Inleiding Recht
Paul Cliteur en Ashwin Ellian 7e editie, 2020.
Inleiding Recht onderscheidt zich van andere inleidingen in het recht doordat de auteur heeft
geprobeerd een ‘verhaal van het recht’ te vertellen, zowel in stijl als inhoud. Door enkele belangrijke
leerstukken uitvoerig en met praktische voorbeelden nader uit te werken, geeft deze uitgave een
beter beeld van het
verschijnsel recht dan wanneer de onderwerpen alleen maar worden aangestipt. De behandelde
onderwerpen zijn vooral klassieke arresten uit de jurisprudentie. Daarnaast zijn belangrijke nieuwe
wettelijke veranderingen opgenomen en is eenaantal belangrijke Europese kwesties (zoals de Brexit)
verwerkt.
Inhoudsopgave (ca 65 paginas)
HOOFDSTUK 1 TERREINVERKENNING
HOOFDSTUK 2 RECHTSWETENSCHAP EN RECHTSVINDING
HOOFDSTUK 3 STAATSRECHT
HOOFDSTUK 4 STRAFRECHT
HOOFDSTUK 5 PRIVAATRECHT
HOOFDSTUK 6 RECHTSVERGELIJKING EN VOLKENRECHT
HOOFDSTUK 7 MENSENRECHTEN
, Hoofdstuk 1 TERREINVERKENNING
Wat is recht?
Introductie
Een samenleving is een ingewikkeld geheel van betrekkingen tussen mensen. Het recht ontstaat in de
samenleving. Zo wordt gedrag op elkaar afgestemd, kan er op gebeurtenissen worden geanticipeerd en heerst er
orde. Je komt het tegen in het dagelijks leven; als je bijvoorbeeld studieboeken koopt in de boekhandel is er al
sprake van een juridische betrekking. In de maatschappij zijn er ontelbaar veel van deze onderlinge interacties
tussen mensen, daarom moeten er regels zijn.
Recht is een gehele eenheid van regels die wettelijk zijn vastgesteld. Het recht zorgt ervoor dat de betrekkingen
tussen mensen zo soepel en eerlijk mogelijk verlopen. Als je bijvoorbeeld een bijbaantje hebt, bepaalt het
arbeidsrecht de rechten en plichten van jou als werknemer en de rechten en plichten van jouw werkgever. Ook
zorgt het recht voor de beste oplossing als er onderlinge problemen zijn. Het recht stelt bijvoorbeeld regels vast
over geluidsoverlast van de buren. Het doel van recht is het realiseren van een toestand van rust en
rechtvaardigheid in onderlinge betrekkingen van mensen.
Rechtsnormen ten opzichte van andere normen
Behalve recht zijn er ook andere waarden en normen, denk bijvoorbeeld aan de godsdienstige normen. De vraag
is of de definitie van recht ook geldt voor deze normen. Gedeeltelijk is dit wel het geval, maar toch zijn er
verschillen:
1. In de eerste plaats zijn rechtsnormen bedoeld om de ongewenste gevolgen van bijvoorbeeld diefstal te
voorkomen. Rechtsnormen richten zich dus op het externe gedrag van mensen. Oftewel, de rechtsregel
richt zich niet primair tot het innerlijk van de mens, niet tot de gezindheid, maar houdt zich bezig met het
uiterlijke gedrag. Ook bij godsdienst geldt de norm dat je niet mag stelen. Het druist in tegen de moraal
dat je iets van iemand anders steelt. Bij de godsdienst gaat het er echter wel om wat iemand van plan
is, terwijl het bij het recht juist om de daad gaat. Anders gezegd: het recht is bedoeld om diefstal te
voorkomen zonder dat de moraal van belang is. Het recht bemoeit zich dus niet met gedachten van
mensen, maar het wordt pas gebruikt als mensen hun (slechte) gedachten daadwerkelijk uitvoeren.
2. In de tweede plaats is er een verschil wat betreft een eventuele sanctie. Bij het overtreden van een
rechtsnorm is er meestal een wettelijke sanctie. Iedereen kent wel het bordje met ‘verboden toegang
voor onbevoegden’. In artikel 461 van het Wetboek van Strafrecht staat dat je bij overtreding van deze
regel een boete krijgt. Je wordt als het ware gedwongen om deze regels na te leven. Het is de taak van
de overheid, dus de staat, om deze regels te handhaven. Bij ethische normen zijn er geen officiële
sancties. Wel bestaat er bijvoorbeeld uitsluiting door de gemeenschap. Deze sanctie raakt echter niet
het wezen van een overtreding, terwijl dat bij het recht wel zo is. Verder is er bij het overtreden van een
morele norm geen dwang, hooguit is er sprake van gewetensdwang of dwang die het gevolg is van
sociale uitsluiting.
Geen echte definitie van het begrip recht
In de vorige paragrafen is het verschil tussen recht en moraal omschreven. Er is echter geen echte definitie van
het begrip recht gegeven. Dat komt omdat een definitie van het begrip recht moeilijk te geven is. Er zijn een
aantal voorbeelden te noemen waarbij geprobeerd is om een definitie van het begrip recht te geven.
Het eerste voorbeeld is de definitie van de Engelse filosoof en rechtsgeleerde John Austin (1790-1859). Hij
omschreef het recht als bevelen die worden ondersteund door bedreigingen. Dit begrip is echter niet geheel
omvattend. Volgens de rechtsfilosoof Hart zou de definitie van Austin er toe leiden dat er geen verschil wordt
gemaakt tussen een rechter die bijvoorbeeld een verplichte taakstraf oplegt en een overvaller die de
bankemployee onder bedreiging van een pistool dwingt om de kluis te openen. Hart zegt dat het recht volgens
Paul Cliteur en Ashwin Ellian 7e editie, 2020.
