Sanctierecht
Week 1 1.1 – 1.5 blz. 2 – 3
Introductie
Week 2 2.1 – 2.12 blz. 4 – 7
Straffen
Week 3 3.1 – 3.14 blz. 8 – 12
TBS en GVM
Week 4 4.1 – 4.16 blz. 13 – 18
Detentierecht
Week 5 5.1 – 5.4 blz. 19 -23
Europees sanctierecht
1
,Week 1: Introductie
1.1 Sanctierecht
Sanctierecht omvat alles dat komt nadat de rechter heeft bepaald dat er een straf opgelegd
kan worden. Bij de laatste vraag van artikel 348/350 begint dus eigenlijk het sanctierecht: als
de straf is opgelegd, hoe wordt dat dan uitgevoerd.
Het sanctierecht wordt in het bijzonder gekenmerkt door de voortdurende zoektocht naar
het evenwicht tussen rechtmatigeheid en doelmatigeheid, tussen instrumentaliteit en
rechtsbescherming. Dit zijn de penitentiaire dillema’s.
1.2 Rechtvaardiging en doel
Er zijn verschillende morele theorieën over straffen
- Retribuvisme: Straf als vergelding
- Utilitarisme: Straf als nuttig instrument (preventie)
- Herstelrecht: Straf is het ultimum remedium
Let op de verschillen tussen straffen en de tenuitvoerlegging (tul) van straffen:
Straffen: Waarom straf je? Als je wil bereiken dat iemand het niet nog eens doet dan zou je
doel zijn om iemand onschadelijk te maken en dan is iemand opsluiten de beste optie omdat
iemand dan geen mogelijkheden heeft om te recidiveren.
Tul: Waarom leg je de straf op een bepaalde manier ten uitvoer? Doel van het opleggen van
de gevangenisstraf is om de persoon onschadelijk te maken of te bestraffen, maar de tul
gaat over de uitvoer ervan en voor gevangenisstraf is dan het doel resocialisatie.
Het doel dat wordt nagestreefd met straffen kan verschillen: preventie of vergelding, ten
aanzien van de daad of de dader.
1.3 Beginselen
- Legaliteitsbeginsel: De limitering van de sanctiemogelijkheden
- Gelijkheidsbeginsel: Tegenover het individueel/persoonsgericht straffen en uitvoeren
- Proportionaliteit en subsidiariteit: Proportioneel bestraffen klinkt positief, maar dat
kan alleen als het geval heel eenduidig is, want er zijn veel verschillende factoren die
van invloed zijn op het oordeel of iets proportioneel is.
- Resocialisatiebeginsel (artikel 2 PBW)
- Beginsel van minimale beperkingen (artikel 2 PBW)
- Beginsel van goede bejegening
1.4 Ontwikkelingen in straffen
Bepaalde onderdelen van het sanctierecht zijn onderhevig aan de ontwikkelingen door de
tijd
- Doel: Preventie of vergelding, daad of dader
- Soort straffen: Lijf/leven, vrijheid of (vrije) tijd
- Humaniteit/inhumaniteit
- Bepalende elementen voor straf: daad, dader, slachtoffer
- Wie bepaalt de straf: Koning, minister, rechter (afhankelijk of onafhankelijk)
2
, - Wie executeert de straf: Dezelfde persoon als de strafbepaler, het openbaar
ministerie, de koning
- Wijze van tul: Openbaar/gesloten, gemeenschap/cellulair, rechten van veroordeelde
- Na de straf: Vergiffenis of niet
Huidige trend in sanctierecht lijkt om mensen van hun vrije tijd te beroven, dit gebeurt
bijvoorbeeld door middel van een enkelband of andere verplichtingen die iemand worden
opgelegd, terwijl de persoon wel thuis is.
