SAMENVATTING
PSYCHOPATHOLOGIE
2023-2024
Inhoudsopgave
Hoorcollege 1 – Abnormale Psychologie: Verleden en toekomst………………..……………………..…..………2
Hoorcollege 2……………………………………………………………………………………………………………………………………..9
Hoorcollege 2.1 Modellen van Abnormaliteit………..……………………..……………………….…………9
Hoorcollege 2.2 Psychodiagnos@ek en behandeling…………………..………………..……….…………16
Hoorcollege 3 – Angststoornissen……………………..…………………………………..…………………………………………22
Hoorcollege 4 (Gastcollege 1) – Stoornissen met Soma@sche Symptomen………..……………………………..31
Hoorcollege 5 (Gastcollege 2) – Sexual disorders and Gender varia@ons…………………………………………..40
Hoorcollege 6 (Gastcollege 3) – Personality Disorders………………………………………………………………………47
Slides……………………..…………………………………..…………………………………………………….…………………47
Boek……………………..…………………………………..…………………………………………………….……..……………48
Hoorcollege 7 – Stoornissen gerelateerd aan trauma en stress……………………………………………………..….54
Hoorcollege 8 (Gastcollege 4) ………….………………………………………………………………………………………..…….61
Hoorcollege 8.1 Depressie en bipolaire stoornis…………………………………………….…………………….61
Hoorcollege 8.2 Suïcidale gedachten en gedragingen………………………….……………………………….69
Hoorcollege 9 (Gastcollege 5) – Eetstoornissen………….……………..…………………………….……………………….73
Hoorcollege 10 – Stoornissen in het gebruik van middelen en verslavingsstoornissen……………………..81
Hoorcollege 11…………………………………………………………………………………………………………………………..…….91
Hoorcollege 11.1 Stoornissen die vaak voorkomen bij kinderen en adolescenten………………..91
Hoorcollege 11.2 Psychopathologie bij ouderen………………………….……………………………………….98
Hoorcollege 12 (Gastcollege 6) – Schizofrenie………………………….…………………………………………………….104
1
,Psychopathologie
HC1 – Abnormale Psychologie: Verleden en toekomst
Abnormale Psychologie: Verleden en toekomst
Abnormale psychologie: Wetenschappelijke studie van abnormaal gedrag met het doel om te
beschrijven, voorspellen, verklaren en veranderen van abnormale patronen van func@oneren.
→ Veel defini@es zijn er al voorgesteld, maar nog geen enkele is compleet aanvaard
Wat is psychologische abnormaliteit?
Gemeenschappelijke eigenschappen over defini9es heen
De “vier D’s”
1. Deviance: gedrag wordt gezien als afwijkend/anders/extreem). Afwijkend van wat normaal is
in die maatschappij (normen en waarden)
2. Distress: lijden/verdriet hebben/depressief zijn.
3. Dysfunc@on: de persoon kan niet meer normaal func@oneren. Bv. niet meer voor zichzelf
zorgen, naar werk gaan, sociale rela@es onderhouden etc. (dagelijkse ac@viteiten).
4. Danger: als een persoon een gevaar vormt voor zichzelf of de omgeving. Maar hier is lang
niet al@jd sprake van, niet iedereen met psychologisch disfunc@oneren vormt een gevaar.
Beinvloed door: normen, cultuur, context
De ongrijpbaarheid van abnormaliteit
• Abnormaliteit is gedefinieerd door algemene criteria in de maatschappij
• Criteria worden gebruikt om specifieke gevallen de beoordelen
• Thomas Szasz: maatschappelijke invloeden invalideren het concept van mentale stoornissen
• Elke defini@e van abnormaliteit is hierdoor mogelijks niet consistent toepasbaar
Wat is behandeling? (part 1)
Behandeling of therapie
• Een procedure met het doel tot het veranderen van abnormaal gedrag in meer normaal
gedrag
• De defini@e is beperkt door de problemen om abnormaliteit te definiëren
Wat is behandeling? (part 2)
Essen9ele aspecten van alle vormen van therapie
• Een pa@ënt
• Een getrainde, sociaal geaccepteerde genezer of therapeut
• Een reeks van therapeu@sche contacten tussen de therapeut en de cliënt
• Ondanks verschillen tussen clinici vinden de meeste van hen dat een grote groep mensen
nood heee aan een soort therapie
• Clinici verschillen over ideeën van behandelingen. Zo denkt de ene dat je iemand van een
ziekte geneest en denkt de ander dat je eerder een leraar bent voor func@oneel gedrag
Hoe werd abnormaliteit gezien en behandeld in het verleden?
