Uitwerking basisgroepen
a.d.h.v. Compendium
1
,Week 1: Dermatologie en Heelkunde
Dermatologie
Atopisch eczeem
Atopisch eczeem, ook wel constitutioneel eczeem, is een jeukende
eczeemvariant die onderdeel is van de atopische triade, die uit
astma, rinitis en eczeem bestaat. Constistutioneel eczeem wordt
veroorzaakt door een type 1-overgevoeligheidsreactie.
Epidemiologie
• Dit is het meest voorkomend eczeem.
• Prevalentie = 10% kinderen, 1-3% volwassenen.
Oorzaak
Aangeboren gestoorde barrièrefunctie van de huid (bijv. door genetisch defect in barrière-
eiwit filaggrine) à droge huid à constitutioneel eczeem.
Risicofactoren
• Atopische constitutie
• Atopie in de familieanamnese
• Droge huid
• Frequent wassen
Anamnese
Jeuk, allergieën
Lichamelijk onderzoek
P: Als zuigeling in het gelaat en op behaarde hoofdhuid met mogelijke uitbreiding naar de
romp, op kinderleeftijd m.n. elleboogplooien en knieholtes. Adulte vorm bestaat uit
recidieven, exacerbaties en remissies van constitutioneel eczeem op m.n. de strekzijde van
de ellebogen en knieën, gelaat, nek, handen en genitale regio.
R: Symmetrisch
O: In meerdere plooien tegelijk aanwezig (++)
V: Ovaal, rond, grillig
O: Matig scherp begrensd
K: Rood
E: Erytheem, oedemateuze papels, squamae, vesikels, soms nattend.
Aanvullend onderzoek
Bij twijfel contactallergie of constitutioneel eczeen: allergologisch onderzoek.
Behandeling
• Algemeen: wasadviezen, o.a. weinig douchen, lauw water, geen zeep, dagelijks
emolliens.
• Medicamenteus: Lokale corticosteroïden (klasse afhankelijk van ernst) in pulse-
therapie, mogelijk i.c.m. lokale immuuntherapie (pimecrolimus, tacrolimus)
• Bij zeer erntige vormen kan worden gestart met systemische immunosuppressiva
(o.a. ciclosporine) of een biological (dupilumab).
Prognose
Begint meestal 3-4 maanden na de geboorde, bij 80% op 15-jarige leeftijd verdwenen.
2
,Denk aan!
Secundaire infecties met bacteriën of HSV.
Erythema nodosum
Erythema nodosum is een ontsteking die gelokaliseerd is in het
subcutane vet (panniculitis).
Epidemiologie
Incidentie = 1-5:100.000 per jaar.
Oorzaak
• Overgevoeligheidsreactie op microbiële antigenen (vnl.
streptokokken, TBC) à perivasculaire ontsteking à lobulaire inflammatie subcutane
vetweefsel.
• Vaker sarcoïdose of ziekte van Crohn als onderliggende oorzaak bij volwassenen,
onderliggende streptokokkeninfectie bij kinderen. Andere triggers zijn schimmel- en
virusinfecties, chlamydia-infecties, geneesmiddelen en maligniteiten.
Risicofactoren
• Vrouwen
• Jongvolwassen leeftijd
Anamnese
Soms voorafgegaan door algehele malaise, koorts, hoofdpijn, gewrichtspijnen of maag-
darmklachten.
Lichamelijk onderzoek
P: Strekzijde onderbenen, meestal beiderzijds, soms bovenbenen of armen.
R: solitair
O: 2-6 cm
V: Ovaal of rond
O: Matig scherp begrensd
K: Rood of paars
E: Nodulus of nodus, vaak pijnlijk of warm aanvoelend
Aanvullend onderzoek
• Lab: BSE: =/, CRP: =/, leukocyten: =/
• Bij twijfel oorzaak: biopt
Behandeling
• Algemeen: Ontlasten benen, natte compressen, therapeutische elastische kousen.
• Medicamenteus: Pijnbestrijding
Prognose
• Spontane genezing in 3-6 weken
• Gewrichtsklachten komen bij 50% van de patiënten voor, kunnen voorafgaan aan
erythema nodosum en gaan spontaan weer over.
Denk aan!
• Indien persisterend: verder onderzoek naar oorzaak van erythema nodosum
• DD: sarcoïdose, onsteking en maligniteit.
