Verpleegkunde
OP 8
,Inhoudsopgave
Blok 1 3
College 3: Ondervoeding en vochttekort 3
Werkgroep 1: Preventie van kwetsbaarheid kijkend naar verminderde mobiliteit valrisico en
eenzaamheid 6
College 2: Verpleegkundig proces en klinisch redeneren 11
Werkgroep 2: Kwetsbaarheid bij ouderen diagnosticeren met meetinstrumenten 14
College 1: Kwetsbaarheid bij ouderen en hoe je het proactief sen systematisch kan
diagnosticeren; voorspellende risicofactoren eerste lijn 17
Blok 2 23
College 1: Verpleegkundig proces en prognostisch redeneren 23
College 2: Transitie van ziekenhuis naar huis/geriatrische revalidatiezorg/verpleeghuis met
Shared Decision Making en Advance Care Planning 26
Blok 3 30
College 1: Therapeutisch redeneren 30
Werkgroep 1: Klinisch redeneren en ondersteuning overbelaste mantelzorgers 34
Werkgroep 2: Verpleegkundige in de wijk, Multi morbiditeit en multifunctieproblematiek 39
College 3: Recht/ wetgeving rondom kwetsbare ouderen thuis 42
College 4: Ethiek - zorg rondom het levenseinde 45
College 2: Indiceren thuis, diagnostiek leidend tot indicatie 48
Werkgroep 3: Formatief moment 50
Blok 4 51
College 1: Klinisch redeneren en het maken van een zorgplan 51
Werkgroep 1: Zorg aan psychiatrische patiënten 52
Werkgroep 2: Kwetsbare ouderen & meervoudige problematiek: intercultureel handelen 57
College 2: Onbegrepen gedrag 60
College 2: kwaliteit van auto-euthanasie 61
College 3: Dementie bij ouderen migranten (gastcollege) 63
Werkgroep: Ethiek 64
2
,Blok 1
College 3: Ondervoeding en vochttekort
Vier domeinen risicofactoren
Functioneel Sociaal
• Afnemende smaak en geur • Ontbrekende zorg
• Verminderde mobiliteit • Weinig financiële middelen
• Vertraagde opname • Eten bereiden is vermoeilijkt
• Ontregeld verzadigingsgevoel • Financiële status / armoede
• Minder maagzuur • Minder dagelijks dingen kunnen
• Minder vetvrije lichaamsmassa uitvoeren
• Alleen eten (eenzaamheid)
Psychisch
• Depressie en verdriet Somatisch
• Angst • Kauwproblemen
• Eenzaamheid • Slikproblemen
• Veranderde levenssituatie • Ziekte
• Stress • Medicijnen
• Verliesreactie • Verslaving
• Dementie
Waarom zijn voeding & vocht belangrijk?
Ouderen kunnen het verloren gewicht niet snel weer inhalen in tegenstelling tot bv. baby's.
Ondervoeding vormt een vicieuze cirkel. Gevolgen zijn: fragiliteit; sneller ziek; langzamer herstel;
hoger valrisico. Gevolgen hiervan: meer ondervoeding; verlaagde kwaliteit van leven; hogere kans op
overlijden.
Gevolgen ondervoeding
• Meer kans op complicaties
• Verergering onderliggende ziekten
• Afname kwaliteit van leven (onder andere door uitputting en lusteloosheid)
• Afname gewicht spiermassa; afname ADL
• Multimorbiditeit
• Meer kans op infecties (door verminderende darmwerking en verlaagde weerstand)
• Verminderde wondgenezing dus grotere kans op decubitus
• Meer stergevallen
Wanneer spreekt men van ondervoeding bij ouderen? - TOETS
Ondervoeding bij ouderen dan 65 jaar?
• Onbedoeld gewichtsverlies van meer dan 10% in de laatste zes maanden en/of
• Onbedoeld gewichtsverlies van meer dan 5% in de laatste maand en/of
• BMI lager dan 20
Vochttekort bij ouderen (niet echt een criterium)
• Soms: tekort aan lichaamswater van 3% van totale lichaamsgewicht
3
, Eiwitten
Eiwitten zijn bouwstoffen voor spieren. Ouderen
moeten meer eiwitten consumeren dan
volwassenen. In het bloed zitten minder
aminozuren waardoor er een lagere opname
ontstaat, waardoor er minder spier aanmaak
wordt geproduceerd en meer spier wordt
afgebroken. Met gewone eiwitrijke voeding kun je
ook al veel bereiken.
