Samenvatting HMP + artikelen

1. Explaining health behaviour (Dr. Winnie Gebhardt)

 Book Morrison and Bennett : Chapter 1, 3, 4, and 5
2. Changing health behavior (Dr. Winnie Gebhardt)

 Book Morrison and Bennett : Chapter 6 and 7
3. Health Promotion at the worksite (Dr. Margot van der Doef)

 Book Morrison and Bennett : Chapter 7 and 13
 Extra reading: see Course Documents on BB  Lectures  week 3
4. Mechanisms and diagnosis of stress-related symptoms (Dr. Judy Veldhuijzen)

 Book Morrison and Bennett: Chapter 8, 11 and 12
 Extra reading: see Course Documents on BB  Lectures  week 4
5. Symptom perception and illness (Prof. Dr. Andrea Evers)

 Book Morrison and Bennett: Chapter 9 and 10
6. Psychosocial consequences of, and coping with, chronic disease (Dr. Sasja
Huisman)

 Book Morrison and Bennett: Chapter 14 and 15
7. Pain and pain management (Dr. Véronique De Gucht)

 Book Morrison and Bennett : Chapter 16
8. Psychological interventions in chronic disease (Dr. Véronique De Gucht)

 Book Morrison and Bennett: Chapter 13 and 17
 Extra reading: see Course Documents on BB  Lectures  week 8

, Week 1
Hoofdstuk 1: Wat is gezondheid?
Hoofdstuk 3: Welke voor de gezondheid risicovolle gedragingen zijn er?
Hoofdstuk 4: Welk gedrag vermindert het risico op gezondheidsproblemen?
Hoofdstuk 5: Hoe kunnen beoordeling en interventie binnen de
gezondheidspsychologie plaatsvinden?



Hoofdstuk 1: Wat is gezondheid?

Verschillende perspectieven op gezondheid
 Grieken
o Zagen lichaam en geest als geheel
o Schreven ziekte niet toe aan spirituele zaken
o Hippocrates: vier lichaamssappen (zwarte gal, gele gal, bloed, slijm)
 Hingen allemaal samen met bepaalde karaktertrekken
 Slijm: verbonden met de winter (koud en nat), grote
hoeveelheid → kalm temperament
 Bloed: verbonden met lente (nat en warm), grote hoeveelheid
→ optimistische persoonlijkheid
 Gele gal: verbonden met de zomer (warm en droog): grote
hoeveelheid → boos temperament
 Zwarte gal: verbonden met de herfst (koud en droog): grote
hoeveelheid → verdriet
 Als de sappen in balans zijn is de persoon gezond
o Lichamelijke factoren konden ook van invloed zijn op de geest
o Galen: lichaamssappen zijn ook verantwoordelijk voor bepaalde
ziekten
 De geest zou geen rol spelen in het ontstaan van ziekten
o Etiologie: het ontstaan van een ziekte
 Middeleeuwen
o Gezondheid werd weer gezien als een functie van spiritualiteit
o Men had weinig controle over hun gezondheid
 Renaissance
o Veel aandacht voor individueel denken en doen
o Ziekten kregen organische en fysiologische aandacht
 Dualisme: lichaam en geest zijn van elkaar gescheiden, maar er is wel
interactie mogelijk via de pijnappelklier
o Mechanisme: het lichaam is een machine
 Gedrag is te reduceren tot het fysiek functioneren van het
lichaam
 Basis voor het biomedische model
 Biomedisch model / reductionisme
o Ziektesymptomen hebben een pathologie als oorzaak
o Ziektesymptomen kunnen verholpen worden met een medische
behandeling
o Lichaam, geest en menselijk gedrag kunnen worden gereduceerd tot
het niveau van cellen, neurale activiteit en biochemische activiteit

, o Ontleden en autopsie werden geaccepteerd door de kerk → groei
medisch inzicht
 Biopsychosociaal model
o Gebaseerd op de aanname dat er een type materie bestaat die je op
twee manieren kunt bestuderen
 Subjectieve manier
 Objectieve manier
o Houdt rekening met
 Fysieke aspecten
 Sociale aspecten
 Psychologische aspecten
 Culturele aspecten
 Freud
o Onbewuste conflicten zouden fysieke problemen veroorzaken
 Zouden we nu psychosomatisch noemen
o Gezondheid is meer dan de afwezigheid van een ziekte
 Het individuele gedrag speelt ook een rol


Gedrag, dood en ziekte
 Levensverwachting is omhoog gegaan
o Medicijnen
o Vaccinaties
o Ontwikkelingen in het onderwijs
o Agricultuur
 Infectieziekten komen minder vaak voor
 Nu zijn vooral kanker-, hart-, long- en leverziekten doodsoorzaken
o Roken
o Alcohol
o Slecht dieet
o Zittende leefstijl
 Incidentie: het aantal nieuwe gevallen van een ziekte per tijdseenheid
 Prevalentie: hoeveel mensen aan een bepaalde ziekte lijden op een
bepaald moment
 Epidemiologie: de leer van het ontstaan en het verloop van ziekten


Individuele, culturele en levensduur perspectieven op gezondheid
 Gezondheid en gezond gedrag kunnen verschillen per cultuur, geslacht,
leeftijdscategorie
 Jongeren en gezonde mensen beschrijven ‘gezondheid’ vaak als niet ziek
zijn
 Ouderen en zieke mensen beschrijven ‘gezondheid’ vaak als afwezigheid
van symptomen en ziekte
 Perspectieven van gezondheid
o Niet ziek zijn
 Geen symptomen
 Geen bezoekjes aan dokter

, o Reserve
 Gezond gezin
 Snel herstellen
 Denken dat je ongezond gedrag wel aankan
o Gedrag: wanneer het om anderen gaat
o Fysisch fit en vitaal zijn
 Vaak door jongeren, vooral mannen
 Mannen: gevoel van fit zijn
 Vrouwen: vol met energie zijn
o Psychosociologisch welzijn: je goed voelen
o Functie: in staat zijn om te werken en te kunnen doen wat je wilt
 WHO: gezondheid is een staat van fysiek, mentaal en sociaal welzijn en het
afwezig zijn van ziekte
o Socio-economische en culturele invloeden missen hierbij



Ontwikkelingstheorieën
 Het ontwikkelingsproces is een functie van de interactie tussen drie
factoren
o Learning: relatief permanente verandering van kennis, vaardigheid
of bekwaamheid als een resultaat van ervaring
o Experience: wat we doen, zien, horen, voelen en denken
o Maturation: gedachtes, gedrag of fysische groei, toegeschreven
aan de genetische bepaalde volgorde van ouder worden en niet aan
ervaringen
 Erikson: acht ontwikkelingsfasen die te maken hebben met het
ontwikkelen van een beeld en karakter m.b.t. gezondheid, op te delen in
vier punten
o Cognitief en intellectueel functioneren
o Taal- en communicatievaardigheden
o Begrip van ziekte
o Gezondheidszorg en het behouden van gezond gedrag
o Fasen
1. Vertrouwen (0 – 1.5 jaar)
2. Autonomie (1.5 – 3 jaar)
3. Initiatief (3 – 6 jaar)
4. Competentie (6 jaar – puberteit)
5. Identiteit (adolescentie)
6. Intimiteit (jongvolwassen)
7. Productiviteit (middelbare leeftijd)
8. Tevredenheid (ouderdom)
 Piaget: cognitieve ontwikkeling
o Sensorimotorische fase
 0-2 jaar
 De wereld begrijpen door sensaties en beweging
 Nog geen symbolische gedachten
 Beperkte taalvaardigheid
o Pre-operationele fase
 2-7 jaar