organisatie en de bedrijfsadministratie verschaffen informatie voor management accounting en
financial accounting. In financial accounting moet deze informatie vervolgens worden omgezet in
juiste overzichten, volgens het juridisch kader. Daardoor heeft financial accounting een nauwe
samenhang met ondernemersrecht. Daarnaast is er een samenhang met Belastingrecht. Onder
andere bij de bepalingen van de fiscale winst of de omvang van de vennootschapsbelasting.
Er bestaan drie soorten jaarrekeningen:
1. De interne jaarrekening ten behoeve van de leiding;
2. De externe jaarrekening ten behoeve van externe belanghebbende; en
3. De fiscale jaarrekening ten behoeve van de fiscus.
1.2 De externe jaarrekening
De jaarrekening is het belangrijkste onderdeel van de externe verslaggeving. De jaarrekening bestaat
uit de balans, de winst- en verliesrekening en de toelichting hierop.
De balans is een momentopname van de waarde van de activa(bezittingen) en de passiva(de
schulden). De activa bestaan uit de investeringen van de onderneming. Hierbij kun je denken aan de
grote investeringen in vaste activa zoals in gebouwen en machines en kleine investeringen in
vlottende activa, zoals de voorraden. De passiva geven het vermogen weer dat verkregen wordt ter
financiering van de activa. Dit vermogen bestaat uit: eigen vermogen(risicodragend vermogen); het
geplaatste aandelenkapitaal bij een NV en vreemd vermogen(risicomijdend vermogen). Vreemd
vermogen bestaat weer uit langlopende schulden, zoals hypothecaire leningen of obligaties en uit
kortlopende leningen, zoals crediteuren of nog te betalen belastingen. Voorzieningen worden
getroffen voor verwachte toekomstige verplichtingen en worden tevens gerekend onder vreemd
vermogen.
, De resultatenrekening is een overzicht van de opbrengsten en de kosten van een periode waaruit het
resultaat volgt. De resultatenrekening bevat stroomgrootheden.
De winst van een organisatie kan via twee wegen berekend worden:
1. Vanuit de resultatenrekening, als het verschil tussen de opbrengsten en de kosten; en
2. Vanuit de balans, het verschil tussen het eigen vermogen van de begin periode en de
eindperiode (vermogensvergelijking).
Om de kern van de jaarrekening(de balans en de resultatenrekening), te beoordelen bestaan er
enkele ratio’s. Een van de belangrijkste hiervan is de rentabiliteit, de quotiënt van de winst en het
vermogen.
De RTV (Rentabiliteit totaal vermogen) = Winst voor belasting / Gem. totaal vermogen *
100%. Deze ratio geeft de beoordeling van de winstgevendheid van het transformatieproces.
De REV (Rentabiliteit eigen vermogen) = Nettowinst / Gem. eigen vermogen * 100%.
De RVV (Rentabiliteit vreemd vermogen) = rentelasten / Gem. vreemd vermogen * 100%.
Daarnaast zijn er nog ratio’s voor de liquiditeit van de onderneming, zoals:
1. De solvabiliteit = eigen vermogen / totaal vermogen
2. Current ratio = vlottende activa / kortlopende verplichtingen
3. Quick ratio = vlottende activa- voorraden / kortlopende verplichtingen
Bedrijven lossen vaak kortlopende schulden af vlak voor balansdatum om zo de current ratio een
beter aanzien te geven, dit noemt men window dressing.
1.4 Functies en kwaliteitskenmerken van de jaarrekening
In de literatuur worden drie modellen gehanteerd voor de verslaggeving binnen de samenleving:
1. Het bezitsmodel (geen sprake van scheiding tussen leiding en eigendom)
2. Het klassieke of gesloten model (sprake van scheiding tussen leiding en eigendom,
verantwoordingsfunctie staat centraal).
3. Het moderne of open model (proces van vermaatschappelijking, naast
verantwoordingsfunctie nu ook informatie en beslissingsondersteunende functie).
De jaarrekening moet tegenwoordig aan kwaliteitskenmerken voldoen, informatie moet zowel
relevant als betrouwbaar zijn.
1.5 Creative accounting
Ondernemingen proberen slechte prestaties te verbloemen door middel van creative accounting. Dit
doen zij bijvoorbeeld door het flatteren van de winst (de winst beter voor te stellen dan werkelijk het
geval is). Of door het drukken van de winst (de winst slechter voor te stellen dan de werkelijkheid).