Herkennen door alleen te kijken
Als iemand er vermagerd uitziet, dan is iemand al
meerdere kilo's afgevallen wat dan al vaak te laat
is. In het geval van sarcopenie zie je het niet eens aan de weegschaal.
Verliesspiermassa
Kwetsbare ouderen verliest bij een week
verplichte bedrust 1,5Kg spiermassa.
Kwetsbare ouderen hebben 12 tot 14 weken
nodig om 1,5Kg spier op te bouwen d.m.v. 2 Gelijke
wekelijkse krachttraining in combinatie met
eiwitsuppletie. (Zelfde BMI en sarcopenie rechts BMI!
>>)
Vormen van ondervoeding
Cachexie Sarcopenie Wasting
Spiermassaverlies Ja Ja Niet altijd
Gewichtsverlies Ja Niet altijd Ja
Verminderde energie-inname Ja Niet altijd Ja
Verminderde functionaliteit Ja Ja Ja
Voorbeelden van ziektebeelden Leverziekten, reuma, hartfalen, Veroudering, inactiviteit Verwaarlozing, anorexia
bepaalde vormen van kanker nervosa
Cachexie: is een metabole ontregeling door ziekte. Waardoor energie- en eiwitinname is verminderd.
Wordt gekenmerkt door verlies van skeletspiermassa die niet gestopt kan worden door
voedingsinterventie en tot verlies van functionaliteit leidt.
Wasting: verlies van zowel spier- als vet massa bij zeer ernstig tekort aan voeding. Het motorisch
orgaanstelstel raakt ontregelt. De reactie hierop is dat het lichaam Wasting zal compenseren door
minder actief te zijn.
Sarcopenie: typisch leeftijdsgebonden syndroom waarvan ondervoeding een onderdeel is. Het
betreft een aan leeftijd gerelateerde afname van spierkracht en-massa (zie foto hierboven).
4
OP 8
,Inhoudsopgave
Blok 1 3
College 3: Ondervoeding en vochttekort 3
Werkgroep 1: Preventie van kwetsbaarheid kijkend naar verminderde mobiliteit valrisico en
eenzaamheid 6
College 2: Verpleegkundig proces en klinisch redeneren 11
Werkgroep 2: Kwetsbaarheid bij ouderen diagnosticeren met meetinstrumenten 14
College 1: Kwetsbaarheid bij ouderen en hoe je het proactief sen systematisch kan
diagnosticeren; voorspellende risicofactoren eerste lijn 17
Blok 2 23
College 1: Verpleegkundig proces en prognostisch redeneren 23
College 2: Transitie van ziekenhuis naar huis/geriatrische revalidatiezorg/verpleeghuis met
Shared Decision Making en Advance Care Planning 26
Blok 3 30
College 1: Therapeutisch redeneren 30
Werkgroep 1: Klinisch redeneren en ondersteuning overbelaste mantelzorgers 34
Werkgroep 2: Verpleegkundige in de wijk, Multi morbiditeit en multifunctieproblematiek 39
College 3: Recht/ wetgeving rondom kwetsbare ouderen thuis 42
College 4: Ethiek - zorg rondom het levenseinde 45
College 2: Indiceren thuis, diagnostiek leidend tot indicatie 48
Werkgroep 3: Formatief moment 50
Blok 4 51
College 1: Klinisch redeneren en het maken van een zorgplan 51
Werkgroep 1: Zorg aan psychiatrische patiënten 52
Werkgroep 2: Kwetsbare ouderen & meervoudige problematiek: intercultureel handelen 57
College 2: Onbegrepen gedrag 60
College 2: kwaliteit van auto-euthanasie 61
College 3: Dementie bij ouderen migranten (gastcollege) 63
Werkgroep: Ethiek 64
2
,Blok 1
College 3: Ondervoeding en vochttekort
Vier domeinen risicofactoren
Functioneel Sociaal
• Afnemende smaak en geur • Ontbrekende zorg
• Verminderde mobiliteit • Weinig financiële middelen
• Vertraagde opname • Eten bereiden is vermoeilijkt
• Ontregeld verzadigingsgevoel • Financiële status / armoede
• Minder maagzuur • Minder dagelijks dingen kunnen
• Minder vetvrije lichaamsmassa uitvoeren
• Alleen eten (eenzaamheid)
Psychisch
• Depressie en verdriet Somatisch
• Angst • Kauwproblemen
• Eenzaamheid • Slikproblemen
• Veranderde levenssituatie • Ziekte
• Stress • Medicijnen
• Verliesreactie • Verslaving
• Dementie
Waarom zijn voeding & vocht belangrijk?
