Bijzondere overeenkomsten
Collegeaantekeningen
,Bijzondere overeenkomsten Collegeaantekeningen 2019/2020
Inhoudsopgave
College 1: Consumentenovereenkomst ................................................................................................... 4
1. Bijzonderheden consumentenrecht .................................................................................................. 4
2. Consumentenovereenkomst ............................................................................................................. 5
3. Consumentenkoop ........................................................................................................................... 6
4. Nieuwe regelgeving m.b.t. consumentenkoop................................................................................. 7
College 2: Nietigheid & vernietigbaarheid algemeen ............................................................................. 8
1. Beginselen contractenrecht en overzicht ......................................................................................... 8
2. Kenmerken nietigheid en vernietigbaarheid .................................................................................... 8
3. Strijd met de goede zeden, de openbare orde of de wet (art. 3:40 BW) .......................................... 9
4. Strijd met een dwingend vormvoorschrift (art. 3:39 BW)............................................................. 11
5. Nietigheid en onverschuldigde betaling ........................................................................................ 11
College 3: Gevolgen van nietigheid ...................................................................................................... 12
1. Gevolgen van nietigheid algemeen ............................................................................................... 12
2. Opheffen nadeel ............................................................................................................................ 12
3. Partiële nietigheid .......................................................................................................................... 13
4. Conversie ....................................................................................................................................... 14
College 4: Verzekeringsovereenkomst, subrogatie en hoofdelijkheid .................................................. 16
1. Verzekeringsovereenkomst ........................................................................................................... 16
2. Subrogatie...................................................................................................................................... 18
3. Pluraliteit van schuldenaren en hoofdelijke verbondenheid .......................................................... 18
College 5: Koop, distributie en franchising ........................................................................................... 20
1. Bijzondere overeenkomst: benoemd versus onbenoemd............................................................... 20
2. Distributieovereenkomst ............................................................................................................... 20
3. Franchiseovereenkomst ................................................................................................................. 21
4. Koopovereenkomst ........................................................................................................................ 22
5. Verplichtingen van de verkoper .................................................................................................... 23
College 6: Koop (vervolg) & schenking ............................................................................................... 24
1. Mededelingsplicht versus onderzoeksplicht .................................................................................. 24
2. Remedies bij niet-nakoming door de verkoper.............................................................................. 25
3. Klachtplicht en bewijslastverdeling .............................................................................................. 25
4. Verplichtingen van de koper en remedies bij niet-nakoming door de koper ................................. 26
5. Schenking ...................................................................................................................................... 27
College 7: Vaststellingsovereenkomst & Borgtocht ............................................................................. 28
2
Edwin van der Velde Rijksuniversiteit Groningen
,Bijzondere overeenkomsten Collegeaantekeningen 2019/2020
1. Vaststellingsovereenkomst: overeenkomst, vaststelling en beslissing .......................................... 28
2. Vaststellingsovereenkomst: aantasting en uitleg ........................................................................... 29
3. Borgtocht ....................................................................................................................................... 30
College 8: Opdracht............................................................................................................................... 31
1. Opdracht algemeen ........................................................................................................................ 31
2. Totstandkoming en opzegging ...................................................................................................... 31
3. Geldvorderingen: schade, loon, onkosten, goodwill ..................................................................... 33
College 9: Samenloop ........................................................................................................................... 35
1. Samenloop algemeen ..................................................................................................................... 35
2. Samenloop wanprestatie en onrechtmatige daad ........................................................................... 36
3. Samenloop bijzondere overeenkomsten (art. 6:215 BW) .............................................................. 37
College 10: Personenvennootschappen ................................................................................................. 39
1. Inleiding ........................................................................................................................................ 39
2. Maatschap, vennootschap onder firma en commanditaire vennootschap ..................................... 39
3. Interne verhoudingen ..................................................................................................................... 40
4. Externe verhoudingen.................................................................................................................... 40
5. Ontbinding ..................................................................................................................................... 41
3
Edwin van der Velde Rijksuniversiteit Groningen
, Bijzondere overeenkomsten Collegeaantekeningen 2019/2020
College 1: Consumentenovereenkomst
1. Bijzonderheden consumentenrecht
Het consumentenrecht is overwegend te vinden in het Burgerlijk Wetboek (BW). Dat betekent echter
niet dat het consumentenrecht ook van nationale oorsprong is. Tal van Europese rechtsinstrumenten –
met name richtlijnen – liggen aan het nationale consumentenrecht ten grondslag. Bij wijze van voorbeeld
zij gewezen op de Richtlijn consumentenkoop (2019/771/EU), de Richtlijn digitale inhoud
(2019/770/EU), de Richtlijn consumentenrechten (2011/83/EU), de Richtlijn kredietovereenkomsten
(2008/48/EG) en de Richtlijn consumentenkoop (1999/44/EG). De Richtlijn consumentenrechten is om-
gezet in art. 6:230g e.v. BW, de Richtlijn kredietovereenkomsten in art. 7:57 e.v. BW en de Richtlijn
consumentenkoop in art. 7:5 e.v. BW. Praktische consequentie van de Europeesrechtelijke herkomst van
het consumentenrecht is ten eerste dat de nationale rechter gehouden is tot richtlijnconforme interpretatie
van het nationale recht. Dat wil zeggen dat de Nederlandse rechter het consumentenrecht uit het BW
moet uitleggen in de geest van de achterliggende richtlijnbepalingen.