Dit kunnen zij bijvoorbeeld realiseren door te wijzigen van stelsel (stelselwijziging).
Naast de twee genoemde vormen van creative accounting zijn er nog twee vormen:
1. Winstegalisatie (gerapporteerde winsten dichter bij de trend te laten, door bijvoorbeeld te
spelen met voorzieningen);
2. Taking a bath strategie (een aantal jaren de winst lager rapporteren dan de werkelijkheid en
vervolgens een aantal jaren de winst hoger rapporteren dan de werkelijkheid).
H1 Externe verslaggeving: relaties met andere vakgebieden.................................................................4
1.1 Afbakening van het vakgebied......................................................................................................4
1.2 De externe jaarrekening...............................................................................................................4
1.4 Functies en kwaliteitskenmerken van de jaarrekening.................................................................5
1.5 Creative accounting......................................................................................................................5
H2 Waarde en winst...............................................................................................................................6
2.1 Het economisch waarde begrip....................................................................................................6
2.2 Het boekhoudkundig waarde begrip............................................................................................6
2.3 Economisch versus boekhoudkundig: vergelijking en samenvatting............................................6
2.4 De waarde kloof............................................................................................................................7
H3 verslaggevingsprincipes van de boekhoudkundige waarde- en winstbepaling.................................8
3.1 Verslaggevingsprincipes in hun onderling verband......................................................................8
3.2 Toerekening (accrual)...................................................................................................................8
3.3 Realisatie......................................................................................................................................8
3.4 Matching.......................................................................................................................................9
3.5 Continuïteit...................................................................................................................................9
3.6 Voorzichtigheid.............................................................................................................................9
3.7 Bestendigheid.............................................................................................................................10
H4 Regelgevers en toezichthouders.....................................................................................................11
4.1 het institutionele kader van externe verslaggeving....................................................................11
4.2 Regelgevende instanties nader bekeken....................................................................................12
H5 Regelgeving: materiële en formele aspecten van de publicatieplicht.............................................13
5.1 Toepassingsgebied......................................................................................................................13
5.2 Onderdelen van het jaarrapport.................................................................................................13
5.3 Vrijstellingen voormiddelgrote, kleine en micro rechtspersonen...............................................14
5.4 Formele aspecten.......................................................................................................................16
van de publicatieplicht.....................................................................................................................16
H6 Vaste activa.....................................................................................................................................17
6.1 Indeling en vorm van de balans..................................................................................................17
6.2 Immateriële vaste activa.............................................................................................................18
6.3 Materiële vaste activa.................................................................................................................19
6.4 Financiële vaste activa................................................................................................................22
H7 Vlottende activa..............................................................................................................................23
7.1 Begripsbepaling en rubricering...................................................................................................23
, 7.2 Voorraden...................................................................................................................................23
7.3 Langlopende werken..................................................................................................................24
7.4 Overige vlottende activa.............................................................................................................26
H8 Eigen vermogen..............................................................................................................................27
8.1 Rubricering van het eigen vermogen..........................................................................................27
8.2 Geplaatst kapitaal en agio..........................................................................................................27
8.3 Reserves......................................................................................................................................29
8.4 Gebonden en vrij eigen vermogen..............................................................................................30
H9 Vreemd vermogen..........................................................................................................................31
9.1 Begripsbepaling en onderverdeling............................................................................................31
9.2 Algemene aspecten van voorzieningen......................................................................................31
9.3 Enige veelvoorkomende voorzieningen......................................................................................32
9.4 Schulden.....................................................................................................................................33
9.5 Niet uit de balans blijkende verplichtingen.................................................................................34
H10 Resultatenrekening.......................................................................................................................36
10.1 Keuzemogelijkheden bij de opstelling van de resultatenrekening............................................36
10.2 Categorisch versus functioneel.................................................................................................36
10.3 Specifieke voorschriften...........................................................................................................37
10.4 Bijzondere resultaten...............................................................................................................38
10.5 Rechtstreekse vermogensmutaties...........................................................................................38