• Elke hedendaagse en historische maatschappij kreeg te maken met psychologische
abnormaliteit
• Veel hedendaagse ideeën en behandelingen hebben wortels in het verleden
Prehistorische benaderingen en behandelingen
Prehistorische maatschappijen
• Benaderden abnormaal gedrag waarschijnlijk als het gevolg van kwade geesten
• Gaat mogelijks terug tot het Stenen Tijdperk
Behandelingen
• Schedelboringen en exorcisme
2
,Griekse en Romeinse benaderingen en behandelingen
500 voor Christus tot 500 na Christus
• Filosofen en artsen gaven verschillende verklaringen en behandelingen voor abnormaal
gedrag
• Hippocrates geloofde en doceerde dat ziektes een natuurlijke oorsprong hadden; de vier
lichaamssappen (humores) (gele gal, zwarte gal, bloed en slijm)
Behandeling
• Rus@g leven • Lichaamsbeweging
• Dieet van groenten • Seksuele onthouding (celibaat)
• Gelijkmoedigheid • Bloeding
Europe in de middeleeuwen: De terugkeer van bezetenheid
500–1350 na Christus
• De katholieke kerk verwerpt wetenschappelijke vormen van onderzoek en controleert al het
onderwijs
• Mentale stoornissen hadden demonische oorzaken; massa hysterie; gedeelde wanen en
hallucina@es
• Aan het einde van de middeleeuwen verliezen demonologie en gerelateerde methoden hun
aanzien terug
Behandeling
• Uitdrijving
• Martelingen
• Geleidelijk aan ook hospitalisa@e
De renaissance en de ontwikkeling van asylums (verpleegtehuizen)
1400–1700 na Christus
• Met de terugkeer van de wetenschappelijke methoden beginnen demonologische ideeën van
abnormaliteit te verdwijnen
• John Weyer was de eerste arts gespecialiseerd in mentale gezondheid en geloofde dat de
geest even gevoelig was aan ziekte als het lichaam (wordt gezien als oprichter van psychopathologie)
• Verzorging gebeurde vaak bij bedevaartsoorden (bv., bij Geel, België) en waren de voorlopers
van gezinsverpleging programma’s
• Verpleegtehuizen ontstonden midden van de 16e eeuw (Het was bedoeld om goede zorg te
leveren, maar doordat ze te vol raakten werden het eerder gevangenissen waar pa@ënten
onder extreme omstandigheden leefden).
De 19e eeuw: Hervormingen en Morele behandelingen
19e eeuw
• Behandeling van mensen met mentale stoornissen begon te verbeteren
• Pinel (Frankrijk) en Tuke (Engeland)
• Pleiten voor morele behandeling met humane en respectvolle technieken
• Morele behandelingen werden grotendeels gestopt in Europa en de Verenigde Staten in het
begin van de 20ste eeuw
Benjamin Rush (vader van de Amerikaanse psychiatry) en Dorothea Dix (lerares uit Boston)
• Promoten morele behandelingen in de Verenigde Staten
• De beweging storme langzaam in het midden van de 19de eeuw; psychiatrische klinieken
liepen vol en gaven nog nauwelijks behandeling
3
, Het begin van de 20ste eeuw: Twee Perspec@even (part 1)
Somatogeen perspec9ef
• Abnormaal func@oneren heee fysieke oorzaken
Twee factoren waren van belang voor de terugkeer van dit perspec@ef
1. Emil Kraepelin: Fysieke factoren zijn de oorzaak van mentaal disfunc@oneren
→ Hij schreef een boek wat heel populair werd
2. Nieuwe biologische ontdekkingen waarbij mentaal func@oneren werd gelinkt aan dingen
zoals syfilis en algemene paralyse
Resultaten waren over het algemeen ontmoedigend tot wanneer effec@eve medica@e werd
ontwikkeld
Het begin van de 20ste eeuw: Twee Perspec@even (part 2)
Psychogeen perspec9ef
• Abnormaal func@oneren heee psychische oorzaken
Toename in populariteit gebaseerd op werk met hypnose
• Mesmer: Hysterische stoornissen disorders
• Freud: Psychoanalyse; poliklinische therapie
