Gezinnen Van Nu – Probleem 2
Literatuur: Van der Horst & Koops + artikelen
Hoe komt het dat gezinnen zijn veranderd?
Een gezin heeft betrekking op elk leefverband van één of meer volwassenen die
verantwoordelijkheid dragen voor de verzorging en opvoeding van één of meer kinderen,
ongeacht de leeftijd van de kinderen. Bij traditionele gezinnen worden kinderen opgevoegd
door beide ouders in hetzelfde huishouden. In de afgelopen vijftig jaar is er echter een
sterke diversiteit ontstaan in de manier waarop gezinsverbanden worden vormgegeven.
Deze verandering kan worden verklaard door de demografische transitie. Dit is de
verschuiving van een samenleving met hoge geboorte- en sterftecijfers naar een
samenleving met lage geboorte- en sterftecijfers. Het dalende sterftecijfer was een gevolg
van de modernisering en economische groei door de industrialisatie, betere voeding,
verbeterde leefomstandigheden, en toenemende private en publieke hygiëne.
Tijdens de Tweede Demografische Transitie vonden veranderingen plaats in normen en
waarden ten opzichte van gezins- en relatievorming. Naast het opvoeden van kinderen
werden ook zelfontplooiing en autonomie als belangrijke waarden beschouwd. Deze
veranderingen in opvattingen en gedragingen zijn onderdeel van meer algemene processen
van individualisering, secularisering en modernisering. Hierbij richten individuen hun leven
steeds meer in naar eigen inzicht en laten zich minder leiden door patronen die kerk of
familie voorschrijven. Dit heeft geleid tot een dalende trend in het aantal traditionele
gezinnen door meer tolerantie voor echtscheiding, ongehuwd samenwonen, en homoparen.
Wel blijft het traditionele gezin de meerderheid vormen.
Wat zijn de kenmerken van gezinnen van vroeger?
Voor de industriële revolutie was de ouderlijke zorg gericht op overleven en het
overdragen van de nodige kennis en vaardigheden voor het werk op het land of in
het huishouden. Zorg was vooral materieel gericht, namelijk voedsel, kleding,
onderdak en verwarming. Weinig aandacht werd besteed aan de psychologische
ontwikkeling van kinderen en een eigen wil werd niet gewaardeerd.
- Lot en traditie bepaalden grotendeels het leven van mensen, en religie speelde
een grote rol in hun doen en laten.
1
, - De samenleving was sterk hiërarchisch, waarbij mannen gezag hadden over
vrouwen en ouders over hun kinderen. Mannen en vrouwen hadden
verschillende taken, maar werkten vaak wel samen. Pas tijdens de industriële
samenleving werden de scheidslijnen tussen mannen en vrouwen duidelijker.
In de 20e eeuw veranderde het ideaal. Mannen waren voornamelijk de kostwinners
en vrouwen zorgden thuis voor de kinderen. Wel moesten vrouwen door armoede
vaak daarnaast nog werken, waardoor er weinig aandacht was voor de kinderen.
Opvoeding was vooral gericht op orde en discipline, en kinderen moesten zich
aanpassen naar de eisen en belangen van het gehele gezin.
Rond 1950 was er sprake van een postindustriële samenleving, waarbij het
onderwijsniveau was gestegen en de gezondheidszorg verbeterd. Ook het
gezinspatroon was sterk veranderd. Mensen gingen trouwen, kregen kinderen,
vrouwen werkten tot ze kinderen kregen, en werden daarna vaak fulltime huisvrouw.
Wat zijn de kenmerken van gezinnen van nu?
