OLOD 6: ASS en comorbiditeit
Naam: Lore De Moor
Opleiding: BANABA autismespectrumstoornissen, AP Hogeschool
Academiejaar: 2023 – 2024
Docent: Karen Scheppens
,Hoofdstuk 1: inleiding
ASS komt zelden alleen voor
• Weinig onderzoek
o Deze onderzoeken zijn moeilijk met elkaar te vergelijken omdat ze juist altijd een
andere comorbiditeit hebben onderzocht
• Moeilijk te interpreteren onderzoeksbevindingen maar consensus over een hoge graad van
comorbiditeit.
• 70 % bijkomende psychiatrische problematiek => Simonoff artikel op digitap
• Verstandelijke beperking, specifieke ontwikkelingsstoornissen, medische aandoeningen
kwamen niet aan bod in deze studie
Verband tussen comorbide stoornissen
• Secundaire problemen: één vloeit voort uit de ander
• Toevallig samen voor
• Gemeenschappelijke oorzaak
ð Nog weinig over geweten
ð Aandacht voor twee soorten, niet enkel ASS begeleiden
ð Je moet in je begeleiding rekening houden met de invloed die deze diagnoses hebben op elkaar
Secundair probleem
= een gevolg van de ASS, maar de gevolgen behoren niet tot de kernsymptomen van ASS, ontstaan
vaak omdat de diagnose te laat is gesteld of de omgeving niet is aangepast
Meest voorkomende secundaire problemen
• Internaliserende problemen
o Vb. angst of depressie
• Externaliserende problemen
o Vb. agressie te begrijpen vanuit overvraging
• Leerproblemen
o Vb. instructies niet begrijpen, hoofd- en bijzaken niet kunnen onderscheiden
• Eet- en slaapproblemen
2
,Meest voorkomende comorbide stoornissen
• Verstandelijke beperking
• Andere ontwikkelingsstoornissen:
o ADHD
o Leerstoornissen
o Taalstoornissen
o Motorische stoornissen
o Ticstoornissen
• Angst- en stemmingsstoornissen *
• Gedragsstoornissen*
• Trauma en verstoorde hechting
*Secundaire problematiek = OLOD 8
Rood = komt aan bod in OLOD 6
Welke aanpassingen aan de begeleiding van een persoon met ASS zijn nodig als er een
comorbide stoornis aanwezig is?
ASS situeren
ASS = ontwikkelingsstoornis
• Neurobiologische stoornis
• Tot uiting vroeg in de ontwikkeling
• Achterstanden op 1 of meer functiedomeinen
o Sociale & communicatieve ontwikkeling
• Levenslange beperkingen
• Problemen zijn pervasief (doen zich op verschillende domeinen voor)
Autismespectrumstoornis Comorbiditeiten
Ontstaan door stress of andere
Neurobiologische stoornis
omgevingsfactoren
Tot uiting vroeg in de ontwikkeling Op latere leeftijd ontstaan
Achterstand op 1 of meerdere functiedomeinen
Stoornissen die door medische of
Levenslange beperkingen
psychologische interventies verdwijnen
Problemen zijn pervasief
3
, Binnen de ontwikkelingsstoornissen
Globale ontwikkelingsstoornis Specifieke ontwikkelingsstoornis
• Communicatiestoornissen
• Leerstoornissen
= verstandelijke beperking • Motorische stoornissen
• ADHD
• ASS
Ontwikkelingsstoornissen komen vaak samen voor
Belang diagnostiek
Stoornissen lijken heel erg op elkaar (zowel boven als onder de waterlijn), de problemen ontrafelen
is dus belangrijk (hoe kunnen we dit probleem bekijken?) = belang goede diagnostiek
• Is een diagnose wel nodig?
• Moeten we denken aan een comorbiditeit?
• Hoe kunnen we dit gedrag begrijpen en welke interventies moeten we doen?
Voorbeeld: ijsberg hoogbegaafdheid
ð Elke problematiek heeft zijn eigen ijsberg, als we begeleiden zitten we niet boven de waterlijn,
maar kijken we onder de waterlijn.
sociale interactie: Communicatie:
- Geen vrienden - Voorlijke taalontwikkeling en
- Sociale isolatie taalgebruik
Secundaire problemen
- Egocentrisch
Gebrek aan flexibiliteit:
Gedrag -Gefocuste aandacht en absorberende
interesses
- Uitstekend geheugen en grote
feitenkennis
Gebrek aan ontwikkelings-/interesse- gelijken
onafhankelijk van leeftijdgenoten maar weet excellent begrip, abstract
informatie wel hoe je vrienden maakt denkvermogen, verbanden zien
verwerking
in veel zaken geïnteresseerd, gepassioneerde
Normale taal maar praat als een ouder fascinatie maar kan aandacht ook op iets
kind (is voor in de ontwikkeling) anders richten
onafhankelijk van leeftijdgenoten maar weet wel hoe je
vrienden maakt
Afbeelding van Mote Oo Education via Pixabay
4
Naam: Lore De Moor
Opleiding: BANABA autismespectrumstoornissen, AP Hogeschool
Academiejaar: 2023 – 2024
Docent: Karen Scheppens
,Hoofdstuk 1: inleiding
ASS komt zelden alleen voor
• Weinig onderzoek
o Deze onderzoeken zijn moeilijk met elkaar te vergelijken omdat ze juist altijd een
andere comorbiditeit hebben onderzocht
• Moeilijk te interpreteren onderzoeksbevindingen maar consensus over een hoge graad van
comorbiditeit.