1.5 Sanctiestelsel (2022)
Straffen
- Gevangenisstraf
- Taakstraf
- Geldboete
- Ontzetting van bepaalde rechten
- Verbeurdverklaring
- Openbaarmaking rechterlijke uitspraak
Maatregelen:
- Onttrekking aan het verkeer
- Ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel
- Schadevergoeding aan slachtoffer
- Terbeschikkingstelling (TBS)
- Plaatsing Inrichting Stelselmatige Daders (ISD)
- Vrijheidsbeperkende maatregel
- Gedragsbeïnvloedende en vrijheidsbeperkende maatregel
3
Week 1 1.1 – 1.5 blz. 2 – 3
Introductie
Week 2 2.1 – 2.12 blz. 4 – 7
Straffen
Week 3 3.1 – 3.14 blz. 8 – 12
TBS en GVM
Week 4 4.1 – 4.16 blz. 13 – 18
Detentierecht
Week 5 5.1 – 5.4 blz. 19 -23
Europees sanctierecht
1
,Week 1: Introductie
1.1 Sanctierecht
Sanctierecht omvat alles dat komt nadat de rechter heeft bepaald dat er een straf opgelegd
kan worden. Bij de laatste vraag van artikel 348/350 begint dus eigenlijk het sanctierecht: als
de straf is opgelegd, hoe wordt dat dan uitgevoerd.
Het sanctierecht wordt in het bijzonder gekenmerkt door de voortdurende zoektocht naar
het evenwicht tussen rechtmatigeheid en doelmatigeheid, tussen instrumentaliteit en
rechtsbescherming. Dit zijn de penitentiaire dillema’s.
1.2 Rechtvaardiging en doel
Er zijn verschillende morele theorieën over straffen
- Retribuvisme: Straf als vergelding
- Utilitarisme: Straf als nuttig instrument (preventie)
- Herstelrecht: Straf is het ultimum remedium
Let op de verschillen tussen straffen en de tenuitvoerlegging (tul) van straffen:
Straffen: Waarom straf je? Als je wil bereiken dat iemand het niet nog eens doet dan zou je
doel zijn om iemand onschadelijk te maken en dan is iemand opsluiten de beste optie omdat
iemand dan geen mogelijkheden heeft om te recidiveren.
Tul: Waarom leg je de straf op een bepaalde manier ten uitvoer? Doel van het opleggen van
de gevangenisstraf is om de persoon onschadelijk te maken of te bestraffen, maar de tul
gaat over de uitvoer ervan en voor gevangenisstraf is dan het doel resocialisatie.
Het doel dat wordt nagestreefd met straffen kan verschillen: preventie of vergelding, ten
aanzien van de daad of de dader.
1.3 Beginselen
- Legaliteitsbeginsel: De limitering van de sanctiemogelijkheden
- Gelijkheidsbeginsel: Tegenover het individueel/persoonsgericht straffen en uitvoeren
- Proportionaliteit en subsidiariteit: Proportioneel bestraffen klinkt positief, maar dat
kan alleen als het geval heel eenduidig is, want er zijn veel verschillende factoren die
van invloed zijn op het oordeel of iets proportioneel is.
- Resocialisatiebeginsel (artikel 2 PBW)
- Beginsel van minimale beperkingen (artikel 2 PBW)
- Beginsel van goede bejegening
1.4 Ontwikkelingen in straffen
Bepaalde onderdelen van het sanctierecht zijn onderhevig aan de ontwikkelingen door de
tijd
- Doel: Preventie of vergelding, daad of dader
- Soort straffen: Lijf/leven, vrijheid of (vrije) tijd
- Humaniteit/inhumaniteit
- Bepalende elementen voor straf: daad, dader, slachtoffer
- Wie bepaalt de straf: Koning, minister, rechter (afhankelijk of onafhankelijk)
2
, - Wie executeert de straf: Dezelfde persoon als de strafbepaler, het openbaar
ministerie, de koning
- Wijze van tul: Openbaar/gesloten, gemeenschap/cellulair, rechten van veroordeelde
- Na de straf: Vergiffenis of niet
Huidige trend in sanctierecht lijkt om mensen van hun vrije tijd te beroven, dit gebeurt
bijvoorbeeld door middel van een enkelband of andere verplichtingen die iemand worden
opgelegd, terwijl de persoon wel thuis is.
1.5 Sanctiestelsel (2022)
Straffen
- Gevangenisstraf
- Taakstraf
- Geldboete
- Ontzetting van bepaalde rechten
- Verbeurdverklaring
- Openbaarmaking rechterlijke uitspraak
Maatregelen:
- Onttrekking aan het verkeer
- Ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel
- Schadevergoeding aan slachtoffer
- Terbeschikkingstelling (TBS)
- Plaatsing Inrichting Stelselmatige Daders (ISD)
- Vrijheidsbeperkende maatregel
- Gedragsbeïnvloedende en vrijheidsbeperkende maatregel
3
