Samenvatting vow lichamelijk welzijn

Veilig Orthopedagogisch Werken


Deel 3: Lichamelijk Welzijn
1. Inleiding

 Welzijn = gevoel van welbevinden, beschreven als geluk door sommigen
 Zowel lichamelijk, als geestelijk als sociaal goed gaat met een persoon


2. Omgaan met medicatie

2.1 Inleiding

 Verschillende OB’s voeren dagelijks heel wat handelingen uit m.b.t. medicatie -> situaties in
werkveld zijn zeer verschillend
 Medicatie klaarzetten en toedienen
 OB is geen arts, noch verpleegkundige -> toch minimale kennis en inzicht over werking van
geneesmiddelen en mogelijke effecten, soorten, toedieningswijzen, gevaren,…


2.2 Doel van geneesmiddelen

 Een geneesmiddel (farmacon of medicijn) = een chemische stof die een bepaalde werking
op het lichaam uitoefent
 Plantaardige of biologische oorsprong, ook synthetisch gefabriceerd
 Farmacologie (geneesmiddelenleer) = de wetenschap van de geneesmiddelen
 Doel geneesmiddelen:
 Ziektes of aandoeningen voorkomen of preventief werken
Vb. vaccinaties tegen griep, corona, HPV,…
 Pijn of ongemakken van een aandoening of ziekte verlichten of verzachten
Vb. als een cliënt terminaal ziek is, streven we naar comfortzorg
 Een ziekte genezen of curatief werken
Vb. penicilline (antibioticum) bij een pneumokokkenpneumonie
 (neven)werkingen bijsturen of opvangen
Vb. beven is vaak een nevenwerking bij antipsychotica en daarvoor wordt er dan nog een
extra geneesmiddel voorgeschreven om de bijwerking ‘beven’ op te vangen
 ! naast gewenste effecten hebben vrijwel alle werkzame geneesmiddelen ook bijwerkingen
= een ongewenst effect van het geneesmiddel in het lichaam


2.3 Soorten geneesmiddelen

 Naast synthetische geneesmiddelen bestaan ook natuurlijke, kruiden en homeopathische
middelen
 Ter illustratie:
 Allergie-middelen
 Bloed-middelen
 Hart- en vaatmiddelen
 Huid-producten
 Luchtweg-middelen
 Pijnstillers
 Verdovingsmiddelen en spierverslappers
 Vitaminen en mineralen

1

,Veilig Orthopedagogisch Werken


 Psychofarmaca
 …
 Psychofarmaca = een groep van medicijnen die aangrijpt op het central e zenuwstelsel en
werkzaam is tegen psychische aandoeningen zoals angst, depressie,…
 Personen met dementie, mensen met psychische/psychiatrische problemen,
mensen met fysieke beperking,… nemen vaak deze medicatie
 Verschillende groepen: antipsychotica, antidepressiva, stemmingsstabilisatoren en
anxiolytica (slaap- en kalmeringsmiddelen)
 Risico’s bij langdurig gebruik:
 Gewenning en/of afhankelijkheid
 Cognitieve schade
 Seksuele problemen
 Gewichtstoenamen
 Liefst zo kortdurend mogelijk! Neem als O.B. een alerte en observerende
houding aan!
 Keuze medicijn:
 Ziektebeeld
 Symptomen
 Geschiedenis
 Leeftijd
 Bijwerkingen
 Comorbiditeit
 Geen exacte wetenschap, soms lang proces van trial en error voor men
op het goede spoor zit


2.4 Wetgeving rond omgaan met medicatie

 Medicatie toedienen
 Voorgeschreven door art met expliciete toestemming -> aansprakelijkheid
 Eigen initiatief zonder expliciete toestemming -> strafbaarheid
 Nooit zomaar op eigen houtje medicatie toedienen (allergieën, combinatie met andere
middelen, invloed hart, ademhaling,…)
 Volg het protocol rond omgaan met medicatie in de voorziening waar je werkt en/of stage
loopt


2.5 Aandachtspunten voor het veilig toedienen van medicatie

2.5.1 Gereed maken van medicatie (en eventueel: malen)

 Volgens voorschrift
 Werk geconcentreerd
 Werk zoveel mogelijk met medicatie in geneesmiddel-distributiesysteem /pillendozen (GDS)
 Malen geneesmiddel -> beslissing arts/apotheker


2.5.2 Klaarzetten, aanreiken en toedienen

 Heeft cliënt hulp nodig -> maak duidelijke afspraken
 Leg afspraken vast in zorgdossier