De ontwikkeling van het gezinsleven is beïnvloed door verschillende processen. De nadruk
op religie werd minder en huwelijken konden ontbonden worden. Door de ontwikkeling van
anticonceptie werden vrouwen ook minder snel zwanger. Wat betreft de taakverdeling
gingen vrouwen steeds meer buitenshuis werken, waardoor vaders meer gingen doen aan
de praktische zorg voor huis en kinderen. Verhoudingen werden minder formeel en er kwam
een sterkere nadruk op zelfregulering bij de opvoeding. Zo hadden kinderen meer te zeggen
in de opvoeding doordat deze niet meer volgens duidelijke regels verliep. Tot slot zijn de
grenzen tussen kindertijd en volwassenheid minder sterk geworden. De mijlpalen zijn
veranderd, aangezien jongeren langer studeren en later loskomen van hun ouders. Hierdoor
wordt het krijgen van kinderen, en dus volledig volwassen worden, ook verder uitgesteld.
1) Zelfbepaling en behoefte aan begrenzing: het ideaal van zelfbepaling heeft ook
nadelen meegebracht, zoals angst om te falen. Hierdoor ontstaat een sterke
behoefte aan steun in het maken van een goede keuze (leraren, ouders). Ouders zijn
daarentegen minder autoritair, omdat ze meer contact willen met hun kinderen.
Hierdoor ontstaat onzekerheid en perfectionisme. Omdat zij zelf hebben geleden
onder een beperkende opvoeding, neigen zij zich terughoudend op te stellen. Dit
zorgt er echter voor dat ze het lastig vinden om balans te vinden tussen een
autoritaire opvoeding en de vrije opvoeding die weinig bescherming biedt.
2) Ontwikkelingsstimulering: kinderen zijn tegenwoordig meer gepland, waardoor ze
een soort project zijn geworden dat moet slagen. Ontwikkelingsstimulering is het
optimaliseren van de cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen.
Ouders zijn bang dat ze falen als zij het potentieel van hun kind niet optimaal
benutten. Kinderen moeten goed toegerust worden voor een leven waarmee de
ouders zelf niet vertrouwd zijn. Dit maakt hun ongerust en onzeker.
3) Bezorgdheid: ouders worstelen dus met de eisen van perfectie en de angst om niet
aan de verwachtingen te voldoen. Recent onderzoek wijst daarentegen uit dat een
groot deel van de ouders positief denkt over de eigen opvoedvaardigheid en zich
geen grote zorgen maakt over hun kinderen en opvoeding.
2
Literatuur: Van der Horst & Koops + artikelen
Hoe komt het dat gezinnen zijn veranderd?
Een gezin heeft betrekking op elk leefverband van één of meer volwassenen die
verantwoordelijkheid dragen voor de verzorging en opvoeding van één of meer kinderen,
ongeacht de leeftijd van de kinderen. Bij traditionele gezinnen worden kinderen opgevoegd
door beide ouders in hetzelfde huishouden. In de afgelopen vijftig jaar is er echter een
sterke diversiteit ontstaan in de manier waarop gezinsverbanden worden vormgegeven.
Deze verandering kan worden verklaard door de demografische transitie. Dit is de
verschuiving van een samenleving met hoge geboorte- en sterftecijfers naar een
samenleving met lage geboorte- en sterftecijfers. Het dalende sterftecijfer was een gevolg
van de modernisering en economische groei door de industrialisatie, betere voeding,
verbeterde leefomstandigheden, en toenemende private en publieke hygiëne.
Tijdens de Tweede Demografische Transitie vonden veranderingen plaats in normen en
waarden ten opzichte van gezins- en relatievorming. Naast het opvoeden van kinderen
werden ook zelfontplooiing en autonomie als belangrijke waarden beschouwd. Deze
veranderingen in opvattingen en gedragingen zijn onderdeel van meer algemene processen
van individualisering, secularisering en modernisering. Hierbij richten individuen hun leven
steeds meer in naar eigen inzicht en laten zich minder leiden door patronen die kerk of
familie voorschrijven. Dit heeft geleid tot een dalende trend in het aantal traditionele
gezinnen door meer tolerantie voor echtscheiding, ongehuwd samenwonen, en homoparen.
Wel blijft het traditionele gezin de meerderheid vormen.
Wat zijn de kenmerken van gezinnen van vroeger?