Tweede praktische consequentie is dat het Hof van Justitie in ultimo het consumentenrecht uit-
legt, aan welke uitleg de nationale rechter zich moet conformeren. Dit laatste komt bijvoorbeeld tot
uitdrukking in de arresten Quelle en Walter Walbusch. In eerstgenoemd arrest heeft het Hof van Justitie
bepaald dat de Richtlijn consumentenkoop in de weg staat aan een nationale regeling volgens welke de
verkoper, in geval van levering van een niet-conform consumptiegoed, van de consument een vergoe-
ding mag eisen voor het gebruik van het niet-conforme goed tot aan de vervanging ervan door een nieuw
goed. Laatstgenoemd arrest had betrekking op de naleving van informatieplichten in de zin van de Richt-
lijn overeenkomst op afstand wanneer daarvoor maar een beperkte ruimte of tijd bestaat. Voor de vraag
of het communicatiemiddel ‘beperkte tijd of ruimte’ biedt voor het tonen van de verplichte informatie,
dient rekening te worden gehouden met alle technische kenmerken van de commerciële communicatie
van de handelaar. Nagegaan moet worden of, gelet op de door de communicatie ingenomen ruimte en
tijd en gelet op de minimumomvang van het lettertype dat geschikt is voor de gemiddelde consument
voor wie deze communicatie is bestemd, alle verplichte bedoelde informatie objectief kan worden ge-
toond in deze communicatie. Als eenmaal is vastgesteld dat sprake is van ‘beperkte ruimte of tijd’ (art.
6:230v lid 5 BW), dan is de handelaar verplicht om de consument de informatie betreffende de voor-
waarden, de termijn en de modaliteiten voor uitoefening van het herroepingsrecht te verstrekken. In dat
geval moet deze handelaar het modelformulier voor herroeping aan de consument meedelen via een
andere bron, in een duidelijke en begrijpelijke taal.
Aan het Europese consumentenrecht ligt een belangrijk doel ten grondslag. De consumentenbe-
scherming moet zich in de verschillende lidstaten op eenzelfde niveau bevinden, om daadwerkelijk een
interne markt te kunnen bewerkstelligen. Als consumenten in de ene lidstaat meer bescherming genieten
dan in de andere lidstaat, zullen zij vermoedelijk uitwijken naar die landen waar de bescherming het
hoogst is, en kan men bezwaarlijk van een Europese interne markt spreken. Daarom is (maximum)har-
monisatie geboden. Als besproken is het consumentenrecht een dynamisch rechtsgebied op het grens-
vlak van Europees en nationaal recht. Daarnaast doorkruist het ook verschillende nationale rechtsgebie-
den. Consumentenrecht is voornamelijk privaatrecht, maar kent ook een publiekrechtelijke component,
namelijk het toezicht door de Autoriteit Consument en Markt (ACM) krachtens de Wet handhaving
consumentenbescherming en de Autoriteit Financiële markten (AFM) krachtens de Wet financieel toe-
zicht. Verder gaat het consumentenrecht niet alleen over materieel recht, maar grijpt het ook in op for-
meel (proces)recht. Zo heeft het Hof van Justitie herhaaldelijk bepaald dat de nationale rechter zo nodig
vernietigbaarheden ambtshalve dient toe te passen, in afwijking van het nationaal recht (krachtens welke
de belanghebbende zelf een beroep moet doen op vernietigbaarheden).
