H.1 Tijd van jagers en boeren
1.Homo erectus = rechtop lopende mens (Afrika)
2.Neanderthaler (plaatselijke menssoort)
3.Homo Sapiens = denkende mens (nu)
150.000 jaar geleden trokken groepjes uit Afrika naar het Midden-Oosten
35.000 jaar geleden kwam de homo sapiens in Europa Neanderthaler stierf uit.
Jagers-verzamelaar leven een nomadisch bestaan:
rondtrekken opzoek naar voedsel. Nu zijn ze er nog in het Amazonegebied in Amerika.
Is een tropisch klimaat, dus ze hoeven niet rond te trekken
10.000 jaar V. Chr.: toendraklimaat in West-Europa (door de Ijskap)
Toendra is een gebied zonder bomen, begroeid met gras en struiken, daar leefden
rendierjagers (als nomaden). Vlees, huid en botten werden voor kleding etc. gebruikt.
Vuur: overleven in koude gebieden
voedsel eetbaar maken
roofdieren op afstand houden
Na de laatste IJstijd werd het klimaat steeds warmer: visrijke rivieren, meren en beekjes
7000 v. Chr: eerste boeren in Midden-Oosten
In het Midden-Oosten kwamen Natuurlijke graanvelden voor vruchtbare Halve maan
( Turkije, Irak, Syrië)
Agrarische Revolutie: uitvinding van de landbouw
De boeren bleven bij hun akkers wonen en konden meer voedsel produceren (dieren fokken
en akkers inzaaien) waardoor de bevolking verder groeide.
1.koper 2.brons 3.ijzer
Gevolgen van de landbouw:
-erosie van de bodem
-ziekten (door afvalhopen en dieren)
1e landbouwcultuur in West-Europa:
Bandkeramiekcultuur (5300 v.Chr.)
Versieringen op botten in vorm van een band
In Limburg (door het lössgrond dat daar zit)
3500 en 2700 v.Chr. Trechterbekercultuur:
Hunebedden: grafkelders van grote stenen, die door
Gletsjers hier naar toe waren geschoven.
Steentijd: boeren en jagers-verzamelaars maakten veel gebruik van stenen wapens en
gereedschappen.
Prehistorie: de tijd zonder geschreven bronnen.
Methoden om de ouderdom van materiaal te bepalen:
-C14 (radioactieve koolstof wordt gemeten)
-jaarringonderzoek (bij bomen)
Rendierjagers gebruiken speren en pijlen met een vuurstenenpunt: voor de jacht.
, Begrippen en tijden
De vruchtbare halve maan
Kwamen natuurlijke graanvelden voor Turkije, Irak, Syrië
10.00 jaar v. Chr.
Trechterbekercultuur
Landbouwcultuur in de buurt van Drenthe met potten in de vorm van trechters.
Hunebedden
Grafkelders, gebouwd door zwerfstenen en ossen grafgiften erin. Deze mensen geloofden
in leven na de dood.
3000 v. Chr.
Veeteelt
Dieren werden gefokt en tam gemaakt. Ze werden ook dood gemaakt ter bescherming van
de oogst.
10.000 v. Chr.
Bandkeramiekcultuur
Met versieringen op potten. De eerste boeren in Limburg, daar was lössgrond.
5300 v.Chr.
Het meisje van Yde
Heeft in veen gelegen, is bewaard gebleven
Muurschilderingen in Frankrijk
30.000 jaar geleden
Ijzer
Nadeel: hoge smelttemperatuur
Voordeel: makkelijk te buiten
Wielen
Mensen gingen zich specialiseren uitvinding van het wiel
3500 v.Chr.
Gevolgen van de agrarisch(/neolithische) revolutie:
-Mensen bleven op 1 plek wonen, ontstaan dorpen
-Tijd voor specialisatie
-Nieuwe uitvindingen: het wiel, bewerken van het land, nijverheid, het schrift in het Midden-
Oosten
-uitputting grond
-Ziektes
Volgorde van tijd:
1.1e landbouw in het Midden Oosten
2.Bandkeramiek cultuur in Limburg
3.Trechterbekercultuur in Drenthe
4.Begin bronstijd
5.Begin ijzertijd
6.einde prehistorie NL
, Maatschappij is hiërarchisch georganiseerd: Boven de priesters stond de koning, en onder
de priesters de ambtenaren
H.2 Tijd van Grieken en Romeinen
Het ontstaan van stadstaten (3000-600 v. Chr.)
Landbouwsamenlevingen in het Midden-Oosten lagen langs rivieren, omdat je afhankelijk
was van irrigatie: rivierwater over het land laten lopen d.m.v. kleine kanaaltjes, het
samenwerken tussen boeren is noodzakelijk.
Niet iedereen was nodig op het land, dus werden er tempels gebouwd. priesters zorgden
voor de goden. Vruchtbare grond moest verdedigd en veroverd worden en hiervoor waren
soldaten nodig. Die soldaten hadden wapens nodig, die werden gemaakt door
ambachtslieden.