Voor de industriële revolutie was de ouderlijke zorg gericht op overleven en het
overdragen van de nodige kennis en vaardigheden voor het werk op het land of in
het huishouden. Zorg was vooral materieel gericht, namelijk voedsel, kleding,
onderdak en verwarming. Weinig aandacht werd besteed aan de psychologische
ontwikkeling van kinderen en een eigen wil werd niet gewaardeerd.
- Lot en traditie bepaalden grotendeels het leven van mensen, en religie speelde
een grote rol in hun doen en laten.
1
, - De samenleving was sterk hiërarchisch, waarbij mannen gezag hadden over
vrouwen en ouders over hun kinderen. Mannen en vrouwen hadden
verschillende taken, maar werkten vaak wel samen. Pas tijdens de industriële
samenleving werden de scheidslijnen tussen mannen en vrouwen duidelijker.
In de 20e eeuw veranderde het ideaal. Mannen waren voornamelijk de kostwinners
en vrouwen zorgden thuis voor de kinderen. Wel moesten vrouwen door armoede
vaak daarnaast nog werken, waardoor er weinig aandacht was voor de kinderen.
Opvoeding was vooral gericht op orde en discipline, en kinderen moesten zich
aanpassen naar de eisen en belangen van het gehele gezin.
Rond 1950 was er sprake van een postindustriële samenleving, waarbij het
onderwijsniveau was gestegen en de gezondheidszorg verbeterd. Ook het
gezinspatroon was sterk veranderd. Mensen gingen trouwen, kregen kinderen,
vrouwen werkten tot ze kinderen kregen, en werden daarna vaak fulltime huisvrouw.
Wat zijn de kenmerken van gezinnen van nu?
De ontwikkeling van het gezinsleven is beïnvloed door verschillende processen. De nadruk
op religie werd minder en huwelijken konden ontbonden worden. Door de ontwikkeling van
anticonceptie werden vrouwen ook minder snel zwanger. Wat betreft de taakverdeling
gingen vrouwen steeds meer buitenshuis werken, waardoor vaders meer gingen doen aan
de praktische zorg voor huis en kinderen. Verhoudingen werden minder formeel en er kwam
een sterkere nadruk op zelfregulering bij de opvoeding. Zo hadden kinderen meer te zeggen
in de opvoeding doordat deze niet meer volgens duidelijke regels verliep. Tot slot zijn de
grenzen tussen kindertijd en volwassenheid minder sterk geworden. De mijlpalen zijn
veranderd, aangezien jongeren langer studeren en later loskomen van hun ouders. Hierdoor
wordt het krijgen van kinderen, en dus volledig volwassen worden, ook verder uitgesteld.
1) Zelfbepaling en behoefte aan begrenzing: het ideaal van zelfbepaling heeft ook
nadelen meegebracht, zoals angst om te falen. Hierdoor ontstaat een sterke
behoefte aan steun in het maken van een goede keuze (leraren, ouders). Ouders zijn
daarentegen minder autoritair, omdat ze meer contact willen met hun kinderen.
Hierdoor ontstaat onzekerheid en perfectionisme. Omdat zij zelf hebben geleden
onder een beperkende opvoeding, neigen zij zich terughoudend op te stellen. Dit
zorgt er echter voor dat ze het lastig vinden om balans te vinden tussen een
autoritaire opvoeding en de vrije opvoeding die weinig bescherming biedt.
2) Ontwikkelingsstimulering: kinderen zijn tegenwoordig meer gepland, waardoor ze
een soort project zijn geworden dat moet slagen. Ontwikkelingsstimulering is het
optimaliseren van de cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen.
Ouders zijn bang dat ze falen als zij het potentieel van hun kind niet optimaal
benutten. Kinderen moeten goed toegerust worden voor een leven waarmee de
ouders zelf niet vertrouwd zijn. Dit maakt hun ongerust en onzeker.
3) Bezorgdheid: ouders worstelen dus met de eisen van perfectie en de angst om niet
aan de verwachtingen te voldoen. Recent onderzoek wijst daarentegen uit dat een
groot deel van de ouders positief denkt over de eigen opvoedvaardigheid en zich
geen grote zorgen maakt over hun kinderen en opvoeding.
2