H11 kasstroomoverzicht.......................................................................................................................39
11.1 Functies en status van kasstroomoverzichten..........................................................................39
11.2 Rubricering van het kasstroomoverzicht..................................................................................39
11.3 Voorbeeld kasstroomoverzicht.................................................................................................41
H12 Instandhoudingsdoelstellingen en waarderingsgrondslagen........................................................42
12.1 Elementen van een winstbepalingsstelsel................................................................................42
H13 Historische kostenstelsel...............................................................................................................43
13.1 Toepassing van historische kosten op vaste activa...................................................................43
13.2 Toepassing van historische kosten op de voorraden................................................................43
13.3 Vermogensbepaling..................................................................................................................44
13.4 Prijsdaling.................................................................................................................................44
13.5 Regelgeving inzake historische kosten......................................................................................44
13.6 Toepassing van het historische kostenstelsel in de praktijk.....................................................45
H14 Vervangingswaardestelsel.............................................................................................................47
14.1 Essentie van het vervangingswaardestelsel..............................................................................47
14.2 Bepalen van de vervangingswaarde.........................................................................................48
, 14.3 Regelgeving inzake het vervangingswaardestelsel...................................................................48
H16 Kapitaalbelangen...........................................................................................................................49
16.1 Mogelijke waarderingsgrondslagen..........................................................................................49
16.2 Onderlinge leveranties..............................................................................................................51
16.3 Regelgeving van de IASB...........................................................................................................53
16.4 Regelgeving van de wet............................................................................................................53
H17 Consolidatie..................................................................................................................................55
17.1 Enkelvoudige en geconsolideerde jaarrekening.......................................................................55
17.2 Regelgeving inzake consolidatie...............................................................................................55
17.3 De consolidatietechniek...........................................................................................................56
17.4 De consolidatie van niet 100% kapitaalbelangen......................................................................58
H18 Vreemde valuta.............................................................................................................................60
18.1 Valutarisico...............................................................................................................................60
18.2 transacties in vreemde valuta...................................................................................................60
18.3 Afdekking van valutarisico’s......................................................................................................61
18.4 Bedrijfsuitoefening in het buitenland.......................................................................................63
H19 Winstbelasting..............................................................................................................................69
19.1 Fiscale versus bedrijfseconomische winstbepaling...................................................................69
19.2 Verschillen tussen bedrijfseconomische en fiscale winst..........................................................70
19.3 Tijdelijke winstverschillen.........................................................................................................71
19.4 Definitieve winstverschillen......................................................................................................74
19.5 Latente belastingen in het kader van overname.......................................................................76
19.6 Waarderingsgrondslag..............................................................................................................78
19.7 Wijziging belastingtarief...........................................................................................................78
19.8 Resultaatbenadering versus balansbenadering........................................................................79
19.9 Naamgeving voorziening voor latente belastingverplichtingen en latente belastingvorderingen
..........................................................................................................................................................79
,H1 Externe verslaggeving: relaties met andere
vakgebieden
1.1 Afbakening van het vakgebied
Een organisatie, is een samenwerkingsverband van mensen en middelen dat is gericht op het
realiseren van bepaalde doelstellingen. De doelstellingen van een organisatie kunnen, onder andere
zijn:
- Het behalen van winst;
- Het verkrijgen van een bepaalde marktpositie; en
- Het leveren van een bijdrage aan maatschappelijke verantwoordelijkheid.
Belanghebbende voor de organisatie zijn onder andere: De directie, aandeelhouders,
vermogensverschaffers, afnemers en leveranciers, de overheid en vakbonden.
Belanghebbende willen voorzien worden van informatie over de organisatie, we maken onderscheid
tussen interne informatieverschaffing; voor de leiding, en externe informatieverschaffing; voor
oordeelsvorming en besluitvorming voor onder andere de aandeelhouders.
Interne informatie heeft betrekking op het terrein van management accounting, waarvoor geen
wettelijke regels gelden.
Externe informatie heeft betrekking op financial accounting ofwel de externe verslaggeving, hiervoor
gelden wel verschillende wet- en regelgeving.
Intern Extern
Wettelijke voorschriften Nee Ja
Frequentie Vrijwel doorlopend Periodiek
Detaillering Zeer gedetailleerd Meer globaal
Tijdstip van berichtgeving Vrij snel na einde periode Later
Mogelijke neiging tot Nee, althans niet op het niveau Ja
‘Creative accounting’ van de centrale leiding
Er bestaat een samenhang tussen de externe verslaggeving en andere vakken. De Administratieve
organisatie en de bedrijfsadministratie verschaffen informatie voor management accounting en
financial accounting. In financial accounting moet deze informatie vervolgens worden omgezet in
juiste overzichten, volgens het juridisch kader. Daardoor heeft financial accounting een nauwe
samenhang met ondernemersrecht. Daarnaast is er een samenhang met Belastingrecht. Onder
andere bij de bepalingen van de fiscale winst of de omvang van de vennootschapsbelasting.
