KINDERGENEESKUNDE
HOOFDSTUK 1: KIND IN DE OMGEVING, MEDICOLEGALE ASPECTEN,
KINDERMISHANDELING EN VERWAARLOZING
KIND IN DE OMGEVING
Omgeving waarin kind opgroeit is belangrijk
- Opleiding kind en ouders
- Socio-economisch status
- Opvoeding
Voorbeeld: kiezen voor een afwachtend beleid waarbij ouders met kind moeten terugkomen indien
alarmsignalen optreden -> niet voor iedereen mogelijk, want geen bus ’s nachts om naar ziekenhuis te
komen
WERELD VAN HET KIND
Als arts vanaf consultatie al veel over situatie kind te weten komen
- Leeftijd en geslacht kind
- Interactie/communicatie tussen kind en ouders
- Voorkomen kind: kledij, verzorgd
- Ontwikkeling en gezinssituatie -> gescheiden of samenwonende ouders; broers of zussen
o Beide ouders aanwezig → samen voor kind zorgen en op zelfde manier / visie opvoeden
o Scheiding → moeilijker communicatie en andere manier van omgaan met kind (aanpak
van probleem van kind is afhankelijk van behandeling en attitude van ouder)
- Opvoeding
- Omgeving (thuis – buiten) -> bv allergie door hond
- Schoolkeuze -> bv andere opvattingen over vaccins…
GEZONDHEIDSZORG
Preventie
- Kind & Gezin: vanaf geboorte
o Wegen en meten
o Vaccinatieschema
o Opvolgen ontwikkeling
o Opmerken mishandeling of verwaarlozing
- CLB: vanaf school (verderzetten)
o Wegen en meten -> verhoudingen tov gemiddelden
o Vaccinatieschema
o Mentaal welzijn
o Opmerken mishandeling of verwaarlozing
Hoofdstuk 1: kind in de omgeving, medicolegale aspecten, kindermishandeling en verwaarlozing
1
,Bescherming
- Vertrouwenscentra
o Multidisciplinair team: vpk, psycholoog, arts, criminoloog, antropoloog…
o Meldingen door derden mogelijk
o Vrijwillige uitnodiging ouders → nadien via parket en justitie
▪ Sensibilisering
▪ Advies verlenen
▪ Coaching en coördinatie
▪ Hulpverlening opstarten
- Comité bijzondere jeugdzorg
o Voorstel tot begeleiding → akkoord van ouders
▪ Thuisbegeleiding
▪ Opvoeding project
▪ (semi-)residentiële opvang
▪ Begeleid zelfstandig wonen
▪ Pleegzorg
▪ Psychiatrische opvang
- Jeugdrechtbank
o Vooronderzoek → verplichting volgen traject
o Niet meer vrijwillig
‘Overnemen’ bij mishandeling of verwaarlozing van kinderen
MEDICOLEGALE ASPECTEN
Arts-patiënt relatie
- Wat zijn de rechten van de patiënt (kind)? -> beslissing, beroepsgeheim, privacy
o Bescherming → opvoeding, onderwijs, primaire behoeften
o Kwaliteitsvolle dienstverlening
o Vrije keuze
o Informatie, dossier bijhouden, inzagerecht
o Instemmen of weigeren van therapie
o Fysieke en informationele privacy
o Pijnbestrijding, klachten
- Wie oefent de rechten uit van de patiënt (kind)? -> afhankelijk van situatie, leeftijd en maturiteit
o < 18 jaar + geen redelijke beoordeling van belangen → ouders oefenen patiëntrechten uit
+ minderjarige wordt betrokken ifv leeftijd en maturiteit
o < 18 jaar + wel redelijke beoordeling van belangen → rechten kunnen zelfstandig worden
uitgeoefend + wil van patiënt (minderjarige) gaat boven ouderlijk gezag
Geen dubbele toestemming!
Arts kan afwijken van de wil van de ouders om een bedreiging van het leven of een ernstige
aantasting van de gezondheid van de minderjarige af te wenden
Voorbeeld: stiefmoeder wil AB ophalen voor ‘kind’, maar indien fout aflopen, kan zij de schuld krijgen
-> beide (indien samen 1 van beide) ouders moeten op de hoogte zijn van ziekte en behandeling kind!