Inleiding Recht onderscheidt zich van andere inleidingen in het recht doordat de auteur heeft
geprobeerd een ‘verhaal van het recht’ te vertellen, zowel in stijl als inhoud. Door enkele belangrijke
leerstukken uitvoerig en met praktische voorbeelden nader uit te werken, geeft deze uitgave een
beter beeld van het
verschijnsel recht dan wanneer de onderwerpen alleen maar worden aangestipt. De behandelde
onderwerpen zijn vooral klassieke arresten uit de jurisprudentie. Daarnaast zijn belangrijke nieuwe
wettelijke veranderingen opgenomen en is eenaantal belangrijke Europese kwesties (zoals de Brexit)
verwerkt.
Inhoudsopgave (ca 65 paginas)
HOOFDSTUK 1 TERREINVERKENNING
HOOFDSTUK 2 RECHTSWETENSCHAP EN RECHTSVINDING
HOOFDSTUK 3 STAATSRECHT
HOOFDSTUK 4 STRAFRECHT
HOOFDSTUK 5 PRIVAATRECHT
HOOFDSTUK 6 RECHTSVERGELIJKING EN VOLKENRECHT
HOOFDSTUK 7 MENSENRECHTEN
, Hoofdstuk 1 TERREINVERKENNING
Wat is recht?
Introductie
Een samenleving is een ingewikkeld geheel van betrekkingen tussen mensen. Het recht ontstaat in de
samenleving. Zo wordt gedrag op elkaar afgestemd, kan er op gebeurtenissen worden geanticipeerd en heerst er
orde. Je komt het tegen in het dagelijks leven; als je bijvoorbeeld studieboeken koopt in de boekhandel is er al
sprake van een juridische betrekking. In de maatschappij zijn er ontelbaar veel van deze onderlinge interacties
tussen mensen, daarom moeten er regels zijn.
Recht is een gehele eenheid van regels die wettelijk zijn vastgesteld. Het recht zorgt ervoor dat de betrekkingen
tussen mensen zo soepel en eerlijk mogelijk verlopen. Als je bijvoorbeeld een bijbaantje hebt, bepaalt het
arbeidsrecht de rechten en plichten van jou als werknemer en de rechten en plichten van jouw werkgever. Ook
zorgt het recht voor de beste oplossing als er onderlinge problemen zijn. Het recht stelt bijvoorbeeld regels vast
over geluidsoverlast van de buren. Het doel van recht is het realiseren van een toestand van rust en
rechtvaardigheid in onderlinge betrekkingen van mensen.
Rechtsnormen ten opzichte van andere normen
Behalve recht zijn er ook andere waarden en normen, denk bijvoorbeeld aan de godsdienstige normen. De vraag
is of de definitie van recht ook geldt voor deze normen. Gedeeltelijk is dit wel het geval, maar toch zijn er
verschillen:
1. In de eerste plaats zijn rechtsnormen bedoeld om de ongewenste gevolgen van bijvoorbeeld diefstal te
voorkomen. Rechtsnormen richten zich dus op het externe gedrag van mensen. Oftewel, de rechtsregel
richt zich niet primair tot het innerlijk van de mens, niet tot de gezindheid, maar houdt zich bezig met het
uiterlijke gedrag. Ook bij godsdienst geldt de norm dat je niet mag stelen. Het druist in tegen de moraal
dat je iets van iemand anders steelt. Bij de godsdienst gaat het er echter wel om wat iemand van plan
is, terwijl het bij het recht juist om de daad gaat. Anders gezegd: het recht is bedoeld om diefstal te
voorkomen zonder dat de moraal van belang is. Het recht bemoeit zich dus niet met gedachten van
mensen, maar het wordt pas gebruikt als mensen hun (slechte) gedachten daadwerkelijk uitvoeren.
2. In de tweede plaats is er een verschil wat betreft een eventuele sanctie. Bij het overtreden van een
rechtsnorm is er meestal een wettelijke sanctie. Iedereen kent wel het bordje met ‘verboden toegang
voor onbevoegden’. In artikel 461 van het Wetboek van Strafrecht staat dat je bij overtreding van deze
regel een boete krijgt. Je wordt als het ware gedwongen om deze regels na te leven. Het is de taak van
de overheid, dus de staat, om deze regels te handhaven. Bij ethische normen zijn er geen officiële
sancties. Wel bestaat er bijvoorbeeld uitsluiting door de gemeenschap. Deze sanctie raakt echter niet
het wezen van een overtreding, terwijl dat bij het recht wel zo is. Verder is er bij het overtreden van een
morele norm geen dwang, hooguit is er sprake van gewetensdwang of dwang die het gevolg is van
sociale uitsluiting.
Geen echte definitie van het begrip recht
In de vorige paragrafen is het verschil tussen recht en moraal omschreven. Er is echter geen echte definitie van
het begrip recht gegeven. Dat komt omdat een definitie van het begrip recht moeilijk te geven is. Er zijn een
aantal voorbeelden te noemen waarbij geprobeerd is om een definitie van het begrip recht te geven.
Het eerste voorbeeld is de definitie van de Engelse filosoof en rechtsgeleerde John Austin (1790-1859). Hij
omschreef het recht als bevelen die worden ondersteund door bedreigingen. Dit begrip is echter niet geheel
omvattend. Volgens de rechtsfilosoof Hart zou de definitie van Austin er toe leiden dat er geen verschil wordt
gemaakt tussen een rechter die bijvoorbeeld een verplichte taakstraf oplegt en een overvaller die de
bankemployee onder bedreiging van een pistool dwingt om de kluis te openen. Hart zegt dat het recht volgens