Psychoanaly@sche theorie en behandeling werden algemeen aanvaard
Afgelopen decennia en hedendaagse trends
Nega@eve publieke aqtudes bestaan nog steeds, maar er zijn grote veranderingen geweest in de
laatste 60 jaar in hoe clinici abnormaal func@oneren begrijpen en behandelen:
• Meer theorieën en behadelingsvormen
• Meer onderzoek en informa@e
• Meer meningsverschillen over abnormaal func@oneren
o Biologische theorieën
o Psychologische theorieën
o Sociologische theorieën
o Humanis@sche theorieën
Hoe worden mensen met serieuze psychische problemen verzorgd? (part 1)
Nieuwe psychoac@eve medica@es ontdekt in jaren 50s
• An@psycho@sche drugs
• An@depressiva
• Anxioly@sche medica@e (an@- angst)
Heee gezorgd voor minder opnames in klinieken en meer poliklinische behandelingen
Hoe worden mensen met serieuze psychische problemen verzorgd? (part 2)
Voor 1950
• Bijna alle poliklinsche behandeling bestond uit private psychotherapie
Vandaag
• Poliklinische behandeling is de voornaamste methode van behandeling; vaker verzekerd
• Preven@eprogramma’s nemen toe; posi@eve psychologie groeit
• Programma's die zich specifiek richten op een specifiek psychisch probleem zijn ontwikkeld
Mul@culturele Psychologie
• Een nieuw studiegebied dat ontwikkelde onder invloed van de groeiende diversiteit
(voornamelijk in de VS, maar ook Europa)
• Mul9culturele psychologen proberen te begrijpen hoe factoren zoals cultuur, etniciteit,
gender en andere factoren een invloed hebben op gedragingen en gedachtes en hoe mensen
met verschillende achtergronden psychologisch verschillen
4
PSYCHOPATHOLOGIE
2023-2024
Inhoudsopgave
Hoorcollege 1 – Abnormale Psychologie: Verleden en toekomst………………..……………………..…..………2
Hoorcollege 2……………………………………………………………………………………………………………………………………..9
Hoorcollege 2.1 Modellen van Abnormaliteit………..……………………..……………………….…………9
Hoorcollege 2.2 Psychodiagnos@ek en behandeling…………………..………………..……….…………16
Hoorcollege 3 – Angststoornissen……………………..…………………………………..…………………………………………22
Hoorcollege 4 (Gastcollege 1) – Stoornissen met Soma@sche Symptomen………..……………………………..31
Hoorcollege 5 (Gastcollege 2) – Sexual disorders and Gender varia@ons…………………………………………..40
Hoorcollege 6 (Gastcollege 3) – Personality Disorders………………………………………………………………………47
Slides……………………..…………………………………..…………………………………………………….…………………47
Boek……………………..…………………………………..…………………………………………………….……..……………48
Hoorcollege 7 – Stoornissen gerelateerd aan trauma en stress……………………………………………………..….54
Hoorcollege 8 (Gastcollege 4) ………….………………………………………………………………………………………..…….61
Hoorcollege 8.1 Depressie en bipolaire stoornis…………………………………………….…………………….61
Hoorcollege 8.2 Suïcidale gedachten en gedragingen………………………….……………………………….69
Hoorcollege 9 (Gastcollege 5) – Eetstoornissen………….……………..…………………………….……………………….73
Hoorcollege 10 – Stoornissen in het gebruik van middelen en verslavingsstoornissen……………………..81
Hoorcollege 11…………………………………………………………………………………………………………………………..…….91
Hoorcollege 11.1 Stoornissen die vaak voorkomen bij kinderen en adolescenten………………..91
Hoorcollege 11.2 Psychopathologie bij ouderen………………………….……………………………………….98
Hoorcollege 12 (Gastcollege 6) – Schizofrenie………………………….…………………………………………………….104
1
,Psychopathologie
HC1 – Abnormale Psychologie: Verleden en toekomst
Abnormale Psychologie: Verleden en toekomst
Abnormale psychologie: Wetenschappelijke studie van abnormaal gedrag met het doel om te
beschrijven, voorspellen, verklaren en veranderen van abnormale patronen van func@oneren.
