KENNIS 4: REVALIDATIE
Wat is een dwarslaesie?
Bij een dwarslaesie is er schade aan het ruggenmerg, ontstaan na een ongeval of een ontsteking of
bloeding. Boodschappen tussen hersenen en de rest van het lichaam worden hierdoor niet meer goed
doorgegeven. Ook kleinere beschadigingen van het ruggenmerg kunnen de communicatie via de zenuwen
verstoren, waardoor er stoornissen ontstaan in motoriek (beweging) of gevoel.
Soorten:
Hoge dwarslaesie (vanaf de bovenste borstwervel en hoger): verlamming vanaf de schouders.
Hoe hoger de dwarslaesie zich manifesteert, hoe meer zenuwen er onderbroken worden en hoe
groter de beperkingen.
Lage dwarslaesie (vanaf 2e borstwervel en lager): de handen en armen kunnen meestal nog
worden gebruikt.
Incomplete dwarslaesie: een gedeelte van het ruggenmerg onderbroken. Er is dan nog wel enige
uitwisseling tussen de hersenen en de rest van het lichaam mogelijk. Dit betekent dat bepaalde
spieren nog wel weken of gedeeltelijk werken. Het kan ook zijn dat het gevoel in de huid voor een
deel verstoord is. Dit geldt ook voor de werking van de blaas, darmen en geslachtsorganen. Bij een
lage incomplete laesie kan het zijn dat de benen gedeeltelijk of zelfs geheel gebruikt kunnen
worden.
Complete dwarslaesie: de zenuwen worden compleet onderbroken, waardoor ze vanaf dat punt
niet meer functioneren.
Tetraplegie: Als de armen en benen zijn aangedaan.
Paraplegie: Als de armen normaal maar de benen en een deel van de romp niet meer functioneren.
Door de beschadiging kunnen de zenuwen de signalen van de hersenen niet goed of helemaal niet meer
doorgeven met het volgende verlies in functies:
- Motorische beperkingen: verlamming of spasmen in benen en armen. Verlamming van
ademhalingsorganen. Met als gevolg verlies van spierkracht/massa.
- Gevoelsstoornissen: verlies van gevoel kou, heet, pijn, geen gevoel voor houding van vingers,
handen, armen, benen en slechte regulatie van lichaamstemperatuur.
- Verlies van controle over organen: verstoring of verlies van blaas, darmfuncties,
pijngevoelens in organen en seksuele functies.
Symptomen
- Rugpijn (lokaal of bandvormig uitstralend)
- Symptoom van Lhermitte (elektrische gewaarwording vanuit wervelkolom naar ledematen, kan
opgewekt worden door hoofd voorover te buigen)
- Focale neurologische uitval
- Krachtsverlies (met name aan de benen)
- Loopstoornissen
- Caudasyndroom
- Incontinentie van urine en ontlasting
- Verhoogd risico op oedeem, trombose en decubitus
Opbouw wervelkolom
,KENNIS 4: REVALIDATIE
- Cervicale wervelkolom = 7 halswervels, nek
- Thorcale wervelkolom = 12 borstwervels, hoge rug
- Lumbale wervelkolom = 5 lendenwervels, lage rug
- Os sacrum = heiligbeen, een vergroeiing van 5 (sacrale) wervels
- Os coccygis = staartbeen, een vergroeiing van 4 staartwervels
Welke functie valt wanneer uit?
, KENNIS 4: REVALIDATIE
Welke disciplines kunnen wat betekenen voor een patiënt met een dwarslaesie?
Seksuoloog
Bij de begeleiding is het altijd het belangrijkste aan welke hulp u en/of uw partner specifiek behoefte heeft.
De seksuologische begeleiding baseert zich op het bio-psycho-sociale (BPS) model, waarin zowel
aandacht is voor uw lichamelijke beperkingen, maar ook voor uw emoties en voor uw relatie.
Seksuologische begeleiding kan gericht zijn op:
adaptatie (acceptatie en aanpassing, alternatieve vormen van seks vinden);
seksuele validatie (het zich ontwikkelen op seksueel gebied);
eventueel het zorgvuldig afscheid nemen van bepaalde vormen van seksualiteit.
Incontinentie verpleegkundige
Een dwarslaesie beïnvloedt niet je nieren of de productie van urine. Hij zal zeker de manier waarop je plast
veranderen. Al de geringste schade aan het gevoel in of de spieractiviteit van de blaas, bemoeilijkt de
beheersing van wanneer en hoe je gaat plassen
Het eerste dat je merkt na een dwarslaesie, is dat de blaas zich niet meer uit zichzelf leegt.