Er bestaan drie soorten jaarrekeningen:
1. De interne jaarrekening ten behoeve van de leiding;
2. De externe jaarrekening ten behoeve van externe belanghebbende; en
3. De fiscale jaarrekening ten behoeve van de fiscus.
1.2 De externe jaarrekening
De jaarrekening is het belangrijkste onderdeel van de externe verslaggeving. De jaarrekening bestaat
uit de balans, de winst- en verliesrekening en de toelichting hierop.
De balans is een momentopname van de waarde van de activa(bezittingen) en de passiva(de
schulden). De activa bestaan uit de investeringen van de onderneming. Hierbij kun je denken aan de
grote investeringen in vaste activa zoals in gebouwen en machines en kleine investeringen in
vlottende activa, zoals de voorraden. De passiva geven het vermogen weer dat verkregen wordt ter
financiering van de activa. Dit vermogen bestaat uit: eigen vermogen(risicodragend vermogen); het
geplaatste aandelenkapitaal bij een NV en vreemd vermogen(risicomijdend vermogen). Vreemd
vermogen bestaat weer uit langlopende schulden, zoals hypothecaire leningen of obligaties en uit
kortlopende leningen, zoals crediteuren of nog te betalen belastingen. Voorzieningen worden
getroffen voor verwachte toekomstige verplichtingen en worden tevens gerekend onder vreemd
vermogen.
, De resultatenrekening is een overzicht van de opbrengsten en de kosten van een periode waaruit het
resultaat volgt. De resultatenrekening bevat stroomgrootheden.
De winst van een organisatie kan via twee wegen berekend worden:
1. Vanuit de resultatenrekening, als het verschil tussen de opbrengsten en de kosten; en
2. Vanuit de balans, het verschil tussen het eigen vermogen van de begin periode en de
eindperiode (vermogensvergelijking).
Om de kern van de jaarrekening(de balans en de resultatenrekening), te beoordelen bestaan er
enkele ratio’s. Een van de belangrijkste hiervan is de rentabiliteit, de quotiënt van de winst en het
vermogen.
De RTV (Rentabiliteit totaal vermogen) = Winst voor belasting / Gem. totaal vermogen *
100%. Deze ratio geeft de beoordeling van de winstgevendheid van het transformatieproces.
De REV (Rentabiliteit eigen vermogen) = Nettowinst / Gem. eigen vermogen * 100%.
De RVV (Rentabiliteit vreemd vermogen) = rentelasten / Gem. vreemd vermogen * 100%.
Daarnaast zijn er nog ratio’s voor de liquiditeit van de onderneming, zoals:
1. De solvabiliteit = eigen vermogen / totaal vermogen
2. Current ratio = vlottende activa / kortlopende verplichtingen
3. Quick ratio = vlottende activa- voorraden / kortlopende verplichtingen
Bedrijven lossen vaak kortlopende schulden af vlak voor balansdatum om zo de current ratio een
beter aanzien te geven, dit noemt men window dressing.
1.4 Functies en kwaliteitskenmerken van de jaarrekening
In de literatuur worden drie modellen gehanteerd voor de verslaggeving binnen de samenleving:
1. Het bezitsmodel (geen sprake van scheiding tussen leiding en eigendom)
2. Het klassieke of gesloten model (sprake van scheiding tussen leiding en eigendom,
verantwoordingsfunctie staat centraal).
3. Het moderne of open model (proces van vermaatschappelijking, naast
verantwoordingsfunctie nu ook informatie en beslissingsondersteunende functie).
De jaarrekening moet tegenwoordig aan kwaliteitskenmerken voldoen, informatie moet zowel
relevant als betrouwbaar zijn.
1.5 Creative accounting
Ondernemingen proberen slechte prestaties te verbloemen door middel van creative accounting. Dit
doen zij bijvoorbeeld door het flatteren van de winst (de winst beter voor te stellen dan werkelijk het
geval is). Of door het drukken van de winst (de winst slechter voor te stellen dan de werkelijkheid).
Dit kunnen zij bijvoorbeeld realiseren door te wijzigen van stelsel (stelselwijziging).
Naast de twee genoemde vormen van creative accounting zijn er nog twee vormen:
1. Winstegalisatie (gerapporteerde winsten dichter bij de trend te laten, door bijvoorbeeld te
spelen met voorzieningen);
2. Taking a bath strategie (een aantal jaren de winst lager rapporteren dan de werkelijkheid en
vervolgens een aantal jaren de winst hoger rapporteren dan de werkelijkheid).