→ Veel defini@es zijn er al voorgesteld, maar nog geen enkele is compleet aanvaard
Wat is psychologische abnormaliteit?
Gemeenschappelijke eigenschappen over defini9es heen
De “vier D’s”
1. Deviance: gedrag wordt gezien als afwijkend/anders/extreem). Afwijkend van wat normaal is
in die maatschappij (normen en waarden)
2. Distress: lijden/verdriet hebben/depressief zijn.
3. Dysfunc@on: de persoon kan niet meer normaal func@oneren. Bv. niet meer voor zichzelf
zorgen, naar werk gaan, sociale rela@es onderhouden etc. (dagelijkse ac@viteiten).
4. Danger: als een persoon een gevaar vormt voor zichzelf of de omgeving. Maar hier is lang
niet al@jd sprake van, niet iedereen met psychologisch disfunc@oneren vormt een gevaar.
Beinvloed door: normen, cultuur, context
De ongrijpbaarheid van abnormaliteit
• Abnormaliteit is gedefinieerd door algemene criteria in de maatschappij
• Criteria worden gebruikt om specifieke gevallen de beoordelen
• Thomas Szasz: maatschappelijke invloeden invalideren het concept van mentale stoornissen
• Elke defini@e van abnormaliteit is hierdoor mogelijks niet consistent toepasbaar
Wat is behandeling? (part 1)
Behandeling of therapie
• Een procedure met het doel tot het veranderen van abnormaal gedrag in meer normaal
gedrag
• De defini@e is beperkt door de problemen om abnormaliteit te definiëren
Wat is behandeling? (part 2)
Essen9ele aspecten van alle vormen van therapie
• Een pa@ënt
• Een getrainde, sociaal geaccepteerde genezer of therapeut
• Een reeks van therapeu@sche contacten tussen de therapeut en de cliënt
• Ondanks verschillen tussen clinici vinden de meeste van hen dat een grote groep mensen
nood heee aan een soort therapie
• Clinici verschillen over ideeën van behandelingen. Zo denkt de ene dat je iemand van een
ziekte geneest en denkt de ander dat je eerder een leraar bent voor func@oneel gedrag
Hoe werd abnormaliteit gezien en behandeld in het verleden?
• Elke hedendaagse en historische maatschappij kreeg te maken met psychologische
abnormaliteit
• Veel hedendaagse ideeën en behandelingen hebben wortels in het verleden
Prehistorische benaderingen en behandelingen
Prehistorische maatschappijen
• Benaderden abnormaal gedrag waarschijnlijk als het gevolg van kwade geesten
• Gaat mogelijks terug tot het Stenen Tijdperk
Behandelingen
• Schedelboringen en exorcisme
2
,Griekse en Romeinse benaderingen en behandelingen
500 voor Christus tot 500 na Christus
• Filosofen en artsen gaven verschillende verklaringen en behandelingen voor abnormaal
gedrag
• Hippocrates geloofde en doceerde dat ziektes een natuurlijke oorsprong hadden; de vier
lichaamssappen (humores) (gele gal, zwarte gal, bloed en slijm)
Behandeling
• Rus@g leven • Lichaamsbeweging
• Dieet van groenten • Seksuele onthouding (celibaat)
• Gelijkmoedigheid • Bloeding
Europe in de middeleeuwen: De terugkeer van bezetenheid
500–1350 na Christus
• De katholieke kerk verwerpt wetenschappelijke vormen van onderzoek en controleert al het
onderwijs
• Mentale stoornissen hadden demonische oorzaken; massa hysterie; gedeelde wanen en
hallucina@es
• Aan het einde van de middeleeuwen verliezen demonologie en gerelateerde methoden hun
aanzien terug
Behandeling
• Uitdrijving
• Martelingen
• Geleidelijk aan ook hospitalisa@e
De renaissance en de ontwikkeling van asylums (verpleegtehuizen)
1400–1700 na Christus
• Met de terugkeer van de wetenschappelijke methoden beginnen demonologische ideeën van
abnormaliteit te verdwijnen
• John Weyer was de eerste arts gespecialiseerd in mentale gezondheid en geloofde dat de
geest even gevoelig was aan ziekte als het lichaam (wordt gezien als oprichter van psychopathologie)
• Verzorging gebeurde vaak bij bedevaartsoorden (bv., bij Geel, België) en waren de voorlopers
van gezinsverpleging programma’s
• Verpleegtehuizen ontstonden midden van de 16e eeuw (Het was bedoeld om goede zorg te
leveren, maar doordat ze te vol raakten werden het eerder gevangenissen waar pa@ënten
onder extreme omstandigheden leefden).