3
, Perifeer oedeem
Perifeer oedeem is een medische aandoening waarbij er
abnormale ophoping van vocht optreedt in de weefsels buiten de
bloedvaten, meestal in de benen, enkels of voeten. Dit kan leiden
tot zwelling, pijn en een zwaar gevoel in de getroffen gebieden.
Klinisch beeld
• Zwelling van de benen, enkels of voeten
• Pijn of ongemak in de getroffen gebieden
• Huidverkleuring, zoals roodheid
• Een zwaar of strak gevoel in de benen
• Verminderde mobiliteit
Pathofysiologie
De hydrostatische druk in de bloedvaten duwt vocht naar buiten
door de vaatwand, terwijl eiwitten een tegenkracht uitoefenen
door water terug te trekken (colloïd-osmotische kracht). Normaal
gesproken wordt dit evenwicht bijna gecompenseerd, waarbij
een kleine hoeveelheid vocht in het interstitium wordt
opgenomen door lymfevaten en terugkeert naar de bloedbaan.
Verhoogde hydrostatische druk of verminderde colloïd-
osmotische druk verstoort dit evenwicht, waardoor meer vocht
uit de bloedvaten wordt verplaatst dan normaal. Als de
lymfedrainage dit niet kan bijhouden, ontstaat oedeem in de
weefsels, en bij serosale oppervlakken kan vocht zich ophopen
in aangrenzende lichaamsholten als een ‘effusie’.
Risicofactoren
• Leeftijd
• Geslacht (V>M)
• Obesitas
• Zittende levensstijl
• Roken
• Familiale geschiedenis van oedeem of veneuze aandoeningen
Lichamelijk onderzoek
• Zwelling en/of pitting oedeem in de benen, enkels en voeten
• Veranderingen in huidskleur en temperatuur
• Mogelijke tekenen van onderliggende medische aandoeningen, zoals hart- of
nierziekten.
Aanvullend onderzoek
• Bloedonderzoek om onderliggende oorzaken zoals nierfunctiestoornissen of
eiwittekorten te detecteren.
• Doppler-echografie om de veneuze doorbloeding te beoordelen.
• Echocardiografie om de hartfunctie te evalueren.
4
a.d.h.v. Compendium
1
,Week 1: Dermatologie en Heelkunde
Dermatologie
Atopisch eczeem
Atopisch eczeem, ook wel constitutioneel eczeem, is een jeukende
eczeemvariant die onderdeel is van de atopische triade, die uit
astma, rinitis en eczeem bestaat. Constistutioneel eczeem wordt
veroorzaakt door een type 1-overgevoeligheidsreactie.
Epidemiologie
• Dit is het meest voorkomend eczeem.
• Prevalentie = 10% kinderen, 1-3% volwassenen.
Oorzaak
Aangeboren gestoorde barrièrefunctie van de huid (bijv. door genetisch defect in barrière-
eiwit filaggrine) à droge huid à constitutioneel eczeem.
Risicofactoren
• Atopische constitutie
• Atopie in de familieanamnese
• Droge huid
• Frequent wassen
Anamnese
Jeuk, allergieën
Lichamelijk onderzoek
P: Als zuigeling in het gelaat en op behaarde hoofdhuid met mogelijke uitbreiding naar de
romp, op kinderleeftijd m.n. elleboogplooien en knieholtes. Adulte vorm bestaat uit
recidieven, exacerbaties en remissies van constitutioneel eczeem op m.n. de strekzijde van
de ellebogen en knieën, gelaat, nek, handen en genitale regio.
R: Symmetrisch
O: In meerdere plooien tegelijk aanwezig (++)
V: Ovaal, rond, grillig
O: Matig scherp begrensd
K: Rood
E: Erytheem, oedemateuze papels, squamae, vesikels, soms nattend.
Aanvullend onderzoek
Bij twijfel contactallergie of constitutioneel eczeen: allergologisch onderzoek.
Behandeling
• Algemeen: wasadviezen, o.a. weinig douchen, lauw water, geen zeep, dagelijks
emolliens.
• Medicamenteus: Lokale corticosteroïden (klasse afhankelijk van ernst) in pulse-
therapie, mogelijk i.c.m. lokale immuuntherapie (pimecrolimus, tacrolimus)
• Bij zeer erntige vormen kan worden gestart met systemische immunosuppressiva
(o.a. ciclosporine) of een biological (dupilumab).