=> ervan uitgaan dat beide ouders samen zijn en dat er stilzwijgende toestemming is van de andere ouder
Voorbeeld: jongen wil stoppen met ADHD-medicatie, maar ouders ondervinden pos effecten en willen dit niet
Hoofdstuk 1: kind in de omgeving, medicolegale aspecten, kindermishandeling en verwaarlozing
2
,KINDERMISHANDELING EN VERWAARLOZING
Risicoprofiel
- Kind
o Niet geplande zwangerschap, ongewenst kind (niet ‘gouden kind’ -> teleurstelling)
o Prematuriteit, aangeboren afwijkingen, mentale retardatie
o Gedragsstoornissen, leerstoornissen, ADHD, ASS, psychiatrische aandoeningen
o Chronische aandoeningen
- Ouders en familie
o Jong of alleenstaand
o Laag opgeleid
o Niet realistische verwachtingen van kind
o Weinig kennis over ontwikkeling van kind
o Neg perceptie over normaal kindgedrag
o Eigen VG mishandeling of verwaarlozing
o Gebruik van alcohol of drugs
o Psychiatrische aandoeningen (depressie, lage impulscontrole)
- Omgeving
o Niet verwante mannelijke persoon in huishouden
o Huiselijk geweld, partnergeweld
o Wreedheid tegen dieren
o Acute of chronische familiale stresssituaties (echtscheiding, ziekte, werkloosheid)
o Armoede, sociale isolatie
1/3 mogelijkheid herhaling indien terugkeer naar omgeving
HEMATOMEN (EN ECCHYMOSEN)
LOKALISATIE VAN LETSELS
Normale plaatsen voor blauwe plekken
- Achterhoofd
- Gezicht, uitsteeksels (bv neus)
- Scheenbeen
- Staartbeen, bilregio
Verdachte plaatsen voor blauwe plekken
- Orbita
- Binnenkant armen en benen
- Triangle of safety: oor, zijkant gezicht (nekregio), bovenkant schouders Aandacht voor specifieke tekens:
- Schedel zijkant - Slap marks
- Bovenbenen - Pinch marks
- Buik - Oorschelp hematoom
ZUIGELING DIE NOG NIET GOED KAN KRUIPEN (< 9 MAAND), MAG GEEN BLAUWE PLEKKEN HEBBEN!
BLOEDINGSZIEKTEN
- Hemofilie, von Willebrand, immuun trombocytopenie (ITP) → vWF Ag, ABO en Rh, F VIII, F IX
- Stollingsonderzoek: CoFo, PT, fibrinogeen, D-dimeren, ATP, Ca, levertesten, nierfunctie, PFA
Hoofdstuk 1: kind in de omgeving, medicolegale aspecten, kindermishandeling en verwaarlozing
3
, Normale plaatsen voor bloedingen (owv stoornis)
- Petechiën in gezicht
- Braken
- Grote hematomen bij minste wonde of val
Verdachte plaatsen voor bloedingen
- Oorschelp
- Nek
- Kuiten
BRANDWONDEN
Normale plaatsen voor brandwonden (door ongeval)
- Voorzijde lichaam
- Lokalisatie = verhaal
- Onscherp begrensd, onregelmatig
- Vaak asymmetrisch
- Verbranding = anamnese
- Eenmalig trauma
- Adequate verzorging wonde
Verdachte plaatsen voor brandwonden
- Handpalmen, voetzolen
- Perineum, genitaliën, billen
Alles wat warm is, kan afdrukken geven!
