Microbiologie deel 2
1. DE RELATIE MENS – MICRO -ORGANISME
- Alle levende wezens vormen habitat voor andere wezens samenleven = symbiose
- Symbiose mens – bacterie continuüm
o Geen duidelijke grenzen tenzij één van de partijen nadeel zal ondervinden
- Bepalende factoren relatie mens-bacterie:
o Bacterie: virulentie
o Gastheer: werking immuunstelsel
o Omstandigheden en toeval
- Onderverdeling bacteriën is “kunstmatig” – afhankelijk van situatie
1.1 Mutualisme
- Wanneer beide “partners” voordeel ondervinden uit de symbiose
- Soms levensnoodzakelijk voor één van de “partners”
1.1 Commensalisme
- Gastheer (mens) zal geen nadeel ondervinden van de aanwezigheid van bacteriën
commensale flora
- Niet –commensale m.o. die (tijdelijk) bij de mens aanwezig zijn (en vermenigvuldigen)
er waarvan we geen nadeel ondervinden = kolonisatie
- Aanwezigheid commensalen bij gezond menselijk lichaam:
o Steriele compartimenten aanwezigheid m.o. belangrijke diagnostische
waarde!
o Lichaamsdelen met beperkt aantal commensalen: plotse grote aantallen m.o.
wijst op infectie
o Lichaamsdelen met sterke kolonisatie bij gezonde personen
- Samenstelling commensale flora
o Afweer menselijk lichaam overwinnen
o Felle strijd “onderling” voor voedingsstoffen
o Onderlinge tegenwerking antagonisme
Vorming bacteriocines doden andere bacteriën
o Voorkeur voor bepaalde lichaamszones (tropisme)
o Commensale flora blijft gelijk en stabiel
- Beïnvloedende factoren op samenstelling
o Bij gezonde personen
o Voorbeeld: darmflora
Dieet van de persoon
Minder op samenstelling flora – wel op metabolisme flora
Gezondheidsbevorderend effect
Leeftijd van de persoon
Pasgeborenen en zuigelingen (melkdieet)
Bejaarden wijzigingen i.f.v. anders functioneren darm,
afgenomen maagzuursecretie, afgenomen motiliteit
Antibioticagebruik
Meeste impact op samenstelling!
Tijdelijke en gedeeltelijke eliminatie flora!
Risico op infecties neemt toe
- Belang commensale flora voor gastheer
o Positieve effecten
Vorming bijproducten
, Stimulatie immuunstelsel gastheer
Kolonisatieresistentie
o Negatieve effecten
Productie cancerinogene stoffen
Opportunistische infecties bij verzwakking immuunstelsel gastheer
1.1 Parasitisme
- Wanneer bacterie schade veroorzaakt bij gastheer
o Acute infectieziekte: infectie snel na besmetting
o Pathogeen: in staat om infectie te veroorzaken
o Virulentie: mate waarin m.o. in staat is om ziekte te veroorzaken vatbaarheid
gastheer voor m.o.
Virulentiefactor: eigenschappen die MO in staat stellen te
vermenigvuldigen en schade te berokkenen (vb. kapsel)
o Obligate pathogenen: veroorzaken (bijna) altijd infectie bij gezonde personen
o Opportunistische infectieziekten: bij verminderde afweer gastheer zien m.o. hun
kans om toe te slaan (zowel pathogene bacteriën als commensalen)
o Nosocomiale infectie: ziekenhuisinfectie (cf. hoofdstuk 4)
o Chronische infectieziekte: beperkte progressieve schade
Latente chronische infectieziekte: pathogeen blijft in gastheer zonder
schade
voorwaarden
1. ANTIBIOTICA
1.1 Inleiding
- 1928: Fleming die “per ongeluk” Penicilline ontdekt
- 1940: Penicilline voldoende antibacteriële werking bij lage toxiciteit (Florey & Chain)
1.1Werkingsmechanisme antibiotica
- Definitie:
o Stoffen die specifiek de vitale metabole processen van bacteriën gaan verstoren
door ofwel hun groei te remmen (bacteriostase) of waardoor bacteriën gedood
worden (bacteriocide)
- Meestal zal bacteriostatisch effect voldoende zijn immuniteit gastheer zal de
resterende m.o. bestrijden en opruimen
- Onderscheid bacteriostatisch – bacteriocide is klein
- Moet inwerken op bacteriële cellen en niet op menselijke cellen selectieve toxiciteit
o Metabole proces/doelwitenzym komt alleen voor bij bacteriën
o Bacterieel metabolisme/enzym veel gevoeliger
o Hogere concentraties in bacteriële cel
- Verschil tussen actieve concentratie antibioticum en toxische concentratie =
therapeutische marge
1.1 Activiteit en werkingsspectrum antibiotica
- Minimale inhiberende concentratie (MIC)
o Minimum hoeveelheid antibioticum dat nodig is om bacterie te remmen
- Minimale bacteriocide concentratie (MBC)
o Minimum hoeveelheid antibioticum dat nodig is om bacterie te doden
- Werkingsspectrum antibioticum
o Het geheel van bacteriesoorten die geremd kunnen worden bij een concentratie
die bij de patiënt
Gevoelig (sensitief)
Wanneer bacterie geremd zal worden bij concentratie Ab onder
grenswaarde.