Ouderen kunnen het verloren gewicht niet snel weer inhalen in tegenstelling tot bv. baby's.
Ondervoeding vormt een vicieuze cirkel. Gevolgen zijn: fragiliteit; sneller ziek; langzamer herstel;
hoger valrisico. Gevolgen hiervan: meer ondervoeding; verlaagde kwaliteit van leven; hogere kans op
overlijden.
Gevolgen ondervoeding
• Meer kans op complicaties
• Verergering onderliggende ziekten
• Afname kwaliteit van leven (onder andere door uitputting en lusteloosheid)
• Afname gewicht spiermassa; afname ADL
• Multimorbiditeit
• Meer kans op infecties (door verminderende darmwerking en verlaagde weerstand)
• Verminderde wondgenezing dus grotere kans op decubitus
• Meer stergevallen
Wanneer spreekt men van ondervoeding bij ouderen? - TOETS
Ondervoeding bij ouderen dan 65 jaar?
• Onbedoeld gewichtsverlies van meer dan 10% in de laatste zes maanden en/of
• Onbedoeld gewichtsverlies van meer dan 5% in de laatste maand en/of
• BMI lager dan 20
Vochttekort bij ouderen (niet echt een criterium)
• Soms: tekort aan lichaamswater van 3% van totale lichaamsgewicht
3
, Eiwitten
Eiwitten zijn bouwstoffen voor spieren. Ouderen
moeten meer eiwitten consumeren dan
volwassenen. In het bloed zitten minder
aminozuren waardoor er een lagere opname
ontstaat, waardoor er minder spier aanmaak
wordt geproduceerd en meer spier wordt
afgebroken. Met gewone eiwitrijke voeding kun je
ook al veel bereiken.
Herkennen door alleen te kijken
Als iemand er vermagerd uitziet, dan is iemand al
meerdere kilo's afgevallen wat dan al vaak te laat
is. In het geval van sarcopenie zie je het niet eens aan de weegschaal.
Verliesspiermassa
Kwetsbare ouderen verliest bij een week
verplichte bedrust 1,5Kg spiermassa.
Kwetsbare ouderen hebben 12 tot 14 weken
nodig om 1,5Kg spier op te bouwen d.m.v. 2 Gelijke
wekelijkse krachttraining in combinatie met
eiwitsuppletie. (Zelfde BMI en sarcopenie rechts BMI!
>>)
Vormen van ondervoeding
Cachexie Sarcopenie Wasting
Spiermassaverlies Ja Ja Niet altijd
Gewichtsverlies Ja Niet altijd Ja
Verminderde energie-inname Ja Niet altijd Ja
Verminderde functionaliteit Ja Ja Ja
Voorbeelden van ziektebeelden Leverziekten, reuma, hartfalen, Veroudering, inactiviteit Verwaarlozing, anorexia
bepaalde vormen van kanker nervosa
Cachexie: is een metabole ontregeling door ziekte. Waardoor energie- en eiwitinname is verminderd.
Wordt gekenmerkt door verlies van skeletspiermassa die niet gestopt kan worden door
voedingsinterventie en tot verlies van functionaliteit leidt.
Wasting: verlies van zowel spier- als vet massa bij zeer ernstig tekort aan voeding. Het motorisch
orgaanstelstel raakt ontregelt. De reactie hierop is dat het lichaam Wasting zal compenseren door
minder actief te zijn.
Sarcopenie: typisch leeftijdsgebonden syndroom waarvan ondervoeding een onderdeel is. Het
betreft een aan leeftijd gerelateerde afname van spierkracht en-massa (zie foto hierboven).
4