Een ander belangrijk kenmerk is dat het consumentenrecht vooral dwingendrechtelijk van aard
is. Vaak ziet men dat niet ten nadele van de consument van het objectieve recht mag worden afgeweken
(zie bijvoorbeeld art. 6:230i BW). Het dwingendrechtelijk karakter van het consumentenrecht zorgt er-
voor dat de bescherming van de consument ook echt wordt geëffectueerd. Omdat dit dwingendrechtelijk
karakter slechts één partij betreft – te weten de consument – spreekt men ook wel van semidwingend
4
Edwin van der Velde Rijksuniversiteit Groningen
Collegeaantekeningen
,Bijzondere overeenkomsten Collegeaantekeningen 2019/2020
Inhoudsopgave
College 1: Consumentenovereenkomst ................................................................................................... 4
1. Bijzonderheden consumentenrecht .................................................................................................. 4
2. Consumentenovereenkomst ............................................................................................................. 5
3. Consumentenkoop ........................................................................................................................... 6
4. Nieuwe regelgeving m.b.t. consumentenkoop................................................................................. 7
College 2: Nietigheid & vernietigbaarheid algemeen ............................................................................. 8
1. Beginselen contractenrecht en overzicht ......................................................................................... 8
2. Kenmerken nietigheid en vernietigbaarheid .................................................................................... 8
3. Strijd met de goede zeden, de openbare orde of de wet (art. 3:40 BW) .......................................... 9
4. Strijd met een dwingend vormvoorschrift (art. 3:39 BW)............................................................. 11
5. Nietigheid en onverschuldigde betaling ........................................................................................ 11
College 3: Gevolgen van nietigheid ...................................................................................................... 12
1. Gevolgen van nietigheid algemeen ............................................................................................... 12
2. Opheffen nadeel ............................................................................................................................ 12
3. Partiële nietigheid .......................................................................................................................... 13
4. Conversie ....................................................................................................................................... 14
College 4: Verzekeringsovereenkomst, subrogatie en hoofdelijkheid .................................................. 16
1. Verzekeringsovereenkomst ........................................................................................................... 16
2. Subrogatie...................................................................................................................................... 18
3. Pluraliteit van schuldenaren en hoofdelijke verbondenheid .......................................................... 18
College 5: Koop, distributie en franchising ........................................................................................... 20
1. Bijzondere overeenkomst: benoemd versus onbenoemd............................................................... 20
2. Distributieovereenkomst ............................................................................................................... 20
3. Franchiseovereenkomst ................................................................................................................. 21
4. Koopovereenkomst ........................................................................................................................ 22
5. Verplichtingen van de verkoper .................................................................................................... 23
College 6: Koop (vervolg) & schenking ............................................................................................... 24
1. Mededelingsplicht versus onderzoeksplicht .................................................................................. 24
2. Remedies bij niet-nakoming door de verkoper.............................................................................. 25
3. Klachtplicht en bewijslastverdeling .............................................................................................. 25
4. Verplichtingen van de koper en remedies bij niet-nakoming door de koper ................................. 26
5. Schenking ...................................................................................................................................... 27
College 7: Vaststellingsovereenkomst & Borgtocht ............................................................................. 28
2
Edwin van der Velde Rijksuniversiteit Groningen
,Bijzondere overeenkomsten Collegeaantekeningen 2019/2020
1. Vaststellingsovereenkomst: overeenkomst, vaststelling en beslissing .......................................... 28
2. Vaststellingsovereenkomst: aantasting en uitleg ........................................................................... 29
3. Borgtocht ....................................................................................................................................... 30
College 8: Opdracht............................................................................................................................... 31
1. Opdracht algemeen ........................................................................................................................ 31
2. Totstandkoming en opzegging ...................................................................................................... 31
3. Geldvorderingen: schade, loon, onkosten, goodwill ..................................................................... 33
College 9: Samenloop ........................................................................................................................... 35
1. Samenloop algemeen ..................................................................................................................... 35
2. Samenloop wanprestatie en onrechtmatige daad ........................................................................... 36
3. Samenloop bijzondere overeenkomsten (art. 6:215 BW) .............................................................. 37
College 10: Personenvennootschappen ................................................................................................. 39
1. Inleiding ........................................................................................................................................ 39
2. Maatschap, vennootschap onder firma en commanditaire vennootschap ..................................... 39
3. Interne verhoudingen ..................................................................................................................... 40
4. Externe verhoudingen.................................................................................................................... 40
5. Ontbinding ..................................................................................................................................... 41
3
Edwin van der Velde Rijksuniversiteit Groningen
, Bijzondere overeenkomsten Collegeaantekeningen 2019/2020
College 1: Consumentenovereenkomst
1. Bijzonderheden consumentenrecht
Het consumentenrecht is overwegend te vinden in het Burgerlijk Wetboek (BW). Dat betekent echter
niet dat het consumentenrecht ook van nationale oorsprong is. Tal van Europese rechtsinstrumenten –
met name richtlijnen – liggen aan het nationale consumentenrecht ten grondslag. Bij wijze van voorbeeld
zij gewezen op de Richtlijn consumentenkoop (2019/771/EU), de Richtlijn digitale inhoud
(2019/770/EU), de Richtlijn consumentenrechten (2011/83/EU), de Richtlijn kredietovereenkomsten
(2008/48/EG) en de Richtlijn consumentenkoop (1999/44/EG). De Richtlijn consumentenrechten is om-
gezet in art. 6:230g e.v. BW, de Richtlijn kredietovereenkomsten in art. 7:57 e.v. BW en de Richtlijn
consumentenkoop in art. 7:5 e.v. BW. Praktische consequentie van de Europeesrechtelijke herkomst van
het consumentenrecht is ten eerste dat de nationale rechter gehouden is tot richtlijnconforme interpretatie
van het nationale recht. Dat wil zeggen dat de Nederlandse rechter het consumentenrecht uit het BW
moet uitleggen in de geest van de achterliggende richtlijnbepalingen.