- Scherp begrensd
- Vaak symmetrisch - Sigarettenpeuken
- Laesies - Strijkijzer
- Verbranding >> anamnese (vertellen) - Onderdompeling - >
huidplooien en bodem = wit
- Verwaarloosde wonde (niet verzorgd)
FRACTUREN
Verdachte plaatsen voor fracturen (specifiek)
- Wervel
- Schouderblad
- Sternum
- Clavicula lateraal
- Ribben posterior
Verdachte fracturen
- Spiraalfractuur = fractuur bij torsie uitgeoefend op bot (bv voetbal, ballet)
o Niet mogelijk bij heel jonge kinderen -> verdacht voor mishandeling
- Corner fractuur = hoekje van metafyse breekt af
o Niet door impactie, kan door in lengte-as aan bot trekken -> verdacht voor mishandeling
- Ribfractuur = door samendrukken van thorax
KAN ALLEEN BIJ PASSEND VERHAAL! => RX BABYGRAM
Hoofdstuk 1: kind in de omgeving, medicolegale aspecten, kindermishandeling en verwaarlozing
4
HOOFDSTUK 1: KIND IN DE OMGEVING, MEDICOLEGALE ASPECTEN,
KINDERMISHANDELING EN VERWAARLOZING
KIND IN DE OMGEVING
Omgeving waarin kind opgroeit is belangrijk
- Opleiding kind en ouders
- Socio-economisch status
- Opvoeding
Voorbeeld: kiezen voor een afwachtend beleid waarbij ouders met kind moeten terugkomen indien
alarmsignalen optreden -> niet voor iedereen mogelijk, want geen bus ’s nachts om naar ziekenhuis te
komen
WERELD VAN HET KIND
Als arts vanaf consultatie al veel over situatie kind te weten komen
- Leeftijd en geslacht kind
- Interactie/communicatie tussen kind en ouders
- Voorkomen kind: kledij, verzorgd
- Ontwikkeling en gezinssituatie -> gescheiden of samenwonende ouders; broers of zussen
o Beide ouders aanwezig → samen voor kind zorgen en op zelfde manier / visie opvoeden
o Scheiding → moeilijker communicatie en andere manier van omgaan met kind (aanpak
van probleem van kind is afhankelijk van behandeling en attitude van ouder)
- Opvoeding
- Omgeving (thuis – buiten) -> bv allergie door hond
- Schoolkeuze -> bv andere opvattingen over vaccins…
GEZONDHEIDSZORG
Preventie
- Kind & Gezin: vanaf geboorte
o Wegen en meten
o Vaccinatieschema
o Opvolgen ontwikkeling
o Opmerken mishandeling of verwaarlozing
- CLB: vanaf school (verderzetten)
o Wegen en meten -> verhoudingen tov gemiddelden
o Vaccinatieschema
o Mentaal welzijn
o Opmerken mishandeling of verwaarlozing
Hoofdstuk 1: kind in de omgeving, medicolegale aspecten, kindermishandeling en verwaarlozing
1
,Bescherming
- Vertrouwenscentra
o Multidisciplinair team: vpk, psycholoog, arts, criminoloog, antropoloog…
o Meldingen door derden mogelijk
o Vrijwillige uitnodiging ouders → nadien via parket en justitie
▪ Sensibilisering
▪ Advies verlenen
▪ Coaching en coördinatie
▪ Hulpverlening opstarten
- Comité bijzondere jeugdzorg
o Voorstel tot begeleiding → akkoord van ouders
▪ Thuisbegeleiding
▪ Opvoeding project
▪ (semi-)residentiële opvang
▪ Begeleid zelfstandig wonen
▪ Pleegzorg
▪ Psychiatrische opvang
- Jeugdrechtbank
o Vooronderzoek → verplichting volgen traject
o Niet meer vrijwillig
‘Overnemen’ bij mishandeling of verwaarlozing van kinderen
MEDICOLEGALE ASPECTEN
Arts-patiënt relatie
- Wat zijn de rechten van de patiënt (kind)? -> beslissing, beroepsgeheim, privacy
o Bescherming → opvoeding, onderwijs, primaire behoeften
o Kwaliteitsvolle dienstverlening
o Vrije keuze
o Informatie, dossier bijhouden, inzagerecht
o Instemmen of weigeren van therapie
o Fysieke en informationele privacy
o Pijnbestrijding, klachten
- Wie oefent de rechten uit van de patiënt (kind)? -> afhankelijk van situatie, leeftijd en maturiteit
o < 18 jaar + geen redelijke beoordeling van belangen → ouders oefenen patiëntrechten uit
+ minderjarige wordt betrokken ifv leeftijd en maturiteit
o < 18 jaar + wel redelijke beoordeling van belangen → rechten kunnen zelfstandig worden
uitgeoefend + wil van patiënt (minderjarige) gaat boven ouderlijk gezag
Geen dubbele toestemming!
Arts kan afwijken van de wil van de ouders om een bedreiging van het leven of een ernstige
aantasting van de gezondheid van de minderjarige af te wenden
Voorbeeld: stiefmoeder wil AB ophalen voor ‘kind’, maar indien fout aflopen, kan zij de schuld krijgen
-> beide (indien samen 1 van beide) ouders moeten op de hoogte zijn van ziekte en behandeling kind!