• 70 % bijkomende psychiatrische problematiek => Simonoff artikel op digitap
• Verstandelijke beperking, specifieke ontwikkelingsstoornissen, medische aandoeningen
kwamen niet aan bod in deze studie
Verband tussen comorbide stoornissen
• Secundaire problemen: één vloeit voort uit de ander
• Toevallig samen voor
• Gemeenschappelijke oorzaak
ð Nog weinig over geweten
ð Aandacht voor twee soorten, niet enkel ASS begeleiden
ð Je moet in je begeleiding rekening houden met de invloed die deze diagnoses hebben op elkaar
Secundair probleem
= een gevolg van de ASS, maar de gevolgen behoren niet tot de kernsymptomen van ASS, ontstaan
vaak omdat de diagnose te laat is gesteld of de omgeving niet is aangepast
Meest voorkomende secundaire problemen
• Internaliserende problemen
o Vb. angst of depressie
• Externaliserende problemen
o Vb. agressie te begrijpen vanuit overvraging
• Leerproblemen
o Vb. instructies niet begrijpen, hoofd- en bijzaken niet kunnen onderscheiden
• Eet- en slaapproblemen
2
,Meest voorkomende comorbide stoornissen
• Verstandelijke beperking
• Andere ontwikkelingsstoornissen:
o ADHD
o Leerstoornissen
o Taalstoornissen
o Motorische stoornissen
o Ticstoornissen
• Angst- en stemmingsstoornissen *
• Gedragsstoornissen*
• Trauma en verstoorde hechting
*Secundaire problematiek = OLOD 8
Rood = komt aan bod in OLOD 6
Welke aanpassingen aan de begeleiding van een persoon met ASS zijn nodig als er een
comorbide stoornis aanwezig is?
ASS situeren
ASS = ontwikkelingsstoornis
• Neurobiologische stoornis
• Tot uiting vroeg in de ontwikkeling
• Achterstanden op 1 of meer functiedomeinen
o Sociale & communicatieve ontwikkeling
• Levenslange beperkingen
• Problemen zijn pervasief (doen zich op verschillende domeinen voor)
Autismespectrumstoornis Comorbiditeiten
Ontstaan door stress of andere
Neurobiologische stoornis
omgevingsfactoren
Tot uiting vroeg in de ontwikkeling Op latere leeftijd ontstaan
Achterstand op 1 of meerdere functiedomeinen
Stoornissen die door medische of
Levenslange beperkingen
psychologische interventies verdwijnen
Problemen zijn pervasief
3
, Binnen de ontwikkelingsstoornissen
Globale ontwikkelingsstoornis Specifieke ontwikkelingsstoornis
• Communicatiestoornissen
• Leerstoornissen
= verstandelijke beperking • Motorische stoornissen
• ADHD
• ASS
Ontwikkelingsstoornissen komen vaak samen voor
Belang diagnostiek
Stoornissen lijken heel erg op elkaar (zowel boven als onder de waterlijn), de problemen ontrafelen
is dus belangrijk (hoe kunnen we dit probleem bekijken?) = belang goede diagnostiek
• Is een diagnose wel nodig?
• Moeten we denken aan een comorbiditeit?
• Hoe kunnen we dit gedrag begrijpen en welke interventies moeten we doen?
Voorbeeld: ijsberg hoogbegaafdheid
ð Elke problematiek heeft zijn eigen ijsberg, als we begeleiden zitten we niet boven de waterlijn,
maar kijken we onder de waterlijn.
sociale interactie: Communicatie:
- Geen vrienden - Voorlijke taalontwikkeling en
- Sociale isolatie taalgebruik
Secundaire problemen
- Egocentrisch
Gebrek aan flexibiliteit:
Gedrag -Gefocuste aandacht en absorberende
interesses
- Uitstekend geheugen en grote
feitenkennis
Gebrek aan ontwikkelings-/interesse- gelijken
onafhankelijk van leeftijdgenoten maar weet excellent begrip, abstract
informatie wel hoe je vrienden maakt denkvermogen, verbanden zien
verwerking
in veel zaken geïnteresseerd, gepassioneerde
Normale taal maar praat als een ouder fascinatie maar kan aandacht ook op iets
kind (is voor in de ontwikkeling) anders richten
onafhankelijk van leeftijdgenoten maar weet wel hoe je
vrienden maakt
Afbeelding van Mote Oo Education via Pixabay
4