Tweede praktische consequentie is dat het Hof van Justitie in ultimo het consumentenrecht uit-
legt, aan welke uitleg de nationale rechter zich moet conformeren. Dit laatste komt bijvoorbeeld tot
uitdrukking in de arresten Quelle en Walter Walbusch. In eerstgenoemd arrest heeft het Hof van Justitie
bepaald dat de Richtlijn consumentenkoop in de weg staat aan een nationale regeling volgens welke de
verkoper, in geval van levering van een niet-conform consumptiegoed, van de consument een vergoe-
ding mag eisen voor het gebruik van het niet-conforme goed tot aan de vervanging ervan door een nieuw
goed. Laatstgenoemd arrest had betrekking op de naleving van informatieplichten in de zin van de Richt-
lijn overeenkomst op afstand wanneer daarvoor maar een beperkte ruimte of tijd bestaat. Voor de vraag
of het communicatiemiddel ‘beperkte tijd of ruimte’ biedt voor het tonen van de verplichte informatie,
dient rekening te worden gehouden met alle technische kenmerken van de commerciële communicatie
van de handelaar. Nagegaan moet worden of, gelet op de door de communicatie ingenomen ruimte en
tijd en gelet op de minimumomvang van het lettertype dat geschikt is voor de gemiddelde consument
voor wie deze communicatie is bestemd, alle verplichte bedoelde informatie objectief kan worden ge-
toond in deze communicatie. Als eenmaal is vastgesteld dat sprake is van ‘beperkte ruimte of tijd’ (art.
6:230v lid 5 BW), dan is de handelaar verplicht om de consument de informatie betreffende de voor-
waarden, de termijn en de modaliteiten voor uitoefening van het herroepingsrecht te verstrekken. In dat
geval moet deze handelaar het modelformulier voor herroeping aan de consument meedelen via een
andere bron, in een duidelijke en begrijpelijke taal.
Aan het Europese consumentenrecht ligt een belangrijk doel ten grondslag. De consumentenbe-
scherming moet zich in de verschillende lidstaten op eenzelfde niveau bevinden, om daadwerkelijk een
interne markt te kunnen bewerkstelligen. Als consumenten in de ene lidstaat meer bescherming genieten
dan in de andere lidstaat, zullen zij vermoedelijk uitwijken naar die landen waar de bescherming het
hoogst is, en kan men bezwaarlijk van een Europese interne markt spreken. Daarom is (maximum)har-
monisatie geboden. Als besproken is het consumentenrecht een dynamisch rechtsgebied op het grens-
vlak van Europees en nationaal recht. Daarnaast doorkruist het ook verschillende nationale rechtsgebie-
den. Consumentenrecht is voornamelijk privaatrecht, maar kent ook een publiekrechtelijke component,
namelijk het toezicht door de Autoriteit Consument en Markt (ACM) krachtens de Wet handhaving
consumentenbescherming en de Autoriteit Financiële markten (AFM) krachtens de Wet financieel toe-
zicht. Verder gaat het consumentenrecht niet alleen over materieel recht, maar grijpt het ook in op for-
meel (proces)recht. Zo heeft het Hof van Justitie herhaaldelijk bepaald dat de nationale rechter zo nodig
vernietigbaarheden ambtshalve dient toe te passen, in afwijking van het nationaal recht (krachtens welke
de belanghebbende zelf een beroep moet doen op vernietigbaarheden).
Een ander belangrijk kenmerk is dat het consumentenrecht vooral dwingendrechtelijk van aard
is. Vaak ziet men dat niet ten nadele van de consument van het objectieve recht mag worden afgeweken
(zie bijvoorbeeld art. 6:230i BW). Het dwingendrechtelijk karakter van het consumentenrecht zorgt er-
voor dat de bescherming van de consument ook echt wordt geëffectueerd. Omdat dit dwingendrechtelijk
karakter slechts één partij betreft – te weten de consument – spreekt men ook wel van semidwingend
4
Edwin van der Velde Rijksuniversiteit Groningen