=> ervan uitgaan dat beide ouders samen zijn en dat er stilzwijgende toestemming is van de andere ouder
Voorbeeld: jongen wil stoppen met ADHD-medicatie, maar ouders ondervinden pos effecten en willen dit niet
Hoofdstuk 1: kind in de omgeving, medicolegale aspecten, kindermishandeling en verwaarlozing
2
,KINDERMISHANDELING EN VERWAARLOZING
Risicoprofiel
- Kind
o Niet geplande zwangerschap, ongewenst kind (niet ‘gouden kind’ -> teleurstelling)
o Prematuriteit, aangeboren afwijkingen, mentale retardatie
o Gedragsstoornissen, leerstoornissen, ADHD, ASS, psychiatrische aandoeningen
o Chronische aandoeningen
- Ouders en familie
o Jong of alleenstaand
o Laag opgeleid
o Niet realistische verwachtingen van kind
o Weinig kennis over ontwikkeling van kind
o Neg perceptie over normaal kindgedrag
o Eigen VG mishandeling of verwaarlozing
o Gebruik van alcohol of drugs
o Psychiatrische aandoeningen (depressie, lage impulscontrole)
- Omgeving
o Niet verwante mannelijke persoon in huishouden
o Huiselijk geweld, partnergeweld
o Wreedheid tegen dieren
o Acute of chronische familiale stresssituaties (echtscheiding, ziekte, werkloosheid)
o Armoede, sociale isolatie
1/3 mogelijkheid herhaling indien terugkeer naar omgeving
HEMATOMEN (EN ECCHYMOSEN)
LOKALISATIE VAN LETSELS
Normale plaatsen voor blauwe plekken
- Achterhoofd
- Gezicht, uitsteeksels (bv neus)
- Scheenbeen
- Staartbeen, bilregio
Verdachte plaatsen voor blauwe plekken
- Orbita
- Binnenkant armen en benen
- Triangle of safety: oor, zijkant gezicht (nekregio), bovenkant schouders Aandacht voor specifieke tekens:
- Schedel zijkant - Slap marks
- Bovenbenen - Pinch marks
- Buik - Oorschelp hematoom
ZUIGELING DIE NOG NIET GOED KAN KRUIPEN (< 9 MAAND), MAG GEEN BLAUWE PLEKKEN HEBBEN!
BLOEDINGSZIEKTEN
- Hemofilie, von Willebrand, immuun trombocytopenie (ITP) → vWF Ag, ABO en Rh, F VIII, F IX
- Stollingsonderzoek: CoFo, PT, fibrinogeen, D-dimeren, ATP, Ca, levertesten, nierfunctie, PFA
Hoofdstuk 1: kind in de omgeving, medicolegale aspecten, kindermishandeling en verwaarlozing
3
, Normale plaatsen voor bloedingen (owv stoornis)
- Petechiën in gezicht
- Braken
- Grote hematomen bij minste wonde of val
Verdachte plaatsen voor bloedingen
- Oorschelp
- Nek
- Kuiten
BRANDWONDEN
Normale plaatsen voor brandwonden (door ongeval)
- Voorzijde lichaam
- Lokalisatie = verhaal
- Onscherp begrensd, onregelmatig
- Vaak asymmetrisch
- Verbranding = anamnese
- Eenmalig trauma
- Adequate verzorging wonde
Verdachte plaatsen voor brandwonden
- Handpalmen, voetzolen
- Perineum, genitaliën, billen
Alles wat warm is, kan afdrukken geven!
- Scherp begrensd
- Vaak symmetrisch - Sigarettenpeuken
- Laesies - Strijkijzer
- Verbranding >> anamnese (vertellen) - Onderdompeling - >
huidplooien en bodem = wit
- Verwaarloosde wonde (niet verzorgd)
FRACTUREN
Verdachte plaatsen voor fracturen (specifiek)
- Wervel
- Schouderblad
- Sternum
- Clavicula lateraal
- Ribben posterior
Verdachte fracturen
- Spiraalfractuur = fractuur bij torsie uitgeoefend op bot (bv voetbal, ballet)
o Niet mogelijk bij heel jonge kinderen -> verdacht voor mishandeling
- Corner fractuur = hoekje van metafyse breekt af
o Niet door impactie, kan door in lengte-as aan bot trekken -> verdacht voor mishandeling
- Ribfractuur = door samendrukken van thorax
KAN ALLEEN BIJ PASSEND VERHAAL! => RX BABYGRAM
Hoofdstuk 1: kind in de omgeving, medicolegale aspecten, kindermishandeling en verwaarlozing
4