De 19e eeuw: Hervormingen en Morele behandelingen
19e eeuw
• Behandeling van mensen met mentale stoornissen begon te verbeteren
• Pinel (Frankrijk) en Tuke (Engeland)
• Pleiten voor morele behandeling met humane en respectvolle technieken
• Morele behandelingen werden grotendeels gestopt in Europa en de Verenigde Staten in het
begin van de 20ste eeuw
Benjamin Rush (vader van de Amerikaanse psychiatry) en Dorothea Dix (lerares uit Boston)
• Promoten morele behandelingen in de Verenigde Staten
• De beweging storme langzaam in het midden van de 19de eeuw; psychiatrische klinieken
liepen vol en gaven nog nauwelijks behandeling
3
, Het begin van de 20ste eeuw: Twee Perspec@even (part 1)
Somatogeen perspec9ef
• Abnormaal func@oneren heee fysieke oorzaken
Twee factoren waren van belang voor de terugkeer van dit perspec@ef
1. Emil Kraepelin: Fysieke factoren zijn de oorzaak van mentaal disfunc@oneren
→ Hij schreef een boek wat heel populair werd
2. Nieuwe biologische ontdekkingen waarbij mentaal func@oneren werd gelinkt aan dingen
zoals syfilis en algemene paralyse
Resultaten waren over het algemeen ontmoedigend tot wanneer effec@eve medica@e werd
ontwikkeld
Het begin van de 20ste eeuw: Twee Perspec@even (part 2)
Psychogeen perspec9ef
• Abnormaal func@oneren heee psychische oorzaken
Toename in populariteit gebaseerd op werk met hypnose
• Mesmer: Hysterische stoornissen disorders
• Freud: Psychoanalyse; poliklinische therapie
Psychoanaly@sche theorie en behandeling werden algemeen aanvaard
Afgelopen decennia en hedendaagse trends
Nega@eve publieke aqtudes bestaan nog steeds, maar er zijn grote veranderingen geweest in de
laatste 60 jaar in hoe clinici abnormaal func@oneren begrijpen en behandelen:
• Meer theorieën en behadelingsvormen
• Meer onderzoek en informa@e
• Meer meningsverschillen over abnormaal func@oneren
o Biologische theorieën
o Psychologische theorieën
o Sociologische theorieën
o Humanis@sche theorieën
Hoe worden mensen met serieuze psychische problemen verzorgd? (part 1)
Nieuwe psychoac@eve medica@es ontdekt in jaren 50s
• An@psycho@sche drugs
• An@depressiva
• Anxioly@sche medica@e (an@- angst)
Heee gezorgd voor minder opnames in klinieken en meer poliklinische behandelingen
Hoe worden mensen met serieuze psychische problemen verzorgd? (part 2)
Voor 1950
• Bijna alle poliklinsche behandeling bestond uit private psychotherapie
Vandaag
• Poliklinische behandeling is de voornaamste methode van behandeling; vaker verzekerd
• Preven@eprogramma’s nemen toe; posi@eve psychologie groeit
• Programma's die zich specifiek richten op een specifiek psychisch probleem zijn ontwikkeld
Mul@culturele Psychologie
• Een nieuw studiegebied dat ontwikkelde onder invloed van de groeiende diversiteit
(voornamelijk in de VS, maar ook Europa)
• Mul9culturele psychologen proberen te begrijpen hoe factoren zoals cultuur, etniciteit,
gender en andere factoren een invloed hebben op gedragingen en gedachtes en hoe mensen
met verschillende achtergronden psychologisch verschillen
4