De bevolking van een veroverd gebied werd als slaaf op het land gezet. leidde
ambtenaren en bestuurders koning leidde de ambtenaren en bestuurders. ontstaan
stadstaten/beschaving: iedereen hield zich bezig met taken die niet meer direct invloed
hebben op verbouwen van voedsel. Om alle mensen eten te kunnen geven werd er belasting
geheven op de verbouwde producten en vee. Belastingambtenaren hielden dit bij
ontstaan van de eerste geschreven tekstjes. Koningen wilden regels vastleggen: geschreven
wetten.
Griekse stadstaten (800-300 v. Chr.)
In Griekenland ontstonden ook stadstaten: Athene, Sparta en Thebe. Deze steden richtten in
het Middellandse Zeegebied koloniën op, handel werd hierdoor belangrijk.
Athene: democratische stadstaat
-Een van de eerste staten die democratisch waren
-Niet iedereen mocht mee beslissen
-Alleen mannelijke burgers die in Athene waren geboren mochten mee beslissen.
Het Romeinse rijk
De stadstaat Rome groeide door veroveringen uit tot een groot Romeins rijk. Veel zaken uit
de Griekse cultuur werden overgenomen Grieks-Romeinse cultuur. Rome was het
middelpunt van het rijk.
De bewoners van Rome veroverden alle omringde gebieden van de stad en alles werd
samengevoegd tot een rijk. Hierna trokken de Romeinen steeds verder naar Europa. 50 v.
Chr. kwamen zij terecht in België en Nederland. De legers werden aangevoerd door Julius
Caesar, opvolger Caesar Augustus werd de eerste keizer van het Romeinse rijk.
Augustus: zorgde voor een periode van stabiliteit en welvaart tot 250 na Chr., toen het rijk
natuurlijke grenzen kreeg (rivieren etc.) Pax Romana (de Romeinse vrede)
De organisatie van het Romeinse rijk
In alle veroverde gebieden of provincies golden dezelfde wetten en hielden rechtbanken
toezicht op het naleven van de wetgeving. Het leger zorgde voor rust en veiligheid. Het leger
kon zich snel verplaatsen via wegen die waren aangelegd.
Goed wegennet was belangrijk voor handelaren en bestuursambtenaren om belasting te
innen.
-Latijn werd als taal in het rijk gebruikt
-Romeinse schrift
-het muntstelsel werd gebruikt
1.Homo erectus = rechtop lopende mens (Afrika)
2.Neanderthaler (plaatselijke menssoort)
3.Homo Sapiens = denkende mens (nu)
150.000 jaar geleden trokken groepjes uit Afrika naar het Midden-Oosten
35.000 jaar geleden kwam de homo sapiens in Europa Neanderthaler stierf uit.
Jagers-verzamelaar leven een nomadisch bestaan:
rondtrekken opzoek naar voedsel. Nu zijn ze er nog in het Amazonegebied in Amerika.
Is een tropisch klimaat, dus ze hoeven niet rond te trekken
10.000 jaar V. Chr.: toendraklimaat in West-Europa (door de Ijskap)
Toendra is een gebied zonder bomen, begroeid met gras en struiken, daar leefden
rendierjagers (als nomaden). Vlees, huid en botten werden voor kleding etc. gebruikt.
Vuur: overleven in koude gebieden
voedsel eetbaar maken
roofdieren op afstand houden
Na de laatste IJstijd werd het klimaat steeds warmer: visrijke rivieren, meren en beekjes
7000 v. Chr: eerste boeren in Midden-Oosten
In het Midden-Oosten kwamen Natuurlijke graanvelden voor vruchtbare Halve maan
( Turkije, Irak, Syrië)
Agrarische Revolutie: uitvinding van de landbouw
De boeren bleven bij hun akkers wonen en konden meer voedsel produceren (dieren fokken
en akkers inzaaien) waardoor de bevolking verder groeide.
1.koper 2.brons 3.ijzer
Gevolgen van de landbouw:
-erosie van de bodem
-ziekten (door afvalhopen en dieren)
1e landbouwcultuur in West-Europa:
Bandkeramiekcultuur (5300 v.Chr.)
Versieringen op botten in vorm van een band
In Limburg (door het lössgrond dat daar zit)
3500 en 2700 v.Chr. Trechterbekercultuur:
Hunebedden: grafkelders van grote stenen, die door
Gletsjers hier naar toe waren geschoven.
Steentijd: boeren en jagers-verzamelaars maakten veel gebruik van stenen wapens en
gereedschappen.
Prehistorie: de tijd zonder geschreven bronnen.
Methoden om de ouderdom van materiaal te bepalen:
-C14 (radioactieve koolstof wordt gemeten)
-jaarringonderzoek (bij bomen)
Rendierjagers gebruiken speren en pijlen met een vuurstenenpunt: voor de jacht.