De blaas raakt overvol tot de urinebuis gaat lekken. Dan is er een katheter nodig om in deze acute fase te
voorkomen dat de blaasspier overrekt raakt en dat de druk in de blaas en nieren te hoog wordt.
Tussen wervel T11 en L2 is een deel van het ruggenmerg bestemd voor het reflexcentrum.
Bij schade aan het ruggenmerg komen de signalen vanuit de blaas niet meer aan bij de hersenen aan. Je
kunt daardoor het commando ‘plassen’ niet meer goed uitvoeren.
Afhankelijk van de hoogte van de dwarslaesie zal de blaas anders reageren dan je gewend was. Je kunt
ofwel een slappe blaas hebben, een overactieve blaas, of een mix van die twee.
Voldoende drinken is belangrijk voor mensen met een dwarslaesie. Water en andere vloeistoffen zijn
essentieel voor ons lichaam om te kunnen functioneren. Dagelijks 2 liter drinken, helpt om de concentratie
van de urine laag te houden en vermindert het risico op nierstenen.
Een gemiddelde beker bevat 250 ml water. Hiervan moet je er elke dag wel acht tot tien drinken.
Je kunt het beste water drinken. Het merendeel van wat je dagelijks drinken moet water zijn. Realiseer je,
dat als je dorst krijgt, dat DAT betekent dat het lichaam al aan het uitdrogen is. Als je veel zweet, moet je
de hoeveelheid drinken op een dag verhogen.
Voor mensen met een dwarslaesie is het belangrijk dat ze niet te veel koolzuurhoudende dranken
gebruiken. Grote hoeveelheden frisdranken met prik kunnen het risico op nierstenen verhogen.
Overactieve blaas
Komt meestal voor bij een dwarslaesie van T11 of hoger
De communicatie tussen het reflexcentrum in het ruggenmerg en de blaas is intact
Het gevoel dat de blaas vol is wordt niet meer doorgegeven aan de hersenen en de mogelijkheid
om willekeurig te starten en te stoppen met plassen niet meer aanwezig
Het is mogelijk dat de blaas zichzelf automatisch of spontaan leegt als hij vol is.
Wat is een dwarslaesie?
Bij een dwarslaesie is er schade aan het ruggenmerg, ontstaan na een ongeval of een ontsteking of
bloeding. Boodschappen tussen hersenen en de rest van het lichaam worden hierdoor niet meer goed
doorgegeven. Ook kleinere beschadigingen van het ruggenmerg kunnen de communicatie via de zenuwen
verstoren, waardoor er stoornissen ontstaan in motoriek (beweging) of gevoel.
Soorten:
Hoge dwarslaesie (vanaf de bovenste borstwervel en hoger): verlamming vanaf de schouders.
Hoe hoger de dwarslaesie zich manifesteert, hoe meer zenuwen er onderbroken worden en hoe
groter de beperkingen.
Lage dwarslaesie (vanaf 2e borstwervel en lager): de handen en armen kunnen meestal nog
worden gebruikt.
Incomplete dwarslaesie: een gedeelte van het ruggenmerg onderbroken. Er is dan nog wel enige
uitwisseling tussen de hersenen en de rest van het lichaam mogelijk. Dit betekent dat bepaalde
spieren nog wel weken of gedeeltelijk werken. Het kan ook zijn dat het gevoel in de huid voor een
deel verstoord is. Dit geldt ook voor de werking van de blaas, darmen en geslachtsorganen. Bij een
lage incomplete laesie kan het zijn dat de benen gedeeltelijk of zelfs geheel gebruikt kunnen
worden.
Complete dwarslaesie: de zenuwen worden compleet onderbroken, waardoor ze vanaf dat punt
niet meer functioneren.
Tetraplegie: Als de armen en benen zijn aangedaan.
Paraplegie: Als de armen normaal maar de benen en een deel van de romp niet meer functioneren.
Door de beschadiging kunnen de zenuwen de signalen van de hersenen niet goed of helemaal niet meer
doorgeven met het volgende verlies in functies:
- Motorische beperkingen: verlamming of spasmen in benen en armen. Verlamming van
ademhalingsorganen. Met als gevolg verlies van spierkracht/massa.
- Gevoelsstoornissen: verlies van gevoel kou, heet, pijn, geen gevoel voor houding van vingers,
handen, armen, benen en slechte regulatie van lichaamstemperatuur.