2

,Veilig Orthopedagogisch Werken


 Aftekenlijst voor afgesproken handelingen
 Blijf steeds observeren of de afgesproken hulp nog passend is


2.5.3 Wijzigingen in medicatie

 Verwerkt in zorgdossier?
 Afspraak tussen organisatie en apotheek -> verantwoordelijkheden


2.5.4 Controleren, toedienen en registreren

Voorbereiding

 Als je bekwaam, bevoegd bent medicijnen toe te dienen
 Werk steeds op basis van actuele medicatiefiche
 Wees bij het toedienen extra alert voor losse medicatie, ‘zo nodig’ medicatie, wijzigingen in
medicatie en medicatie op afwijkende tijden
 Voor medicatie in snel wisselende hoeveelheden wordt vaak, naast medische fiche, gewerkt
met aparte kaarten waarop de hoeveelheid staat
 Werk bij een voorbehouden en risicovolle handeling op basis van een schriftelijke opdracht
van de arts
 Observeer voor toediening de situatie van de cliënt

Controleren

 Controleer bij losse medicatie: juiste cliënt, juiste medicijn, juiste hoeveelheid, juiste tijd,
juiste vorm
 Controleer bij medicatie in medicatierol: aantal, tekst etiket
 Neem bij onjuiste inhoud van GDS en twijfel altijd contact op met apotheek en/of arts
 Zorg waar nodig voor dubbele controle de afspraken binnen de organisatie

Toedienen en registratie

 Handhygiëne!
 Dien medicatie toe zoals voorgeschreven
 Na toedienen, teken je af op, paraaf moet duidelijk naar medewerker leiden
 Geef aan als medicatie niet is toegediend of ingenomen
 Bewaar aftekenlijst in overeenstemming met afspraken voorziening
 Signaleer en registreer werking en eventuele bijwerkingen in zorgdossier
 Adviseer cliënt om bijwerkingen te melden aan arts, of meld het in overleg met cliënt, zelf
 Meld incidenten volgens afspraken in zorgorganisatie, bespreek en leer van deze incidenten


2.5.5 Medicatiefouten

 Medicatiefout = elke fout in het proces van voorschrijven, afleveren, bewaren,
gereedmaken, toedienen, registreren, evalueren van medicatie. Ongeacht of er schade is
opgetreden
 Voorbeelden medicatiefouten:
 Medicatiegift vergeten of niet innemen van medicatie
 Medicatie aan verkeerde persoon geven
 Verkeerde dosis toedienen

3

, Veilig Orthopedagogisch Werken


 Verkeerde tijdstip of verkeerd moment
 Verschillende oorzaken:
 Geen medicatiefiche voorhanden
 Geen duidelijke afspraken in dossier van cliënt
 Storingen tijdens het werken met medicatie
 Een medicatiefout ontdekt! Wat nu?
 Blijf rustig: missen is menselijk
 Verwittig
 Registreer en monitor parameters: gedrag, bloeddruk, pols, temperatuur,…
 Communiceer: collega’s, netwerk,…
 Lange termijn: registratie van fouten analyseren -> preventie


2.5.6 Als professional nemen we onze verantwoordelijkheid

 Alerte houding
 Kritische zin
 Evalueren het geneesmiddelengebruik
 Open communicatie
 Medicatie beleid? Protocol?


3. Eerste hulp bij ongevallen
3.1 Inleiding

 Een ongeval is snel gebeurt, maar als je meteen hulp biedt, voorkom je vaak erger.


3.2 Wat is het belang van een EHBO-cursus?

 Eerste hulp bij ongevallen = hulp die door leken geboden kan worden in afwachting van
professionele eerstehulpverleners, zoals ambulanciers, artsen,…
 Naast het redden van levens -> blijvende letsel voorkomen
 AED-apparaat gebruiken


3.3 De 6 basisprincipes als hulpverlener

3.3.1 Principe 1: blijft rustig in een noodsituatie

 Stress is normaal
 Emoties onder controle houden
 Hulpdiensten alarmeren


3.3.2 Principe 2: vermijd besmetting

 Jij kan het slachtoffer besmetten, maar ook omgekeerd
 Enkele eenvoudige richtlijnen:
 Niet in contact komen met bloed of andere lichaamsvloeistoffen van SO
 Was je handen met water en vloeibare zeep, voor en na eerste hulp
 Waterdichte pleister

4