1. DE RELATIE MENS – MICRO -ORGANISME
- Alle levende wezens vormen habitat voor andere wezens samenleven = symbiose
- Symbiose mens – bacterie continuüm
o Geen duidelijke grenzen tenzij één van de partijen nadeel zal ondervinden
- Bepalende factoren relatie mens-bacterie:
o Bacterie: virulentie
o Gastheer: werking immuunstelsel
o Omstandigheden en toeval
- Onderverdeling bacteriën is “kunstmatig” – afhankelijk van situatie
1.1 Mutualisme
- Wanneer beide “partners” voordeel ondervinden uit de symbiose
- Soms levensnoodzakelijk voor één van de “partners”
1.1 Commensalisme
- Gastheer (mens) zal geen nadeel ondervinden van de aanwezigheid van bacteriën
commensale flora
- Niet –commensale m.o. die (tijdelijk) bij de mens aanwezig zijn (en vermenigvuldigen)
er waarvan we geen nadeel ondervinden = kolonisatie
- Aanwezigheid commensalen bij gezond menselijk lichaam:
o Steriele compartimenten aanwezigheid m.o. belangrijke diagnostische
waarde!
o Lichaamsdelen met beperkt aantal commensalen: plotse grote aantallen m.o.
wijst op infectie
o Lichaamsdelen met sterke kolonisatie bij gezonde personen
- Samenstelling commensale flora
o Afweer menselijk lichaam overwinnen
o Felle strijd “onderling” voor voedingsstoffen
o Onderlinge tegenwerking antagonisme
Vorming bacteriocines doden andere bacteriën
o Voorkeur voor bepaalde lichaamszones (tropisme)
o Commensale flora blijft gelijk en stabiel
- Beïnvloedende factoren op samenstelling
o Bij gezonde personen
o Voorbeeld: darmflora
Dieet van de persoon
Minder op samenstelling flora – wel op metabolisme flora
Gezondheidsbevorderend effect
Leeftijd van de persoon
Pasgeborenen en zuigelingen (melkdieet)
Bejaarden wijzigingen i.f.v. anders functioneren darm,
afgenomen maagzuursecretie, afgenomen motiliteit
Antibioticagebruik
Meeste impact op samenstelling!
Tijdelijke en gedeeltelijke eliminatie flora!
Risico op infecties neemt toe
- Belang commensale flora voor gastheer
o Positieve effecten
Vorming bijproducten
, Stimulatie immuunstelsel gastheer
Kolonisatieresistentie
o Negatieve effecten
Productie cancerinogene stoffen
Opportunistische infecties bij verzwakking immuunstelsel gastheer
1.1 Parasitisme
- Wanneer bacterie schade veroorzaakt bij gastheer
o Acute infectieziekte: infectie snel na besmetting
o Pathogeen: in staat om infectie te veroorzaken
o Virulentie: mate waarin m.o. in staat is om ziekte te veroorzaken vatbaarheid
gastheer voor m.o.
Virulentiefactor: eigenschappen die MO in staat stellen te
vermenigvuldigen en schade te berokkenen (vb. kapsel)
o Obligate pathogenen: veroorzaken (bijna) altijd infectie bij gezonde personen
o Opportunistische infectieziekten: bij verminderde afweer gastheer zien m.o. hun
kans om toe te slaan (zowel pathogene bacteriën als commensalen)
o Nosocomiale infectie: ziekenhuisinfectie (cf. hoofdstuk 4)
o Chronische infectieziekte: beperkte progressieve schade
Latente chronische infectieziekte: pathogeen blijft in gastheer zonder
schade
voorwaarden
1. ANTIBIOTICA
1.1 Inleiding
- 1928: Fleming die “per ongeluk” Penicilline ontdekt
- 1940: Penicilline voldoende antibacteriële werking bij lage toxiciteit (Florey & Chain)
1.1Werkingsmechanisme antibiotica
- Definitie:
o Stoffen die specifiek de vitale metabole processen van bacteriën gaan verstoren
door ofwel hun groei te remmen (bacteriostase) of waardoor bacteriën gedood
worden (bacteriocide)
- Meestal zal bacteriostatisch effect voldoende zijn immuniteit gastheer zal de
resterende m.o. bestrijden en opruimen
- Onderscheid bacteriostatisch – bacteriocide is klein
- Moet inwerken op bacteriële cellen en niet op menselijke cellen selectieve toxiciteit
o Metabole proces/doelwitenzym komt alleen voor bij bacteriën
o Bacterieel metabolisme/enzym veel gevoeliger
o Hogere concentraties in bacteriële cel
- Verschil tussen actieve concentratie antibioticum en toxische concentratie =
therapeutische marge
1.1 Activiteit en werkingsspectrum antibiotica
- Minimale inhiberende concentratie (MIC)
o Minimum hoeveelheid antibioticum dat nodig is om bacterie te remmen
- Minimale bacteriocide concentratie (MBC)
o Minimum hoeveelheid antibioticum dat nodig is om bacterie te doden
- Werkingsspectrum antibioticum
o Het geheel van bacteriesoorten die geremd kunnen worden bij een concentratie
die bij de patiënt
Gevoelig (sensitief)
Wanneer bacterie geremd zal worden bij concentratie Ab onder
grenswaarde.