- Verlies van controle over organen: verstoring of verlies van blaas, darmfuncties,
pijngevoelens in organen en seksuele functies.
Symptomen
- Rugpijn (lokaal of bandvormig uitstralend)
- Symptoom van Lhermitte (elektrische gewaarwording vanuit wervelkolom naar ledematen, kan
opgewekt worden door hoofd voorover te buigen)
- Focale neurologische uitval
- Krachtsverlies (met name aan de benen)
- Loopstoornissen
- Caudasyndroom
- Incontinentie van urine en ontlasting
- Verhoogd risico op oedeem, trombose en decubitus
Opbouw wervelkolom
,KENNIS 4: REVALIDATIE
- Cervicale wervelkolom = 7 halswervels, nek
- Thorcale wervelkolom = 12 borstwervels, hoge rug
- Lumbale wervelkolom = 5 lendenwervels, lage rug
- Os sacrum = heiligbeen, een vergroeiing van 5 (sacrale) wervels
- Os coccygis = staartbeen, een vergroeiing van 4 staartwervels
Welke functie valt wanneer uit?
, KENNIS 4: REVALIDATIE
Welke disciplines kunnen wat betekenen voor een patiënt met een dwarslaesie?
Seksuoloog
Bij de begeleiding is het altijd het belangrijkste aan welke hulp u en/of uw partner specifiek behoefte heeft.
De seksuologische begeleiding baseert zich op het bio-psycho-sociale (BPS) model, waarin zowel
aandacht is voor uw lichamelijke beperkingen, maar ook voor uw emoties en voor uw relatie.
Seksuologische begeleiding kan gericht zijn op:
adaptatie (acceptatie en aanpassing, alternatieve vormen van seks vinden);
seksuele validatie (het zich ontwikkelen op seksueel gebied);
eventueel het zorgvuldig afscheid nemen van bepaalde vormen van seksualiteit.
Incontinentie verpleegkundige
Een dwarslaesie beïnvloedt niet je nieren of de productie van urine. Hij zal zeker de manier waarop je plast
veranderen. Al de geringste schade aan het gevoel in of de spieractiviteit van de blaas, bemoeilijkt de
beheersing van wanneer en hoe je gaat plassen
Het eerste dat je merkt na een dwarslaesie, is dat de blaas zich niet meer uit zichzelf leegt.
De blaas raakt overvol tot de urinebuis gaat lekken. Dan is er een katheter nodig om in deze acute fase te
voorkomen dat de blaasspier overrekt raakt en dat de druk in de blaas en nieren te hoog wordt.
Tussen wervel T11 en L2 is een deel van het ruggenmerg bestemd voor het reflexcentrum.
Bij schade aan het ruggenmerg komen de signalen vanuit de blaas niet meer aan bij de hersenen aan. Je
kunt daardoor het commando ‘plassen’ niet meer goed uitvoeren.
Afhankelijk van de hoogte van de dwarslaesie zal de blaas anders reageren dan je gewend was. Je kunt
ofwel een slappe blaas hebben, een overactieve blaas, of een mix van die twee.
Voldoende drinken is belangrijk voor mensen met een dwarslaesie. Water en andere vloeistoffen zijn
essentieel voor ons lichaam om te kunnen functioneren. Dagelijks 2 liter drinken, helpt om de concentratie
van de urine laag te houden en vermindert het risico op nierstenen.
Een gemiddelde beker bevat 250 ml water. Hiervan moet je er elke dag wel acht tot tien drinken.
Je kunt het beste water drinken. Het merendeel van wat je dagelijks drinken moet water zijn. Realiseer je,
dat als je dorst krijgt, dat DAT betekent dat het lichaam al aan het uitdrogen is. Als je veel zweet, moet je
de hoeveelheid drinken op een dag verhogen.
Voor mensen met een dwarslaesie is het belangrijk dat ze niet te veel koolzuurhoudende dranken
gebruiken. Grote hoeveelheden frisdranken met prik kunnen het risico op nierstenen verhogen.
Overactieve blaas
Komt meestal voor bij een dwarslaesie van T11 of hoger
De communicatie tussen het reflexcentrum in het ruggenmerg en de blaas is intact
Het gevoel dat de blaas vol is wordt niet meer doorgegeven aan de hersenen en de mogelijkheid
om willekeurig te starten en te stoppen met plassen niet meer aanwezig
Het is mogelijk dat de blaas zichzelf automatisch of spontaan leegt als hij vol is.