, Begrippen en tijden
De vruchtbare halve maan
Kwamen natuurlijke graanvelden voor Turkije, Irak, Syrië
10.00 jaar v. Chr.
Trechterbekercultuur
Landbouwcultuur in de buurt van Drenthe met potten in de vorm van trechters.
Hunebedden
Grafkelders, gebouwd door zwerfstenen en ossen grafgiften erin. Deze mensen geloofden
in leven na de dood.
3000 v. Chr.
Veeteelt
Dieren werden gefokt en tam gemaakt. Ze werden ook dood gemaakt ter bescherming van
de oogst.
10.000 v. Chr.
Bandkeramiekcultuur
Met versieringen op potten. De eerste boeren in Limburg, daar was lössgrond.
5300 v.Chr.
Het meisje van Yde
Heeft in veen gelegen, is bewaard gebleven
Muurschilderingen in Frankrijk
30.000 jaar geleden
Ijzer
Nadeel: hoge smelttemperatuur
Voordeel: makkelijk te buiten
Wielen
Mensen gingen zich specialiseren uitvinding van het wiel
3500 v.Chr.
Gevolgen van de agrarisch(/neolithische) revolutie:
-Mensen bleven op 1 plek wonen, ontstaan dorpen
-Tijd voor specialisatie
-Nieuwe uitvindingen: het wiel, bewerken van het land, nijverheid, het schrift in het Midden-
Oosten
-uitputting grond
-Ziektes
Volgorde van tijd:
1.1e landbouw in het Midden Oosten
2.Bandkeramiek cultuur in Limburg
3.Trechterbekercultuur in Drenthe
4.Begin bronstijd
5.Begin ijzertijd
6.einde prehistorie NL
, Maatschappij is hiërarchisch georganiseerd: Boven de priesters stond de koning, en onder
de priesters de ambtenaren
H.2 Tijd van Grieken en Romeinen
Het ontstaan van stadstaten (3000-600 v. Chr.)
Landbouwsamenlevingen in het Midden-Oosten lagen langs rivieren, omdat je afhankelijk
was van irrigatie: rivierwater over het land laten lopen d.m.v. kleine kanaaltjes, het
samenwerken tussen boeren is noodzakelijk.
Niet iedereen was nodig op het land, dus werden er tempels gebouwd. priesters zorgden
voor de goden. Vruchtbare grond moest verdedigd en veroverd worden en hiervoor waren
soldaten nodig. Die soldaten hadden wapens nodig, die werden gemaakt door
ambachtslieden.
De bevolking van een veroverd gebied werd als slaaf op het land gezet. leidde
ambtenaren en bestuurders koning leidde de ambtenaren en bestuurders. ontstaan
stadstaten/beschaving: iedereen hield zich bezig met taken die niet meer direct invloed
hebben op verbouwen van voedsel. Om alle mensen eten te kunnen geven werd er belasting
geheven op de verbouwde producten en vee. Belastingambtenaren hielden dit bij
ontstaan van de eerste geschreven tekstjes. Koningen wilden regels vastleggen: geschreven
wetten.
Griekse stadstaten (800-300 v. Chr.)
In Griekenland ontstonden ook stadstaten: Athene, Sparta en Thebe. Deze steden richtten in
het Middellandse Zeegebied koloniën op, handel werd hierdoor belangrijk.
Athene: democratische stadstaat
-Een van de eerste staten die democratisch waren
-Niet iedereen mocht mee beslissen
-Alleen mannelijke burgers die in Athene waren geboren mochten mee beslissen.
Het Romeinse rijk
De stadstaat Rome groeide door veroveringen uit tot een groot Romeins rijk. Veel zaken uit
de Griekse cultuur werden overgenomen Grieks-Romeinse cultuur. Rome was het
middelpunt van het rijk.
De bewoners van Rome veroverden alle omringde gebieden van de stad en alles werd
samengevoegd tot een rijk. Hierna trokken de Romeinen steeds verder naar Europa. 50 v.
Chr. kwamen zij terecht in België en Nederland. De legers werden aangevoerd door Julius
Caesar, opvolger Caesar Augustus werd de eerste keizer van het Romeinse rijk.
Augustus: zorgde voor een periode van stabiliteit en welvaart tot 250 na Chr., toen het rijk
natuurlijke grenzen kreeg (rivieren etc.) Pax Romana (de Romeinse vrede)
De organisatie van het Romeinse rijk
In alle veroverde gebieden of provincies golden dezelfde wetten en hielden rechtbanken
toezicht op het naleven van de wetgeving. Het leger zorgde voor rust en veiligheid. Het leger
kon zich snel verplaatsen via wegen die waren aangelegd.
Goed wegennet was belangrijk voor handelaren en bestuursambtenaren om belasting te
innen.
-Latijn werd als taal in het rijk gebruikt
-Romeinse schrift
-het muntstelsel werd gebruikt