Prognose
Begint meestal 3-4 maanden na de geboorde, bij 80% op 15-jarige leeftijd verdwenen.
2
,Denk aan!
Secundaire infecties met bacteriën of HSV.
Erythema nodosum
Erythema nodosum is een ontsteking die gelokaliseerd is in het
subcutane vet (panniculitis).
Epidemiologie
Incidentie = 1-5:100.000 per jaar.
Oorzaak
• Overgevoeligheidsreactie op microbiële antigenen (vnl.
streptokokken, TBC) à perivasculaire ontsteking à lobulaire inflammatie subcutane
vetweefsel.
• Vaker sarcoïdose of ziekte van Crohn als onderliggende oorzaak bij volwassenen,
onderliggende streptokokkeninfectie bij kinderen. Andere triggers zijn schimmel- en
virusinfecties, chlamydia-infecties, geneesmiddelen en maligniteiten.
Risicofactoren
• Vrouwen
• Jongvolwassen leeftijd
Anamnese
Soms voorafgegaan door algehele malaise, koorts, hoofdpijn, gewrichtspijnen of maag-
darmklachten.
Lichamelijk onderzoek
P: Strekzijde onderbenen, meestal beiderzijds, soms bovenbenen of armen.
R: solitair
O: 2-6 cm
V: Ovaal of rond
O: Matig scherp begrensd
K: Rood of paars
E: Nodulus of nodus, vaak pijnlijk of warm aanvoelend
Aanvullend onderzoek
• Lab: BSE: =/, CRP: =/, leukocyten: =/
• Bij twijfel oorzaak: biopt
Behandeling
• Algemeen: Ontlasten benen, natte compressen, therapeutische elastische kousen.
• Medicamenteus: Pijnbestrijding
Prognose
• Spontane genezing in 3-6 weken
• Gewrichtsklachten komen bij 50% van de patiënten voor, kunnen voorafgaan aan
erythema nodosum en gaan spontaan weer over.
Denk aan!
• Indien persisterend: verder onderzoek naar oorzaak van erythema nodosum
• DD: sarcoïdose, onsteking en maligniteit.
3
, Perifeer oedeem
Perifeer oedeem is een medische aandoening waarbij er
abnormale ophoping van vocht optreedt in de weefsels buiten de
bloedvaten, meestal in de benen, enkels of voeten. Dit kan leiden
tot zwelling, pijn en een zwaar gevoel in de getroffen gebieden.
Klinisch beeld
• Zwelling van de benen, enkels of voeten
• Pijn of ongemak in de getroffen gebieden
• Huidverkleuring, zoals roodheid
• Een zwaar of strak gevoel in de benen
• Verminderde mobiliteit
Pathofysiologie
De hydrostatische druk in de bloedvaten duwt vocht naar buiten
door de vaatwand, terwijl eiwitten een tegenkracht uitoefenen
door water terug te trekken (colloïd-osmotische kracht). Normaal
gesproken wordt dit evenwicht bijna gecompenseerd, waarbij
een kleine hoeveelheid vocht in het interstitium wordt
opgenomen door lymfevaten en terugkeert naar de bloedbaan.
Verhoogde hydrostatische druk of verminderde colloïd-
osmotische druk verstoort dit evenwicht, waardoor meer vocht
uit de bloedvaten wordt verplaatst dan normaal. Als de
lymfedrainage dit niet kan bijhouden, ontstaat oedeem in de
weefsels, en bij serosale oppervlakken kan vocht zich ophopen
in aangrenzende lichaamsholten als een ‘effusie’.
Risicofactoren
• Leeftijd
• Geslacht (V>M)
• Obesitas
• Zittende levensstijl
• Roken
• Familiale geschiedenis van oedeem of veneuze aandoeningen
Lichamelijk onderzoek
• Zwelling en/of pitting oedeem in de benen, enkels en voeten
• Veranderingen in huidskleur en temperatuur
• Mogelijke tekenen van onderliggende medische aandoeningen, zoals hart- of
nierziekten.
Aanvullend onderzoek
• Bloedonderzoek om onderliggende oorzaken zoals nierfunctiestoornissen of
eiwittekorten te detecteren.
• Doppler-echografie om de veneuze doorbloeding te beoordelen.
• Echocardiografie om de hartfunctie te evalueren.
4
